ايران در هفته اى كه گذشت: انتخابات رياست جمهورى در سايه تدابير شديد امنيتى

طول هفته گذشته، دهها مفسر و خبرنگار خارجى براى دنبال كردن روند برگزارى انتخابات وارد تهران شدند. گزارش هائى كه اين روزنامه نگاران تا روز جمعه مخابره كردند، نشان مى داد كه بيشترين آن ها شانس حجت الاسلام رفسنجانى را براى پيروزى در انتخابات بيش از ساير نامزدها مى دانند. آن ها، در عين حال احتمال مى دادند كه انتخابات به دور دوم كشيده شود. برخى از روزنامه نگاران نيز، پيروزى دكتر معين نامزد اصلاح طلبان را غيرممكن نمى دانستند.

درباره فضاى ذهنى جامعه در برابر انتخابات، پتر فيليپ مفسر دويچه وله كه اكنون در تهران به سر مى برد، گفت: ” بى تفاوتى سياسى را مى توان در ميان مردم مشاهده كرد. دو دوره پيشين رياست جمهورى خاتمى به مردم نشان داد كه حتى در صورت تمايل مجلس و رئيس جمهور، نيروهائى در كشور حضور دارند كه مى توانند خيلى سريع مانع اصلاحات شوند”.

آنچه در آستانه انتخابات فضائى ناآرام آفريد، انفجارهاى متعدد در شهرهاى تهران، اهواز و زاهدان بود كه به موجب گزارش هاى رسمى دست كم ۱۱ كشته و تعداد بيشترى زخمى برجاى نهاد. عاملان اين انفجارها هنوز شناسائى نشده اند و انگيزه هاى آنان روشن نيست، اما يك سخنگوى قوه قضائيه، روز دوشنبه خبر از دستگيرى شش مظنون داد. هرچه بود، انفجارها مقدمه اى ساخت كه انتخابات اخير براى نخستين بار در تاريخ ۲۶ ساله حكومت اسلامى، تحت كنترل آشكار و رسمى ارتش برگزار شود.

از نكات جالب در اين ميان، برخورد غير منتظره اظهارات هاشمى رفسنجانى و جورج بوش بود. هاشمى رفسنجانى كه به پيش بينى بيشتر ناظران غربى در صورت پيروزى راه همكارى با آمريكا را خواهد گزيد، روز سه شنبه اين هفته، در مصاحبه اى با شبكه خبرى سى ان ان آمريكا اعلام كرد كه اكنون زمان آغاز فصلى تازه در مناسبات تهران و واشنگتن فرا رسيده است. اما دو روز بعد از آن، يعنى يك روز پيش از برگزارى انتخابات، جورج بوش، جمهورى اسلامى را به شدت مورد انتقاد قرار داد و گفت: ”كسانى بر ايران حكومت مى كنند كه در داخل كشور به سركوب آزادى مى پردازند و در سطح جهان تروريسم را مورد پشتيبانى قرار مى دهند”. وى رهبران حكومت را متهم ساخت كه منتخب مردم نيستند و فقط با ناديده گرفتن ابتدائى ترين اصول دموكراسى بر سر قدرت مانده اند.

اما حتى در فضاى متاثر از تبليغات گسترده انتخاباتى نيز، موضوع برنامه هاى اتمى جمهورى اسلامى و نگرانى هائى كه اين برنامه در صحنه بين المللى آفريده است، به فراموشى سپرده نشد. روز چهارشنبه روشن شد كه رهبران جمهورى اسلامى همچنان با بازديد بازرسان آژانس بين المللى انرژى اتمى از دو پادگان پارچين و لويزان مخالفت مى ورزند. سيروس ناصرى سرپرست هيات ايرانى مامور مذاكره بر سر برنامه هاى اتمى در وين به خبرنگاران گفت: ”پيش از صدور اجازه بازديد براى بازرسان آژانس، مسائل ديگرى هست كه بايد حل شود”.

آمريكا مدعى است كه در پارچين و لويزان چاشنى هاى بمب اتمى دردست آزمايش است و به همين دليل بايد بازرسان آژانس انرژى اتمى از اين پادگان ها بازديد كنند. پيش از اظهارت سيروس ناصرى، محمد البرادعى رئيس آژانس بين المللى انرژى اتمى، يكبار ديگر از رهبران جمهورى اسلامى خواسته بود كه امكان بازرسى از پارچين و لويزان را فراهم سازند. پيش از آن نيز، ژاك شيراك رئيس جمهور فرانسه و تونى بلر نخست وزير انگلستان در جريان ديدارى كه در پاريس با يكديگر داشتند مشتركا از جمهورى اسلامى خواستند كه از برنامه غنى سازى اورانيوم چشم بپوشد.

آخرين هفته پيش از برگزارى انتخابات، از سوى ديگر با اعتراض گسترده داخلى و خارجى نسبت به وضعيت زندانيان سرشناسى مثل ناصر زرافشان و اكبر گنجى همزمان بود. اما روز چهارشنبه تهران شاهد ماجرائى بود كه گمان نمى رفت دست كم تا برگزارى انتخابات رخ دهد: نيروهاى انتظامى، گروهى از فعالان سياسى داخل كشور را، كه براى پشتيبانى از ناصر زرافشان در برابر زندان اوين متحصن شده بودند، بازداشت كرد.

از ديد پتر فيليپ مفسر دويچه وله، اعتراض به وضعيت زندانيان سياسى اثرى بر فضاى انتخابات نداشت. اما وى پيش بينى كرد كه در صورت پيروزى رفسنجانى دست كم امكان آزادى اكبر گنجى افزايش نخواهد يافت، زيرا كه تبليغات گسترده او عليه رفسنجانى يكى از مهمترين دلايل دستگيرى و بازداشت وى بوده است.