امنیت در سایه‌ی حضور دائمی گشتهای ارشاد و بسیج؟
۱۳۸۷ خرداد ۴, شنبه
اجرای طرح موسوم به ارتقای امنیت اجتماعی امسال شدیدتر و گسترده‌تر از سال پیش ادامه خواهد یافت. تشدید اقدام‌های پلیسی به رغم مخالفت‌هایی انجام می‌شود که سال گذشته حتا از سوی اعضای دولت نسبت به نحوه‌ی اجرای این طرح ابراز شد. فرمانده‌ی نیروی انتظامی از دوبرابر شدن گشتهای ارشاد خبر داده و از سوم خرداد نیز گروه‌های پنج‌نفره‌ی بسیج در هزار نقطه‌ی شهرهای بزرگ گشتهای شبانه را آغاز کرده‌اند. ظاهرا علاوه بر مسئله‌ی پوشش جوانان، آنچه «توطئه‌ی دشمنان انقلاب برای ایجاد ناامنی» عنوان شده، دلیل دیگری برای افزایش و دائمی شدن حضور نیروهای انتظامی و امنیتی در سطح شهرهاست.
یکی از هدف‌های اصلی طرح موسوم به «ارتقای امنیت اجتماعی» برخورد با آن چیزی است که دولتمردان ایران آن را «بدپوششی» می‌نامند و از مظاهر فساد و تهاجم فرهنگی غرب تلقی می‌کنند. نیروی انتظامی برخورد با «اراذل و اوباش»، توزیع‌کنندگان مواد مخدر، و جرم‌هایی چون سرقت مسلحانه، گروگانگیری و تجاوز را نیز از هدف‌های مهم طرح یادشده عنوان می‌کند. با این همه مواجهه‌ی شهروندان با اجرای این طرح، عمدتا به کنترل‌هایی مربوط است که در مورد سر و وضع و پوشش جوانان، یا حضور در مکان‌هایی مانند کافی‌شاب‌ها، گردشگاه‌ها، یا مجلس جشن انجام می‌شود.
آنچه به طور روزمره به چشم شهروندان می‌آید حضور روزافزون و از مدتی پیش تقریبا دائمی گشتهای ارشاد در میدان‌ها و گذرگاه‌های اصلی تهران و شهرهای بزرگ است. گشت‌هایی که به گفته‌ی فرمانده‌ی نیروی انتظامی تهران دو برابر خواهند شد تا برخورد «با مصادیق بد پوششی» شدیدتر از گذشته شود. احمدرضا رادان سی و یکم اردیبهشت اعلام می‌کند، قرار است «این طرح، فصلی و موسمی نباشد و تا زدودن زشتی‌ها و ناهنجاری‌ها از پیکره جامعه تداوم داشته باشد.»
پیشتر نیروهای بسیج در اجرای چنین طرح‌هایی مشارکتی فعال داشتند. در پی به وجود آمدن برخوردهایی که میان مردم نارضایتی ایجاد می‌کرد، این مشارکت بسیار کاهش یافت. به گزارش خبرگزاری فارس اردیبهشت سال پیش، فرمانده‌ی ناجا، اسماعیل احمدی‌مقدم در مورد همکاری بسیج در اجرای این طرح اظهار داشته «چون امکان داشت که با حضور بسیج با مقاومت‌هایی در اجرای طرح روبرو شویم این اقدام صورت نگرفت.» همزمان، جانشین فرمانده بسیج، مجید میراحمدی، با اشاره به این که، تاکنون درخواستی برای مشارکت بسیج از سوی ناجا دریافت نشده، می‌گوید «ما هم تمایلی نداریم، در مسائلی که وظایف ذاتی و روشن نیروی انتظامی است، وارد شویم.» با این همه فرماندهان ناجا تاکید می‌کنند در صورت نیاز، از نیروهای بسیج استفاده خواهند کرد.
چهاردهم مرداد ماه ۸۶ فرمانده‌ی وقت بسیج، سردار محمد حجازی، با بیان این که، این نیرو پیشتر نیز همکاری‌های متعددی با ناجا داشته، خبر می‌دهد «اخیراً درخواست‌های دیگری از سوی نیروی انتظامی مطرح شده و آنها خواستار همکاری بیشتر نیروی مقاومت بسیج هستند.» این همکاری که گفته می‌شود در سال پیش در حوزه‌هایی مانند «عملیات شناسایی و تکمیل پرونده‌ی اراذل و اوباش و معتادان» صورت گرفت، امسال ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد. اواخر فروردین ماه، جانشین فرمانده بسیج خبر تشکیل گشتهای امنیتی این نیرو و فعال شدن آنها در تابستان امسال را اعلام کرد. بنا بر اظهارات حسین طائب «مهمترین اهداف راه‌اندازی گشتهای امنیتی بسیج حفاظت از کوی و برزن و تامین امنیت مردم در مناطق شهری و یا افزایش ضریب امنیتی شهرها و مقابله قاطع با شرارتهای اراذل و اوباش است.»
روز سه شنبه، ۳۱ اردیبهشت، معاون ستاد کل نیروی مسلح در امور بسیج در جمع خبرنگاران، تاریخ آغاز فعالیت گشتهای بسیج را سالروز بازپس گرفتن خرمشهر، سوم خرداد، اعلام می‌کند و به تشریح فعالیت آنها می‌پردازد. سردار احمد ذوالقدر «کمک به برقراری امنیت پایدار در محلات، برخورد با اراذل و اوباش و سارقان، ممانعت از آسیب رساندن به اماکن عمومی، دولتی و خصوصی و برخورد با جرائم مشهود» را از ماموریت‌های اصلی این گشتی‌ها عنوان می‌کند. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ناجا از پنجم خرداد نیز در قالب یک عملیات پیشگیرانه «طرح پاکسازی نقاط آلوده سطح شهرها در سراسر کشور به اجرا گذاشته می‌شود.»
ظاهرا علاوه بر رفع «زشتی‌ها و ناهنجاری‌ها» که از سوی رئیس پلیس تهران مهمترین هدف طرح ارتقای امنیت اجتماعی توصیف شده، دور تازه‌ی اجرای این طرح هدف‌های دیگری نیز دارد. به گفته‌ی سردار ذوالقدر «با شرارتهای عناصر امریکایی و ایجاد اعتبارات خاص برای ناامنی در شهرها و آدم ربایی، ضرورت حضور نیروی مقاومت بسیج احساس می‌شد که با این اقدام توطئه دشمنان انقلاب نیز برای ایجاد ناامنی نقش بر آب خواهد شد.» به گزارش منابع خبری سردار ذوالقدر با دائمی بر شمردن فعالیت گشتهای بسیج می‌افزاید «در کنار گشتی‌های مشهود، فعالیت نامشهود بسیج برای خنثی سازی توطئه دشمنان که از سال‌ها قبل آغاز شده است، تقویت خواهد شد.»
بهزاد کشمیری‌پور