ايران در هفتهاى كه گذشت: در محاصره تحريمهاى غيررسمى؟
۱۳۸۵ آذر ۴, شنبهپس از قطع روابط بسيارى از بانكهاى غربى و صدور حكم بازداشت بينالمللى براى هاشمى رفسنجانى و هفت مقام بلندپايه ديگر، اين هفته، اعمال فشار بر ايران در ابعادى ديگر ظاهر شد. از يك سو فدراسيون بينالمللى فوتبال، ايران را براى زمانى نامحدود از حضور در همه رقابتهاى جهانى محروم كرد. از سوى ديگر، راه آهن اتريش انصراف خود را از مشاركت در اجراى پروژه خط آهن ”كرج۲” اعلام كرد. فشارها به اين دو مورد محدود نشد: آژانس بينالمللى انرژى اتمى نيز، رسيدگى به درخواست كمك ايران براى ايجاد يك رآكتور آب سنگين را، به شكلى غيرمنتظره به تعويق انداخت.
به اين ترتيب، در شرايطى كه پنج عضو دائمى شوراى امنيت سازمان ملل و آلمان هنوز نتوانستهاند بر سر تحريم ايران تصميم نهائى اتخاذ كنند، شكلهائى از محدوديت، با بهانههائى مختلف، آغاز شده است. فدراسيون بينالمللى فوتبال، مداخله دولت ايران را در امور فدراسيون فوتبال، دليل تصميم خود اعلام كرد. پس از شكست ايران در بازىهاى جام جهانى امسال، محمد دادكان سرپرست فدراسيون فوتبال بركنار شد. در حالى كه فدراسيون بينالمللى با اين دخالت مخالفت مىورزيد.
علت خوددارى راه آهن اتريش از انجام پروژه خط آهن ”كرج ۲” آن بود كه اتريشىها ۸۰۰ ميليون يورو هزينه اجراى اين طرح را در اختيار نداشتند. اما مجريان طرح اعلام كردند كه وضعيت سياسى ايران نيز يكى از دلايل اين عقب نشينى بوده است. به نوشته روزنامه استاندارد، بانك مركزى اتريش، با توجه به شرايط سياسى ايران، حاضر به تضمين سرمايهگذارى اتريشىها نيست.
اقدام آژانس بينالمللى انرژى اتمى نيز، به گزارش رويترز، بىسابقه بود. اين آژانس، معمولا با درخواستهاى كمك فنى اعضاى خود موافقت مىكند و بعد آن را براى تصميم گيرى نهائى در اختيار شوراى حكام قرار مىدهد. خبرگزارى رويترز در اين مورد به نقل از ديپلماتهاى آژانس نوشت: ”احتمالا شوراى حكام درخواست ايران را بدون آن كه رسما رد كند، كنار خواهد گذاشت”. به گزارش همين خبرگزارى، ايران اعلام كرده بود كه قصد دارد در رآكتور ۴۰ مگاواتى آب سنگين اراك مواد راديو اكتيو براى مصارف پزشكى توليد كند. اما يكى از توليدات جانبى رآكتورهاى آب سنگين، پلوتونيوم است كه با كمك آن مىتوان سلاح اتمى ساخت.
در اين اوضاع و احوال، روزنامههاى غربى خبر دادند كه ميان ايران خودرو و شركت اتومبيل سازى ”چرى” چين توافقهائى براى توليد سالانه ۱۰۰ هزار خودروى كوچك چينى در ايران حاصل شده است. چينىها قرار است خط توليد خود را با ۲۰۰ ميليون دلار سرمايه گذارى از دو سال ديگر به كار بياندازند.
و اما واكنشهاى جمهورى اسلامى در برابر فشارهاى خارجى هم، در نوع خود جالب است. هفته گذشته اشاره كرديم كه در واكنش به صدور حكم بينالمللى بازداشت هاشمى رفسنجانى و هفت مقام ديگر، دادستان كل ايران هم قصد دارد حكم بازداشت دادستان آرژانتين را صادر كند. اين هفته خبرگزارى ها گزارش دادند كه منوچهر متكى وزير خارجه جمهورى اسلامى مىكوشد زمينه صدور قطعنامهاى را عليه كانادا در مجمع عمومى سازمان ملل متحد فراهم كند. وى در متن پيشنهادى خود دولت كانادا را به نقض حقوق بشر در مورد بوميان اوليه و مهاجران اين كشور متهم ساخته است. به گفته متكى، تعداد كشورهائى كه حاضر شدند از پيشنهاد ايران پشتيبانى كنند، آنقدر نبود كه بتوان سازمان ملل را به تصميم گيرى وادار ساخت.
مناسبات ايران و كانادا، از زمان قتل زهرا كاظمى در تابستان سال ۲۰۰۳ ميلادى تيره شد.