انتخابات در فرانسه: سیاستها، شخصیتها، گرایشها
۱۳۸۶ فروردین ۳۱, جمعه
خانم حبیبی، ضمن سپاس از این که دعوت ما را برای این مصاحبه پذیرفته‌اید ، لطفا نخست برای ما شرح دهید که فضای انتخابات چه گونه است؟ تا چند روز پیش گفته می‌شد که اکثریت مردم هنوز تصمیمشان را نگرفته‌اند. آیا هنوز این گونه است یا اینکه گرایشها مشخص شده‌اند؟
امروز (جمعه ۲۰ آوریل) آخرین روز تبلیغ برای نامزدان در دور اول انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است. به همین دلیل هر یک از نامزدان حداکثر تلاش خود را برای بسیج و متقاعد کردن کسانی که هنوز تصمیم قطعی خود را نگرفته‌اند به‌کار می‌برند. از همین‌رو بود که در میتینگ‌های بزرگ نامزدان دیشب ما پرهیجان‌ترین شعارها و تندترین حملات کلامی را نسبت به خطرناک‌ترین حریفان شنیدیم.
علت اینکه در انتخابات ۲۰۰۷ نسبت دودل‌ها بسیار بیشتر از انتخابات دیگر است این است که از آغاز کارزار انتخاباتی، نامزدها، بویژه در نزد حزب بزرگ راست و حزب سوسیالیست نامزدهای بلامنازع احزاب خود نبودند. "وحدت کلمه" در درون احزاب کلاسیک وجود نداشت. نیکلا سرکوزی مخالفان و رقبای بسیاری در خانواده‌ی سیاسی‌اش داشت و خانم سگولن رویال هم حداقل دو رقیب جدی در میان سوسیالیست‌ها داشت. سربرآوردن فرانسوا بایرو نامزد راست میانه بطور بالقوه می‌توانست ناراضیان راست و چپ را بطرف خود جلب کند. این پراکندگی در صفوف احزاب به سرگشتگی و سرخوردگی بدنه‌ی جامعه از سیاستهای اعمال‌شده افزوده شد و شمار بی‌تصمیم‌ها را بالا برد.
آرایش آرا بنابر نظرسنجی‌های آخر به این صورت است که نیکلا سرکوزی ۲۸درصد، خانم رویال ۲۴درصد، فرانسوا بایرو ۱۹ و ژان ماری لوپن ۱۳درصد حدوداً (رای) خواهند داشت.
گفته می‌شود انتخاب نه بر سر برنامه‌ها، بلکه بر سر اشخاص است. آیا این به این معناست که در نهایت فرق نمی‌کند چه کسی انتخاب شود؟
بی‌شک برنامه‌های نامزدها دارای تشخص سیاسی بارز نیستند. یعنی مرزبندی روشن و غیرقابل عبوری میان برنامه‌ها به‌چشم نمی‌خورد. حتا در حوزه‌ی شعارها گاه شاهد نوسان‌هایی بطرف چپ در گفتمان نامزدهای راست و گرایش‌هایی به طرف راست در کلام یا برنامه‌ی نامزد چپ هستیم. ولی این بدان معنا نیست که تنها خصوصیات شخصی نامزدها تعیین‌کننده هستند. سرکوزی نماینده‌ی تفکر نئولیبرال و نزدیک به نئومحافظه‌کاران آمریکاست. زبانش تند و رفتارش آمرانه است. رویال ارزش‌های سوسیال دموکراسی را تبلیغ میکند، هرچند که برنامه‌ی منسجمی را ارائه نمی‌‌دهد. می‌گوید خواستار "نظم عادلانه" است. فرانسوا بایرو نامزد راست میانه با پافشاری می‌خواهد از مرزبندیهای کلاسیک میان راست و چپ عبور کند. و ژان ماری لوپن، نامزد راست افراطی، تأکید بر ارجحیت ملیت ناب فرانسوی را شعار اصلی خود قرار داده است. بنابراین هر نامزد اگرچه برنامه‌ی متمایز و بویژه دستورالعمل اجرایی آن را ندارد، ولی نماینده‌ی یک جهت‌گیری و رنگ سیاسی خاص است و هر یک آینده‌ی ویژه‌ای را برای فرانسه ترسیم میکند.
در مورد خانم روئال: آیا کل طیف چپ به او گرایش دارد؟ چرا زنان فرانسوی حمایت پرشوری از او نمی‌کنند؟
خانم رویال بخش مهمی از حزب سوسیالیست را نمایندگی میکند. احتمالا بخش مهمی از "رای اولی‌ها" و جوانان حومه‌های مهاجرنشین از بیم نیکلا سرکوزی به او گرایش دارند. زنان که در فرانسه اکثراً به چپ رای می‌دهند، بی‌شک از خانم رویال پشتیبانی می‌کنند. من نمی‌توانم قطعا درباره‌ی پس‌رفت او نظر بدهم. چون نظر سنجی‌ها همواره حاشیه‌ای برای خطای مثبت یا منفی دارند. ولی این نیز درست است که سگولن رویال در مراحلی از کارزار تبلیغاتی چهره‌ی مثبت‌تری از خود نشان داد و در مراحلی دیگر برعکس افول داشت.
در مورد سرکوزی: آیا جامعه‌ی فرانسه در او مرد نظم و امنیت می‌بیند و اگر او را انتخاب کنند، آیا این به این معناست که خواست نظم و امنیت از هر خواست دیگری مهمتر بوده؟
نیکولا سرکوزی یک سیاستمدار دینامیک و بلندپرواز معرفی شده است. بسیاری او را مردی توانا برای به‌حرکت‌درآوردن چرخ‌های اقتصادی فرانسه می‌دانند. درباره‌ی اینکه او یک مرد نظم و امنیت است، نظرها و آمارها متفاوتند. بیلان فعالیت او در مقام وزرات کشور در برخی حوزه‌ها- مثلا تراز مرگ و میر ناشی از تصادفات در جاده‌ها- مثبت است. در برخی دیگر از زمینه‌ها مثلا تراز تنش‌های اجتماعی در حومه‌های مهاجرنشین بیلانی قابل تردید دارد. به نظر من دل‌مشغولی عمده‌ی مردم فرانسه در لحظه‌ی کنونی در مرحله‌ی اول مسئله اشتغال، امنیت اجتماعی و حرفه‌ای و سطح زندگی است. البته سرخوردگی از افول جایگاه فرانسه بعنوان یک قدرت مهم جهانی نیز جای خود را دارد.
در مورد لوپن: آیا این احتمال می‌رود که انتخابات به دور دوم کشیده شود و لوپن باز مثل انتخابات قبلی موضوع انتخاب قرار گیرد؟ فرانسویان از او چه می‌خواهند؟ چرا او این مدت طولانی در صحنه سیاسی مانده است؟
بعید به‌نظر می‌رسد که ژان ماری لوپن به دور دوم راه یابد. در سال ۲۰۰۲ تعدد نامزدان چپ باعث خردشدن و پراکندگی بی‌سابقه‌ی آراء چپ و بالاآمدن نماینده‌ی راست افراطی شد که آرائی منسجم داشت. این‌بار وحشت تکرار چنین سناریویی سخت ملموس است و اصطلاح "رأی مفید" کاربرد گسترده‌ای یافته است. به‌طوری که در چند روز اخیر احزاب چپ افراطی استفاده‌ی مکرر از این مفهوم را محکوم کرده‌اند و آن را ناقص دموکراسی دانسته‌اند. و اما درباره‌ی لوپن، به‌نظر من احتمالا او بیش از آرائی که در نظرسنجی‌ها به او نسبت می‌دهند رأی خواهند آورد. می‌توان گفت او سلطان ترس‌های مردم کوچه و بازار است. ترس از خارجی. ترس از اروپا. ترس از آینده و بنابراین ترس از درهای باز و افق‌های قابل کشف. او مردیست کارکشته، مسلط بر زبان توده‌ها و ماهر در بیان ساده و عاری از پیچیدگی امیال ابتدایی‌ترین انسان‌ها.
در مورد مهاجران: فرانسویانی که از مهاجران هستند، عمدتا به کدام فرد گرایش دارند و چرا؟
یک چیز روشن است. و آن اینکه مهاجران در انتخابات ۲۰۰۷ بیش از هر انتخابات دیگری شرکت خواهند کرد. افزایش آمار نام‌نویسی در لیست‌های انتخاباتی در مناطق مهاجرنشین چشمگیر بوده است. درباره‌ی ترکیب آرای مهاجران من آمار دقیقی ندارم. احساس من این است که آرای مهاجران بطور عمده بین ۳ نامزد اصلی توزیع خواهد شد و احتمالا بیشتر آرا برای خانم رویال و آقای فرانسوا بایرو از راست میانه خواهد بود.
واما در مورد ایرانیان: ایرانیان فرانسه تا چه حد به موضوع انتخابات علاقه نشان می‌دهند؟
ایرانیان طیف ناهمگونی را تشکیل می‌دهند. ولی فکر می‌کنم با توجه و علاقه کارزار انتخاباتی را دنبال کرده‌اند. آنها برحسب منافع و گرایش‌های سیاسی‌شان متمایل به یکی از چهار نامزد اصلی هستند. گرایشات راست و حتا راست افراطی در میان ایرانیان قابل مشاهده است. بویژه آنها که مایلند خود را از مهاجران عرب یا آفریقایی‌تبار متمایز بدانند. ایرانیان متمایل به افکار چپ اکثرا به خانم رویال متمایل‌اند. فکر می‌کنم از شمار ایرانیان متمایل به چپ افراطی بطور قابل ملاحظه‌ای کاسته شده باشد. حداقل در این انتخابات.
و پرسش آخر این که آیا در سخنرانی‌های انتخاباتی به سیاست اتمی ایران هم اشاره می‌شود؟
بله. تقریبا همه نامزدها به بحران هسته‌ای ایران اشاره کرده‌اند. قاطع‌ترین موضع از آن خانم سگولن رویال بود که حتا حق داشتن انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز را هم برای ایران به‌رسمیت نمی‌شناسد. نیکلا سرکوزی و فرانسوا بایرو مخالف برنامه‌ی هسته‌ای نظامی ایران هستند و خواهان مذاکره و هم‌رأیی قاطع جامعه بین‌المللی می‌باشند. برای ژان ماری لوپن بمب اتمی ایران اشکالی ایجاد نمی‌کند. همان‌طور که بمب اتمی هند و پاکستان و اسراییل بحرانی به بار نیاورده است. اولیویه بزانسونه، نامزد چپ افراطی از سازمان تروتسکیست‌ها خواستار خلع سلاح اتمی در سطح جهان است.