انتقاد نویسنده آلمانی به تبادل فرهنگی با ایران

شهر اوسنابروک آلمان از روز ۱۹ سپتامبر (۲۹ شهریور) میزبان چهارمین دوره جشنواره "موسیقی مشرق‌زمین" است. این جشنواره تا روز ۵ اکتبر (۱۴ مهر) ادامه خواهد یافت. موضوع کانونی جشنواره، موسیقی سوریه است؛ هنرمندانی از دیگر کشورهای عربی، ایران و ترکیه نیز در جشنواره حضور دارند.

مدیر جشنواره "موسیقی مشرق‌زمین" میشاییل درایر (Michael Dreyer) است که در سال ۲۰۰۷ در پاسخ به سفر ارکستر سنفونیک تهران به اوسنابروک در سال ۲۰۰۶، برای اجرای دو کنسرت با ارکستر سنفونی اوسنابروک به تهران رفت.

واکنشها به این ماجرا یکسان نبود. برخی معتقد بودند که این کار باید مدتها پیش انجام می‌گرفت تا پلی میان مردم ایران و غرب برقرار شود. اما برخی دیگر ارکستر سنفونی اوسنابروک را ساده‌لوح خوانده و گفتند نباید به کشوری سفر کرد که دولتش حقوق بشر را پایمال و هولوکاست، کشتار یهودیان در دوره جنگ جهانی دوم را انکار می‌کند.

در آن میان، مهمترین منتقد، هنریک برودر (Henryk Broder)، نویسنده آلمانی بود که در روز سه‌شنبه ۳۰ سپتامبر (۹ مهر) در بحث میزگردی در این باره در حاشیه برگزاری جشنواره "موسیقی مشرق‌زمین" شرکت کرد. عنوان این میزگرد "منزوی‌کردن یا تغییر از راه برقراری ارتباط؟" بود. کریستیانه هوفمان (Christiane Hoffmann) و مارتین ابینگ (Martin Ebbing)، دو روزنامه‌نگار آلمانی که تجربه کار و زندگی در ایران را دارند، از دیگر شرکت‌کنندگان در بحث میزگرد بودند.

هنریک برودر بر این نظر بود که رییس جمهور ایران، محمود احمدی‌نژاد، از اجرای برنامه ارکستر سنفونیک آلمانی استفاده تبلیغاتی می‌کند. وی گفت: «این گونه موارد برای او به مثابه مدرکی هستند برای آنکه نشان دهد که رژیم ایران، آن گونه که در غرب فکر می‌کنند، تمامیت‌گرا نیست. در حالی که خود او همجنس‌گرایان را به جرثقیل آویخته، اعدام می‌کند.»

در برابر، کریستیانه هوفمان و مارتین ابینگ بر این رأی بودند که موضوع بر سر اعلام همبستگی با مردم سرکوب شده ایران است. هوفمان که در فاصله سالهای ۱۹۹۹ و ۲۰۰۴ در ایران زندگی کرده است، تاکید کرد بر اینکه دولت ایران در برابر برگزاری کنسرت ارکستر سنفونیک اوسنابروک مقاومت نشان داده بوده است. وی افزود که البته معتقد نیست که بتوان از راه برقراری ارتباط به تحولی دست یافت. هوفمان گفت که بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران تنها منوط است به دگرگونی‌هایی که از درون خود ایران بوجود بیاید. وی اظهار امیدواری کرد که با وجود زنان تحصیل‌کرده و آگاه ایرانی چنین دگرگونی‌ای رخ خواهد داد.

هنریک برودر، نویسنده آلمانی نیز تاکید کرد بر اینکه امکان تاثیرگذاری از بیرون بسیار کم است. او گفت که هنرمندان نباید فکر کنند که می‌توان این نظام را با کار فرهنگی بی‌ثبات کرد. برودر افزود که به نظر او این هنرمندان در اساس نزدیک به رژیمهای توتالیتر هستند. وی همچنین گفت که میلیونها ایرانی از وطن خود گریخته‌اند، چون نمی‌خواسته‌اند در کشوری دیکتاتوری زندگی کنند. به نظر برودر انزوای کامل ایران و تحریمها علیه این کشور نیز موفقیتی به بار نخواهد آورد. او اظهار امیدواری کرد که حکومت ایران مثل جمهوری دمکراتیک آلمان در سال ۱۹۸۹ زمانی فروبپاشد.

مارتین ابینگ، خبر‌نگار آلمانی که هم اکنون در ایران کار و زندگی می‌کند، خواستار ابراز همبستگی با کسانی شد که در ایران برای حقوق بشر تلاش می‌ورزند. به عقیده وی تبادلهای فرهنگی در خدمت نشان دادن این همبستگی هستند. ابینگ گفت که سیاستمداران هم باید بار دیگر موضوع حقوق بشر را در مرکز گفتگوی خود با ایران قرار دهند. وی انتقاد کرد به اینکه موضوع برنامه اتمی ایران دیگر موضوعها را به حاشیه رانده است.

کیواندخت قهاری