اينترنت و وبلاگ نويسى در ايران

جهان در دهه اخير شاهد توسعه فناورى اطلاعات در دنيا و تاثيرآن بر بخش هاى مختلف جوامع و شيوه هاى جديدى در ارتباطات انسانى بوده است. كارشناسان حوزه ارتباطات، عصر كنونى را عصر دانايى و تبادل اطلاعات ميدانند. بانكدارى يا تجارت الكترونيك در حوزه اقتصاد، دولت الكترونيك در عرصه سياست وروزنامه نگارى الكترونى درعرصه ارتباطات از آن جمله اند.

روزنامه نگارى الكترونى از جمله مباحثى است كه تقريبا همزمان با آغاو فعاليت جهانى شبكه اينترنت در سال ۹۲ در جوامع گسترش يافت. به عقيده بسيارى كارشناسان، پخش همزمان صدا و تصوير و دسترسى آسان و سريع به اخبار كه ارمغان اين شيوه از روزنامه نگارى است، سبب نوعى رسانه كشى خواهد شد.

به عبارت ديگر در گذشته پيدايش كاغذ وكشف جوهر منجر به گسترش مطبوعات شد و بعد ها ساير امكانات ارتباطى رواج يافت و در عصر حاضر پيدايش كامپيوتر، گسترش اينترنت از سال ۱۹۸۰ و گسترش ” پى سى” ها يا كامپيوتر هاىشخصى،روزنامه نگارى اكترونى را در جوامع توسعه داد. البته بايد ياد آور شد كه در سال ۶۷ اينترنت با مقصودى نظامى درآمريكا شكل گرفته بود، اما توسعه آن در دنيا عملا يك دهه قبل اتفاق افتاد و جامعه ايرانى نيز از هشت سال پيش به اين طرف به آن دسترسى پيدا كرده است.

با اين همه در ايران هنوز تجهيزات فنى و امكانات كافى وجود ندارد و استفاده از شبكه ديجيتال و تركيبات آن با محدوديت هاى بسيار مواجه است. مثلا هنوز مانند سالهاى اوليه استفاده از اينترنت در دنيا هنگام اتصال ديجيتالى، خط تلفن مشغول ميماند و ارتباط ها نيز سريع نيستند. بطور كلى بسترهاى فنى مناسب در ايران وجود ندارند.

اما با همين زمينه محدود، اينترنت براى بسيارى ايرانيان به ويژه جوانان و زنان وسيله اى ايده آل براى معرفى شخصى خود، ارائه هويت فردى فارع از قيد و بند هاى موجود در جامعه، خانواده و فرهنگ است و اين همان چيزى است كه منجر به استقبال فراوان از پديده وبلاگ نويسى ميشود. محمد جواد طواف كارشناس مسائل فناورى اطلاعات ميگويد با آن كه ميزان نفوذ اينترنت در ايران از بسيارى كشورهاى دنيا پايين تر است اما ميزان استفاده از آن درعرصه هاىشخصى زياد است.

در اين زمينه بايد به ” اوركات” سايتى با كاركرد دوستيابى اشاره كرد كه البته در ميان جوانان ايرانى كاركردهاى ديگرى هم يافته و هم اكنون بسيارى كاربران روزانه اين سايت را مانند صندوق پستى خود چك ميكنند. اين سايت به دنبال تحقيق آكادميك يكى از كارمندان سايت گوگل به نام ” اوركات“ ايجاد شد و به واسظه امكانات خاص خويش به يكى ازپايگاه هاى بزرگ دوستيابى اينترنتى مبدل گشت. ايرانيان مانند موارد مشابه ديگر از جمله ” چت” و ” وبلاگ” نويسـى تمايل زيادى به استفاده از آن نشان داده اند بطوريكه هم اكنون در رتبه سوم عضويت اين سايت قرار دارند.

به گفته محمد جواد طواف كه خود وبلاك نويس است، تنوع گروههاى موجود در سايت اوركات بسيار زياد است. گروه هاى ادبى، گروه هاى جوانانى كه به نويسنده اى خاص علاقمندند، گروه هاى هم دانشگاهى، هم دبيرستانى، همشهرىها، گروه هواداران يك خواننده بخصوص، گروه طرفداران سايت ها يا شخصيت ها، گروههاى متولد ماهى معين و حتى كروه هاي علاقمند به كارتون هاى دوران كودكى از آن جمله اند. البته ”اوركات ” در مسير آغازين خود در ايران است و هنوز بسيارىقابليت ها مانند ارتباط همزمان بين كاربران و تايپ فارسى را ندارد.

طبق آخرين آمار، سايت اوركات بالغ بر دو ميليون و ۳۰۰ هزار عضو در سراسر جهان دارد كه به ترتيب برزيليها، آمريكاييها و ايرانيها در صدر فهرست اعضايش قرار دارند.

به موضوع وبلاك نويسى بازگرديم. بر اساس نتايج آخرين نظر سنجى سازمان ملى جوانان با موضوع ” وبلاگ نويسان جوان“ اكثر پاسخگويان، وبلاك نويسى را تمرين خوبى براى دمكراسي دانسته اند. آنها اعلام كرده اند كه در بيان افكار خود آزاد بوده و قدرت پذيرش افكار مخالف را داشته اند.

اكثر پاسخگويان به منظور ابراز وجود، ايجاد ارتباط با ديگران و رهايى از تنهايى به وبلاگ نويسى روى آورده اند و تمام آنها معتقدند كه فضاى وبلاگ موقعيتى براى بيان خواست ها و مكنونات درونى شان فراهم مياورد. بر اساس اين نظر سنجى آنچه در ميان تمام پاسخگويان مشترك بوده اين است كه وبلاك در نهايت بخش جديدى ازهويت آنهاست كه تا پيش از اين ناشناخته بود.

از سوى ديگر سرعت رشد وبلاگ ها طى سالهاى اخير به حدى سريع بوده كه زنگ خطر رسانه هاى سنتى را مدتهاست به صدا در آورده است. برخي معتقدند وبلاك ها حتى اگر نتوانند جاى رسانه هاىسنتى را پر كنند، عملا آنهاارا با تغييرات يا چالش هاـي متعددى روبه رو خواهند كرد.

وبلاگ ها در آغاز توسط كسانى به كار گرفته ميشدند كه رسانه يا تريبوني در اختيار نداشتند اما به تدريج تا به امروز حتى كسانى كه به رسانه هاى قوي دسترسي دارند نيز تمايل خود رابه داشتن وبلاگ پنهان نميكنند. چنانگه وبلاك هاى بسياري امروز توسط روزنامه نگاران نوشته ميشود و يا حتيبرخي رسانه هاى قدرتمد از وبلاگ براي پوشش بهتر اخبار و گزارش هاى خود بهره ميگيرند.

با اين وجود روزنامه نگاران زيادى وبلاگ نويسى را از نظر تاثير بر اين شغل چندان جدى نميگيرند. اين گروه معتقدند وبلاگ نويس ها اساسا بدون آموخت روش هاي اراىه اخبار و اطلاعات تنها به روش هاي من درآوردى روى مياورند و از همه مهمتر آن كه زبان مشخص و استوارى ندارند و همين گزارش ها و ديده هاى آنها را فاقد تاثير كافى ميكند. مدافعان وبلاگ نويسى اجتماعى معتقدند كوچكترين اتفاق در هر گوشته جهان ميتواند در نزديكي يك وبلاگ نويس اتفاق ليفتد و اين در حاليست كه رسانه ها به رغم تداركات فراوان و قوى اى كه دارند هنوز نمى توانند سراسر جهان راپوشش دهند. از ديكر تفاوت هاى وبلاگ ورسانه موضوع يكپارچگى و وحدت مطالب است. يك رسانه هر قدر هم كارمندان اندكى داشته باشد، نتيجه كار آنها را به صورتى مشخص و يكپارچه به مخاطب تحويل ميدهد حال آنكه وقايع از ديد وبلاگ نويس ها كه افراد گوناگوني هستند به شكلى غير منسجم و پراكنده ارائه ميشود.

در اينجا بايد از حضور وسيع زنانى كه به انگيزه هاى متفاوت، در گروههاىسنى يا اجتماعى، طبقاتى مختلف وارد دنياى اينترنت و وبلاگ نويسى شده اند، ياد كرد. نتيحه يك تحقيق نشان ميدهد كه آنها مينويسند تا بگويند ما هستيم، حاضر نيستيم سكوت كنيم و در اين دنياىمجازى فرصتى داريم تا از مرز تابوها، ناگفته ها و سنت ها بگذريم.

دكتر حميد مرتضوى روانپزشك ميگويد” وبلاگ نويسى زنان راهي براى بيان ديدگاهها، دريافت و تبادل ارا و ابراز خويستن است. شايد در كشور ما به دليل حضور فرهنگ مردانه و نبود شرايط مساوى بين زن ومرد، اين راه بعنوان جايگزين انتخاب شده باشد. زنان و دخترانى كه به وبلاگ نويسي روى آورده اند در مقايسه با زنان نسل پيش خود، فردگرا و برون گرا تر شده اند. آنها بى آن كه نگران طرز تلقى و نگاه ديگران باشند، راحت تر از مادر و مادربزرگ هايشان در باره خود، زندگى خصوصى و درونىشان حرف ميزنند.

تنى جند از مقامات دولتى و اهل سياست نيز وبلاك نويسى را آزموده اند . از آن جمله اند عطاالله مهاجرانى وزير سابق ارشاد و محمد على ابطحى. وب نوشت آقاى ابطحى يكى از پر بيننده ترين ها در ايران است