ايران در هفته‌اى كه گذشت؛<br> تنش زدائى در مناسبات بين‌المللى، انسداد بيشتر در داخل

در پى موضع گيرى شوراى امنيت سازمان ملل متحد در برابر اظهارات ضداسرائيلى محمود احمدى‌نژاد، آيت‌الله خامنه‌اى رهبر مذهبى جمهورى اسلامى، روز جمعه اين هفته، سرانجام كوشيد به بحرانى پايان دهد كه دو هفته افكار عمومى جهان را عليه ايران برانگيخته بود. آيت الله خامنه‌اى، در سخنانى به مناسبت عيد فطر، بر اين نكته تاكيد ورزيد كه ايران نه خواستار حمله به كشورى ديگر است و نه مايل به پايمال شدن حق ديگر كشورها.

محمود احمدى نژاد، پيش از اين، با طرح اين نظر كه ”لكه ننگ اسرائيل بايد از نقشه جهان حذف شود” اعتراضات گسترده شخصيت‌هاى سياسى و مجامع بين‌المللى را در سراسر جهان برانگيخت و حتى سبب شد كه شوراى امنيت، جمهورى اسلامى را محكوم كند. سخنان وى، كه با معيارهاى ديپلماتيك انطباق نداشت، در صحنه بين المللى چنان جو نامساعدى عليه ايران به وجود آورد كه حتى بسيارى از ناظران احتمال دادند شوراى حكام آژانس بين المللى، در نشست اين ماه خود، متاثر از اين فضا، تصميمات شديدترى عليه ايران اتخاذ كند. اين در حالى بود كه چند روز پيش از طرح اظهارات احمدى‌نژاد، جمهورى اسلامى، براى جلوگيرى از خطر ارجاع پرونده اتمى ايران به شوراى امنيت سازمان ملل متحد، ضمن تسليم مدارك تازه به آژانس بين المللى انرژى اتمى، به اين نهاد اجازه داده بود با يكى از كارمندان بلندپايه در بخش اتمى كشور به صورت آزاد مصاحبه كند.

به رغم اظهارات آرام بخش آيت الله خامنه‌اى، با توجه به تحولات اين هفته، هنوز هم بعيد نيست كه شوراى حكام در نشست اين ماه خود موضوع برنامه هاى اتمى ايران را با نگرانى عميق بررسى كند. روز پنجشنبه اين هفته، خبرگزارى رويترز گزارش داد كه جمهورى اسلامى به آژانس بين المللى انرژى اتمى اعلام كرده است كه قصد دارد مرحله تازه اى از فراورى اورانيوم را در مركز هسته اى اصفهان آغاز كند.

در همين حال، نماينده سازمان انرژى اتمى روسيه نيز، به خبرگزارى ها گفت كه مذاكره بر سر توليد و فروخت سوخت اتمى ميان روسيه و ايران در مسكو جريان دارد. وى البته اشاره كرد كه اين برنامه مراحل مقدماتى خود را طى مى كند و سال ها طول خواهد كشيد تا به مرحله اجرا برسد. اما با توجه به نگرانى عميق آمريكا و اروپا از همكارى هاى اتمى مسكو و تهران، طبيعى است كه چنين برنامه اى واكنش هاى تازه اى را برخواهد انگيخت.

موضوع ديگرى كه اين هفته رسانه هاى گروهى جهان را متوجه تحولات ايران ساخت، آغاز جا به جائى دهها تن از سفرا و كنسول هاى جمهورى اسلامى در كشورهاى مختلف جهان بود. به گفته يك عضو دولت پيشين، از آغاز استقرار جمهورى اسلامى تا به حال، اين وسيع ترين تعويض هائى است كه با انگيزه هاى سياسى در سطح ديپلمات هاى ايرانى صورت مى گيرد. اما منوچهر متكى وزير خارجه فعلى اعلام كرد كه حدود ۴۰ تن از سفراى جمهورى اسلامى حكم پايان خدمت و برخى نيز حكم بازنشستگى دريافت كرده اند. جمهورى اسلامى ايران داراى ۹۶ سفارتخانه و كنسولگرى در سراسر جهان است كه بيش از نيمى از مسئولان آن ها در پى استقرار دولت احمدى نژاد تغيير مى كنند.

رسانه هاى گروهى جهان غرب، همه اين تحولات را، به عنوان نشانه هاى چرخش سياست بين المللى جمهورى اسلامى، با حساسيت دنبال مى كنند. به عنوان نمونه، پتر فيليپ مفسر دويچه وله در تازه ترين تفسير خود مى نويسد: ”نخست قطع مذاكرات اتمى، سپس تهديد به نابودى اسرائيل و تظاهرات عليه آمريكا و اينك خبر تغيير ۴۰ ديپلمات. دولت ايران، ديگر همه روزه با تصميم ها و اقدام هاى خود خوراكى براى مخالفان و منتقدانش فراهم مى كند تا اتهام يا سوء ظن جديدى را مطرح كنند”.

به موازات گسترش سوء ظن هائى كه مفسر دويچه وله به آن اشاره دارد، در داخل كشور نيز، نگرانى از انسداد سياسى هر روز عمق بيشترى مى يابد. يك نمونه از اين نگرانى ها، بيانيه تازه كانون نويسندگان ايران است كه در آن مى خوانيم: ”..... سانسور و مميزى كتاب ها تشديد شده است، وضعيت زندانيان سياسى همچنان در ابهام است وهر روز گزارش هاى تازه ترى از دستگيرى آزادى خواهان منتشر مى شود...”