1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

انتخابات پارلمانی ترکیه؛ کردها میان بیم و امید

طاهر شیرمحمدی۱۳۹۴ خرداد ۱۵, جمعه

در انتخابات پارلمانی ترکیه کردها شانس فرستادن ۵۸ نماینده به مجلس را دارند. حزب کرد دمکراتیک خلق​ها قادر است در توازن قدرت در پارلمان ترکیه نقش تعیین‌کننده​ای ایفا کند. اما اگر این حزب شکست بخورد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

https://p.dw.com/p/1Fa9l
عکس: Reuters

در انتخابات پارلمانی روز یکشنبه ترکیه (۱۷ خرداد/ ۷ژوئن) کارشناسان تردیدی ندارند که حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) و دو حزب مخالف جمهوری‌خواه خلق (CHP) و حرکت ملی (MHP) به پارلمان راه خواهند یافت. اما حزب دمکراتیک خلق​ها (HDP) که به عنوان حزب کردها شناخته می‌شود شانس گذر از حد نصاب ۱۰ درصدی پارلمان ترکیه را خواهد داشت؟

پیش از پاسخ به این پرسش، توضیح این مسئله ضروری است که حزب حاکم عدالت و توسعه برای یک پیروزی سرنوشت‌ساز مبارزه می​کند، تا بتواند قانون اساسی کشور را تغییر دهد و سیستم کنونی پارلمانی ترکیه را به سیستم ریاست جمهوری قوی تبدیل کند. برای این منطور حزب حاکم اردوغان باید ۳۳۰ کرسی پارلمان را بدست اورد. تا به‌‌حال بالاترین تعداد کرسی این حزب ۳۲۶ بوده است. بنابراین سرنوشت انتخابات کنونی به حد نصاب حزب دمکراتیک خلق‌ها بستگی دارد.

روزنامه زمان: اردوغان نه، دمیرتاش آری

خبرگزاری "دوغان" ترکیه از قول صلاح​الدین دمیرتاش، رئیس حزب دمکراتیک خلق​ها می​نویسد: «حزب دمکراتیک خلق​ها در صورت راهیابی به مجلس، روند دمکراتیزه شدن ترکیه را آغاز خواهد کرد. ما مجلس ترکیه را به یک محیط برادرانه تبدیل خواهیم کرد.»

اما در کارزار انتخاباتی لحن سران حزب حاکم برادرانه نیست. بشیر آتالای، سخنگوی حزب عدالت و توسعه اعتراض می​کند که "دمیرتاش تیتر روزنامه زمان است و احزاب مخالف قصد خلع سلاح دولت را دارند.» "زمان" همان روزنامه​ای است که مقامات آن را ارگان فتح​الله گولن، روحانی منتقد اردوغان خطاب می​کنند.

شاهین آلپای، مقاله​نویس این روزنامه صریحا درخواست می​کند، اگر کسی نمی خواهد دمکراسی در کشور به صفر برسد "به اردوغان نه، به دمیرتاش آری" بگوید.

صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دمکراتیک خلق‌ها
صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دمکراتیک خلق‌هاعکس: picture alliance / abaca

اگر کردها رای نیاورند چه اتفاقی خواهد افتاد؟

رسانه​های ترکیه سناریوی شکست این حزب کرد را هم بررسی کرده‌اند. خبرگزاری "آناتولی" ترکیه از قول یالچین آکدوغان، معاون نخست وزیری ترکیه می​نویسد: «در صورت عدم کسب حد نصاب انتخابات توسط حزب دمکراتیک خلق​ها هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. این جریانات در کوه​ها نتوانسته​اند دولت را به زانو درآورند، در شهرها نیز چنین توانایی نخواهند داشت.» وی حزب دمکراتیک خلق​ها و حزب کارگران کردستان (پ ک ک) را متهم کرده است که در مناطق کردنشین کشور باعث افزایش تنش شده‌اند.

در پاسخ به مقامات ترکیه، کردها هشدار دادند اگر حزب دمکراتیک خلق​ها نتواند حد نصاب انتخابات پارلمان ترکیه را به دست آورد حزب حاکم نهایتا دو هفته بعد از انتخابات در منطقه کردنشین ترکیه اعلام جنگ خواهد کرد.

درخواست کردهای ترکیه

کارشناسان از جمله احمد هاشمی، تحلیل​گر سیاسی مقیم ترکیه بر این باور هستند که به احتمال زیاد کردها که پیش​تر به عنوان نامزدهای مستقل وارد کارزارهای انتخاباتی می​شدند در این دور برای نخستین بار در تاریخ تاسیس جمهوری ترکیه در قالب حزبی به پارلمان این کشور راه پیدا خواهند کرد و این امر سرنوشت سیاسی و جهت​گیری آینده ترکیه را رقم خواهند زد.

اردوغان می‌گوید: پیروزی با ماست
اردوغان می‌گوید: پیروزی با ماستعکس: picture-alliance/epa/Presidential office

احمد هاشمی، کارمند پیشین وزارت خارجه ایران به دویچه‌وله می​گوید: «اگر حزب دمکراتیک خلق​ها حد نصاب ۱۰ درصدی لازم را به‌دست آورد، مانعی برای اجرای برنامه​ها و بلندپروازی​های دولت اردوغان خواهد بود که در ظرف ۱۳ سال گذشته به عنوان دولتی تک‌حزبی و بلامنازع در قدرت بوده است. گذشتن کردها از این حد نصاب برای اردوغانی که قصد دارد با تغییر قانون اساسی و گذار از نظام پارلمانی کنونی٬ در راستای افزایش اختیارات خود٬ سیستم ریاست جمهوری قدرتمندی را روی کار بیاورد، مشکل ایجاد خواهد کرد و او را مجبور به تشکیل دولتی ائتلافی خواهد کرد.»

به گفته این کارشناس، حزب دمکراتیک خلق​ها خواستار آن است که هویت کردی بطور کامل به رسمیت شناخته شود و در قانون اساسی قید گردد که ترکیه متشکل از دو ملت عمده ترک و کرد و اقلیت‌های دیگر است. این حزب حتی ساختار سیاسی کشور ترکیه را که بیشتر منعکس​کننده ملتی عمدتا ترک است، مورد پرسش قرار داده​ و خواستار تغییر آن به کشور فدرال ترکیه و منطقه خودمختار کردستان است.

اما اگر کردها نتوانند آرای حد نصاب ۱۰ درصدی را بیاورند چه سناریویی پیش​بینی می​شود؟

به نظر آقای هاشمی، ممکن است در صورت شکست حزب دمکراتیک خلق​ها در به‌ دست آوردن حد نصاب لازم برای ورود به پارلمان٬ مناطق کردنشین ترکیه دچار آشوب و ناآرامی شده و "پ ک ک" درگیری​های نظامی خود را از سر بگیرد.

هاشمی اضافه می​کند: «حزب حاکم عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان٬ رئیس جمهوری کنونی ترکیه٬ امتیازاتی چون امکان دفاع متهم در دادگاه به زبان کردی و یا افزایش اختیارات شهرداری​های مناطق کردنشین را به کردها داده و تلویزیون ۲۴ ساعته تی ار تی ۶ به زبان کردی را تاسیس کرده است. با این وجود در این دور که اردوغان سودای افزایش اختیارات نهاد ریاست جمهوری را دارد در صورت شکست حزب کردی٬ محدودیت​ها بر کردها را افزایش خواهد داد. البته گذشتن از حد نصاب ۱۰ درصدی برای حزب دمکراتیک خلق​ها تقریبا قطعی به نظر می​رسد. زیرا در این دور٬ حزب دمکراتیک خلق ها علاوه بر رای کردها آرای غیر کردها، از جمله بخشی از علوی​ها، چپ​ها، لیبرال​ها و دیگر مخالفین اردوغان را هم با خود دارد.»

رای‌دهندگان ترک هم به حزب کردها رای می​دهند

محمد صالح خاتم، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل ترکیه از شهر استانبول هم به دویچه‌وله می​گوید اگر حزب کردها در این انتخابات ۱۰ درصد آرا را کسب کند صاحب ۵۸ نماینده در مجلس خواهد بود.

کردهای ترکیه آماده می‌شوند بیشترین نماینده را به پارلمان بفرستند
کردهای ترکیه آماده می‌شوند بیشترین نماینده را به پارلمان بفرستندعکس: Reuters/M. Sezer

این کارشناس معتقد است در موفقیت یا عدم موفقیت حزب کردها بیشتر از آنکه کردها نقش داشته باشند اقشاری از ترک​ها نقش خواهند داشت، چرا که میزان آرای کردهای ترکیه به حزب دمکراتیک خلق​ها تا حدودی مشخص است و به نوعی این بار بخشی از رای‌دهندگان ترک هستند که در موفقیت یا عدم موفقیت این حزب تعیین‌کننده خواهند بود.

این کارشناس همچنین تاکید می​کند: «گروهی از مردم به‌ویژه در بین ترک​ها می​دانند حزب عدالت و توسعه را نمی​خواهند، اما نمی​دانند که چه جایگزینی را میخواهند و به نوعی میگویند "در هر شرایطی ما خواهان حزب عدالت و توسعه نیستیم" این گروه از ترک​ها که تعداد آنها ممکن است تعیین‌کننده ورود به پارلمان باشد با علم به اینکه کسب حد نصاب ۱۰ درصدی از سوی حزب دمکراتیک خلق​ها باعث کاهش شدید کرسی​های حزب عدالت و توسعه در مجلس خواهد شد به رای دادن به حزب کردها فکر می‌کنند.»

به گفته این کارشناس مقیم استانبول، در هر صورت چه حزب دمکراتیک خلق​ها در این انتخابات به پارلمان راه یابد و چه بیرون در​های پارلمان بماند، تاثیر منفی در حل مسئله کردها در ترکیه نخواهد داشت. با پیروزی قاطع حزب حاکم، اختیارات رئیس جمهور ترکیه افزایش خواهد یافت و تعدد مراکز تصمیم‌گیری را از میان خواهد برد و کردها مخاطب اصلی خود را باز خواهند یافت. اما اگر ۵۸ نماینده کرد مجوز ورود به پارلمان ترکیه را کسب کنند این پیروزی بزرگی در تاریخ کردهای ترکیه خواهد بود.