ايران در هفته‌ای كه گذشت: سال دگرگونى‌هاى غيرمنتظره
۱۳۸۴ اسفند ۲۷, شنبه
سال ۱۳۸۴ براى ايران، هم در عرصه داخلى و هم در صحنه سياست بين‌المللى، سال دگرگونى‌هاى غير منتظره بود. روز سوم تيرماه را می‌توان سرآغاز اين دگرگونى‌ها دانست. در اين روز، محمود احمدى‌نژاد، به نهاد رياست جمهورى ايران راه يافت و همه را غافلگير كرد. محمد خاتمى، سلف احمدى‌نژاد، هرچند كه در دوران ماموريت هشت ساله خود نتوانسته بود به بيشتر وعده‌هاى خود جامه عمل بپوشد، اما سبب گشايش گفتمان مدنيت و قانون‌گرائى در داخل كشور شده بود. از سوى ديگر، او توانسته بود چهره‌ای نرمخوتر از جمهورى اسلامى به افكار عمومى جهانى ارائه دهد.
بيشترين تحليلگران داخلى و خارجى، تا پيش از سوم تيرماه، بر اين تصور بودند كه هاشمى رفسنجانى، به مقام رياست جمهورى برگزيده خواهد شد و در عرصه داخلى و خارجى راهى مشابه خاتمى را خواهد پيمود. اما اين پيش‌بينى تحقق نيافت و محمود احمدى‌نژاد، شهردار پيشين تهران، به عنوان برنده انتخابات معرفى شد. احمدى‌نژاد، بلافاصله با واكنش منفى جوامع غربى روبرو شد. ابتدا آمريكائى‌ها اعلام كردند كه او مستقيما در گروگان‌گيرى ديپلمات‌هاى آنان دست داشته است. بعد، رئيس جمهور تازه ايران، با طرح شعار حذف اسرائيل از نقشه جهان، نفى كشتار يهوديان در جنگ جهانى دوم، و پشتيبانى آشكار از جنبش حماس، جنجالى آفريد كه ماه‌ها افكار عمومى جهانى را به خود مشغول كرد.
در صحنه داخلى نيز، پس از روى كار آمدن احمدى‌نژاد، كه بازگشت به ارزش‌هاى آغاز انقلاب را سرلوحه برنامه كار خود قرار داده بود، از يك سو فرار سرمايه‌ها شدت گرفت و از سوى ديگر فضاى فرهنگى و سياسى بسته‌تر شد. روزنامه‌هاى زيادى به محاق تعطيل افتادند، اعتراضات صنفى كارگران شركت واحد اتوبوسرانى سركوب شد، چند جوان زير ۱۸ ساله به دار آويخته شدند، و انفجار بمب، شهرهاى اهواز، آبادان و دزفول را بارها تكان داد. روز جمعه اين هفته نيز، خبر رسيد كه يك گروه مسلح در پوشش ماموران انتظامى، فرماندار زاهدان، معاونان و ۲۲ تن از مقامات محلى همراه وى را به رگبار بسته‌اند.
به موازات اين ناامنى‌ها، بحران اتمى ايران نيز، وارد مراحلى حساس‌تر از هميشه شد. فعاليت‌هاى هسته‌ای ايران، كه از اكتبر سال ۲۰۰۳ ميلادى در نتيجه توافق ميان تروئيكاى اروپا و شوراى عالى امنيت ملى جمهورى اسلامى ايران تعليق شده بود، اواسط تابستان امسال در اصفهان از سر گرفته شد و در نيمه زمستان به از سرگيرى فعاليت مركز نطنز انجاميد. اين فعاليت‌ها، شوراى حكام آژانس بين‌المللى انرژى اتمى را تحريك به اتخاذ موضعى جدى‌تر كرد، تا آنجا كه در آخرين ماه سال، پرونده ايران را به شوراى امنيت سازمان ملل متحد فرستاد.
تا آخرين روزهاى پيش از ارجاع پرونده، منوچهر متكى وزير خارجه و على لاريجانى دبير شوراى عالى امنيت ملى، كوشيدند از طريق ادامه مذاكره با روسيه، بر سر غنى‌سازى اورانيوم مورد نياز ايران در خاك اين كشور، مانع اين امر شوند. اما اين مذاكرات به نتيجه نرسيد. روس‌ها تعليق كامل تحقيقات هسته‌ای ايران را پيش شرط توفيق مذاكرات می‌دانستند و ايران زير بار اين پيشنهاد نرفت.
سرانجام، روز جمعه همين هفته، شوراى امنيت سازمان ملل متحد، بررسى پرونده اتمى ايران را آغاز كرد. يك روز پيش از آن، على لاريجانى ناگهان اعلام كرد كه جمهورى اسلامى حاضر است به پيشنهاد عبدالعزيز حكيم، مستقيما با آمريكا وارد گفت و گو شود. اما مقامات آمريكائى تاكيد كردند كه اين مذاكرات به مساله دخالت ايران در عراق محدود می‌شود.