انتخابات ریاست جمهوری ایران و اهمیت شبکه‌‌ی اینترنت

در سالهای گذشته ده­ها روزنامه و مجله در ایران تعطیل شدند که اغلب به اصلاح­طلبان تعلق داشتند. اکنون بعضی از تشکل­های اصلی اصلاح­طلب مانند حزب مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی هیچ روزنامه­ای در اختیار ندارند. دشواری­های انتشار روزنامه، اینترنت را بیش از پیش به وسیله­ای برای ارتباط گرفتن با مخاطبان تبدیل کرده است. با نزدیک شدن مبارزات انتخاباتی دهمین دوره ریاست جمهوری سایت­های جدیدی کار خود را آغاز کرده­اند و سایت­های بیشتری نیز در راه هستند.

اهمیت اینترنت به عنوان یک وسیله­ی ارتباطی روز به روز بیشتر می­شود. چند سالی است که با نزدیک شدن هر انتخاباتی ده­ها سایت اینترنتی فعال می­شوند. اتفاقی نیست که رئیس جمهور پیشین، محمد خاتمی، تصمیم قطعی خود برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری را در مراسم رونمایی از سایت اینترنتی مجمع روحانیون مبارز اعلام کرد.

روی آوردن مجمع روحانیون به اینترنت

عصر یکشنبه، بیستم بهمن ماه، اعضای مجمع روحانیون و جمعی از فعالان سیاسی گردآمدند تا شاهد راه­اندازی سایت اینترنتی این تشکل باشند. مجمع که سال ۱۳۶۶ با انشعاب روحانیان جناح چپ از جامعه روحانیت مبارز به وجود آمد، از زمان بسته شدن روزنامه‌ی "سلام"، ارگان مطبوعاتی­اش، در سال ۱۳۷۸ دیگر تریبونی در اختیار نداشت. این سایت کار خود را با انتشار خبر اعلام نامزدی محمد خاتمی آغاز کرد که ریاست شورای سیاستگذاری این تشکل را بر عهده دارد.

خسرو طالب زاده سردبیر سایت مجمع روحانیون، مخاطبان سایت را کسانی عنوان می­کند که "می­خواهند از تحلیل­ها و تفسیرهای وقایع خبری و رویدادهای سیاسی مطلع شوند". شواهد نشان می­دهد، راه‌اندازی این سایت بی­ارتباط با اعلام نامزدی خاتمی نیست. پایگاه اینترنتی مجمع در حالی کار خود را رسما آغاز کرد که هنوز بخش­هایی از آن تکمیل نشده است. روز یکشنبه فراکسیون اقلیت اصلاح­طلب مجلس نیز خبر داد یک پایگاه خبری اینترنتی تاسیس کرده است.

مشکل مطبوعات حامی دولت

به جز دو سایت یاد شده، سایت دیگری نیز با نام جمهوریت، که به اردوگاه اصلاحات تعلق دارد، فعالیت خود را از یک هفته پیش آغاز کرد. همزمان با این تحولات دو سه نشریه­ی اصولگرایان با مشکلاتی روبرو شده­اند. پس از توقیف هفته­نامه‌ی "همت" که از سوی گروهی از حامیان رئیس جمهور منتشر می­شد، روزنامه‌ی دولتی "خورشید" نیز شاهد کناره‌گیری ۱۸ خبرنگار تیم اجتماعی بود. این نشریه زیر نظر وزارت رفاه منتشر می­شود و علت جدایی تعدادی از همکارانش "اعتراض به سیاست‌های مسوولان روزنامه" عنوان شده است. خورشید، که هدف از انتشارش ایجاد "بستری مناسب برای بازتاب فعالیت­های نظام و دولت نهم در حوزه مباحث اجتماعی" تعریف شده، پس از انتشار صد شماره هنوز در میان مطبوعات به جایگاهی که انتظار داشت دست نیافته است. هفته‌نامه‌ی همت نیز به دلیل انتشار مطلبی که دادستان کل کشور آن را توهین به مقامات عالیرتبه‌ی نظام تشخیص داد، شانزدهم بهمن ماه بسته شد. همچنین روزنامه‌ی "حزب الله" یکی دیگر از مطبوعات اصولگرایان از نوزدهم بهمن انتشار خود را موقتا متوقف کرد. به رغم این مشکلات، بیشترین روزنامه­های کشور به جناح اصولگرایان تعلق دارد.

خاتمی کاندیدای بی‌روزنامه

روزنامه­های همشهری، جام جم و ایران پرتیراژترین مطبوعات جمهوری اسلامی محسوب می­شوند. همشهری که به شهرداری تعلق دارد، گرچه از حامیان محمود احمدی­نژاد به حساب نمی­آید، اما جزو مطبوعات اصولگراست. ایران، ارگان رسمی دولت، تکلیفش با انتخابات روشن است و جام جم، روزنامه­ی صدا و سیماست، که خاتمی به شدت از عملکرد آن گله دارد. به این­ها باید حدود ۱۴ روزنامه‌ی دیگر اصولگرا را نیز افزود که برخی از آنها، از جمله کیهان، سياست روز، رسالت، جوان، خورشيد، و قدس، از حامیان جدی ریئس جمهور فعلی هستند. در برابر این روزنامه­ها، ارگان­های چهار تشکل اصلی حامی محمد خاتمی (مجمع روحانيون، جبهه مشاركت، حزب كارگزاران، و سازمان مجاهدين انقلاب) همه توقیف شده­اند. همچنین بسیاری از روزنامه­هایی که به اصلاح­طلبان تعلق دارند به دلیل­هایی چون قطع اگهی­های دولتی با مشکلات مالی جدی روبرو هستند و تیراژ اندکی دارند.

اینترنت، مهمترین ابزار تبلیغ

پرتیراژترین روزنامه­های اصلاح طلب، اعتماد و اعتماد ملی هستند. مدیر مسئول اولی، الیاس حضرتی، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی است و دومی، ارگان مطبوعاتی این حزب است. این دو روزنامه لااقل تا زمانی که مهدی کروبی همچنان نامزد انتخابات باشد، حمایت چندانی از خاتمی نخواهند کرد. به این ترتیب دست خاتمی از روزنامه­ها کوتاه است. با توجه به اینکه مهم‌ترین خبرگزاری­ها نیز یا دولتی یا به دولت نزدیک­اند، هواداران رئیس جمهور سابق اگر موفق به انتشار روزنامه­ای جدید نشوند، راه بهتری جز فعال کردن پایگاه‌های اینترنتی ندارند.

سردبیر سایت مجمع روحانیون مبارز معتقد است: «جامعه از نظر سایت­های خبری به حد اشباع رسیده است.» اما همانگونه که او در افزودن یک سایت خبری دیگر به اینترنت پا پیش گذاشت، از محافل نزدیک به خاتمی خبر می­رسد، هوادارنش راه­اندازی ده­ها سایت جدید را تدارک می­بینند.