اینترنت ملی کوبا و چهره مصمم یک بلاگر
۱۳۹۰ دی ۲۱, چهارشنبه
با گذشت بیش از ۵۰ سال از انقلاب کوبا و استقرار دولت فیدل کاسترو و سپس برادرش رائول کاسترو که در ۲۰۰۸ با وعده اصلاحات بر سر کار آمد، ارتباط کوبا همچنان از نظر اجتماعی و سیاسی با دنیای خارج قطع است. این موضوع تنها به قوانین سخت‌گیرانه خروج از کشور برنمی‌گردد، بلکه وضعیت نامناسب اینترنت در این جزیره را نیز در برمی‌گیرد.
سرعت اینترنت در کوبا پایین است، اینترنت بسیار گران است، و از سوی دولت به شدت کنترل می‌شود. وقتی جیلیان یورک، فعال آزادی بیان، در گزارش سالیانه خود درباره وضعیت بلاگرهای جهان در ۲۰۱۱، در وب‌سایت الجزیره به اظهارات مقام‌های دولتی ایران درباره طرح موسوم به "اینترنت حلال" اشاره کرد، با تشریح وضعیت اینترنت در کوبا، این کشور را الگوی مقام‌های ایران خواند. کوبا دسترسی شهروندان را به وب‌سایت‌های خارجی مسدود کرده است. برای مثال در کوبا دسترسی به فیس‌بوک ممکن نیست. یک‌وب‌سایت با نام مشابه فیس‌بوک وجود دارد ولی اعضایش فقط از داخل جزیره هستند.
میزان نفوذ اینترنت در کوبا یک به سه است که پایین‌ترین میزان نفوذ اینترنت در میان کشورهای آمریکای لاتین محسوب می‌شود. گفته می‌شود دسترسی شخصی به اینترنت دایل‌آپ در این کشور یک امر لوکس به شمار می‌رود.
بر اساس گزارش "خانه آزادی" هزینه‌ی استفاده از اینترنت پر سرعت در هتل‌های توریستی کوبا ساعتی بین ۶ تا ۱۲ پزو است. این در حالی‌ست که میانگین دآمد ماهیانه مردم ۱۶ پزو (حدود ۱۷ دلار) است. همچنین استفاده از اینترنت هتل برای شهروندان کوبا به سادگی ممکن نیست چرا که عموماَ برای استفاده از آن پاسپورت فرد کنترل می‌شود. بسیاری از کاربران از طریق کافی‌نت‌ها به اینترنت وصل می‌شوند که گرچه نسبت به هتل ارزان‌تر است اما باز هم گران و سرعت آن نیز به شدت پایین است.
پرتره یک مبارز آرام
از سال ۲۰۰۴ تا کنون از خروج یوآنی سانچز، یکی از معدود وبلاگ‌نویس‌های مستقل کوبا به خارج از این کشور جلوگیری شده است. این موضوعی‌ست که مجدداَ نام کوبا را به عنوان یکی از دشمنان سرسخت اینترنت در صدر خبرها نشانده است. سانچز ۳۶ ساله، از سوی حکومت به سازماندهی "جنگ سایبری" متهم شده است. او تا کنون ۱۹ بار به مناسبت‌های مختلف درخواست روادید برای سفر به خارج کرده اما هر بار با این درخواست مخالفت شده است.
سانچز در نهایت پنجم ماه ژانویه امسال در پیامی ویدیویی که در سایت یوتیوب قرار داد از نخستین رئیس‌جمهور زن برزیل، خانم "دیلما رسرف" درخواست کرد تا از نفوذ خود استفاده کرده و برای خروج از کشور به او کمک کند.
رسرف خود سابقه زندان در دوران دیکتاتوری نظامی برزیل را دارد و سانچز با اشاره به این موضوع در ویدیوی خود گفت که مطمئن است وی معنای زندگی در سایه «کنترل و سرکوب» را متوجه می‌شود.
سانچز برای نشستی در برزیل که در ماه فوریه و درباره آزادی بیان در کوبا و هندوراس برگزار می‌شود، دعوت شده اما اجازه خروج نیافته است.
بر اساس قوانین کوبا شهروندان برای خروج از کشور باید مجوز بگیرند. بسیاری منتظر بودند با ریاست‌جمهوری رائول کاسترو تغییراتی در این جهت ایجاد شود، اما عملاَ تغییر چشم‌گیری در چهار سال گذشته ایجاد نشد.
اکنون سانچز بار دیگر صدای مردم خود شده و در ویدیویی که اینترنت منتشر کرده در حالی که ظاهراَ بر فراز تپه‌ای است و موهای بلندش در باد حرکت می‌کند رو به دوربین می‌گوید: «من هر کار از دستم برآمده انجام داده‌ام اما دیوار کنترل، دیوار سانسور و دیواری که من را از سفر آزاد و بازگشت به کشورم بازمی‌دارد، ظاهراَ از جایش تکان نمی‌خورد.»
سانچز وبلاگ خود را در کافی‌نت‌های شهر هاوانا به‌روز می‌کند. او پست‌های بلاگ خود را به خارج از کوبا می‌فرستد تا کسی برایش آنها را در وبلاگ‌اش قرار دهد چرا که او وبلاگ خود را خارج از کوبا ثبت کرده است.
در کوبا تنها کارمندان دولت یا افراد دانشگاهی امکان دسترسی به شبکه جهانی (World Wide Web) دارند و دیگران تنها به وب‌سایت‌های داخلی متصل می‌شوند. درمیان خبرنگاران دولتی کوبا هستند کسانی که وبلاگ داشته باشند اما آنها نگاه مستقلی به اوضاع کوبا ندارند و خود بخشی از پروپاگاندای دولتی هستند.
وبلاگ او تا کنون صاحب جوایزی در اسپانیا، آمریکا و آلمان شده است. او در سال ۲۰۰۸ جایزه وبلاگ برگزیده مجله تایم را از آن خود کرد. در همین سال جایزه مسابقه بین‌المللی وبلاگنویسی دویچه وله (The Bobs) را نیز آن خود کرد. او که نتوانست خود در برنامه اهدای جوایز شرکت کند، ویدیویی فرستاد که اکنون روی سایت بابز موجود است. سانچز در این ویدیو گفته امیدوار است روزی شهروندان کوبا به آزادی بیان دست یابند.
مناقشه بر سر یک «مامور» زندانی
الن گراس، یک زندانی آمریکایی در زندانهای کوباست. او از سوم دسامبر۲۰۰۹ در زندانهای این کشور نگه‌داری می‌شود و حتی ملاقات رهبران جامعه یهودی کوبا با وی تحت تدابیر شدید امنیتی انجام گرفت. آنها که در آستانه سال جدید میلادی به ملاقاتش رفته بودند او را سالم و امیدوار توصیف کردند. دولت کوبا گراس را به اتهام «اقدام در جهت تضعیف یکپارچگی و استقلال کوبا» محکوم به ۱۵ سال زندان کرده است. گراس برای سازمانی در آمریکا که از بودجه‌های دولتی "ترویج دموکراسی" استفاده می‌کند کار می‌کرد و برای کمک به وضعیت یهودیان کوبا به این کشور سفر کرد. این کمک‌ها خصوصاَ شامل یاری‌رسانی برای استفاده از اینترنت ماهواره‌ای و ارتقای سطح دسترسی آنها به اینترنت می‌شد.
گراس با خود تعدادی دستگاه کامپیوتر و تلفن همراه (چیزی که در کوبا عرضه آن محدود و هزینه آن بیش از درآمد چند سال یک فرد است) به کوبا برده بود. او در بدو ورود نیز مشکلی برای حمل ابزارآلات همراه خود به داخل کشور نیافت و با پرداخت مالیات توانست آنها را داخل کند. اما بعد دستگیر شد.
او در دادگاه خود که در مارس گذشته برگزار شد گفت: «در کوبا کمک به مردم برای ارتباط آزاد با یکدیگر جنایت است.»
امیدهایی وجود داشت که گراس مشمول عفو عمومی‌ای شود که رائول کاسترو در آستانه سال نو میلادی برای حدود ۳۰۰۰ تن از زندانیان صادر کرد. اما این اتفاق نیفتاد. دولت کاسترو می‌خواهد از او برای معامله بر سر پنج جاسوس کوبایی زندانی در آمریکا بهره ببرد، تلاشی که گرچه تا کنون از طرف افراذ ذی‌نفوذی نظیر جیمی کارتر یا تعدادی از هنرمندان هالیوود در داخل آمریکا حمایت شده اما هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، آن را منتفی اعلام کرد.
روزنامه واشینگتن پست در مقاله‌ای در شماره اول ژانویه هود، درخواست کوبا برای مبادله گراس با پنج زندانی در آمریکا را "اخاذی" اعلام کرد و آن را "غیراخلاقی" خواند. در این مقاله آمده است: این غیراخلاقی و نادرست است که کوبا خواهان آن باشد یک فعال آزادی بیان را با این توجیه که از کمک مالی دولت آمریکا استفاده می‌کرده با پنج فرد که به طور رسمی جاسوس هستند مبادله کند.
دولت باراک اوباما تلاش دارد تا از کانال‌های دیپلماتیک الن گراس را از زندان دولت کوبا آزاد کند.
مریم میرزا
تحریریه: مصطفی ملکان