اعتراض عفو بین‌الملل به اخراج پناهجویان افغان از ترکیه
۱۳۹۵ فروردین ۴, چهارشنبه
دولت ترکیه تنها چند ساعت پس از امضای قرارداد مربوط به پناهندگان با اروپا، ۳۰ پناهجوی افغان را به کشورشان برگردانده است. سازمان "عفو بین‌الملل" در واکنشی اعتراض‌آمیز به این اقدام گفته که اجرایی شدن این معامله می‌تواند برای برخی از پناهجویان تهدید جانی در بر داشته باشد.
عفو بین‌الملل به شواهد تاییدشده‌ای دست یافته که نشان می‌دهند بازگرداندن این پناهجویان مغایر با مقررات اتحادیه اروپا و هم‌چنین ناقض حقوق بین‌المللی است، زیرا اخراج‌شدگان بدون تشکیل هیچ پرونده‌ای در ادارات پناهجویی به کابل عودت داده شده‌اند.
بیشتر بخوانید: ادامه موج پناهجویان به‌رغم توافقنامه اتحادیه اروپا و ترکیه
جان دالهویزن، مسئول بخش آسیا و اروپای "عفو بین‌الملل" چهارشنبه ۲۳ مارس (چهارم فروردین) گفت: «جوهر قرارداد ترکیه و اتحادیه اروپا هنوز خشک نشده بود که تعدادی از پناهجویان افغان مجبور شدند به همان‌جایی برگردند که از ترس جان آن را ترک کرده بودند.»
افغان‌‌های یادشده روز جمعه ۱۸ مارس و در ساعت ۱۱ و ۴۰ دقیقه شب، به کشورشان برگردانده شده‌اند. یکی از این پناهجویان اخراجی با نام اختصاری "ح.ر" به عفو بین‌الملل گفته است که مقامات ترکیه آنها را با شتاب و بدون هیچ توضیحی سوار هواپیما کردند. یک ساعت بعد و پس از توقفی در آنکارا به او و باقی افراد گفته‌اند که آنها را به کابل پس می‌فرستند.
این پناهجوی افغان گفته که گروه آنها در صدد بود از طریق دریا به یونان برود. این عده اما در مسیر حرکت از سوی گشت دریایی ترکیه دستگیر و به بازداشتگاهی در شهر ساحلی ازمیر در غرب ترکیه منتقل می‌شوند. بعد از ۵ روز حبس، آنها را مجبور می‌کنند زیر متن یک ورقه انگشت بزنند. متنی که در آن نوشته بودند فرد به اراده و تصمیم خودش می‌خواهد به افغانستان برگردد.
بیشتر بخوانید: توافق اتحادیه اروپا و ترکیه برای مهار پناهجویی
"ح.ر" در تماس تلفنی با عفو بین‌الملل به شرح ماجرا پرداخته و گفته است افرادی که به افغانستان پس فرستاده شده‌اند، هیچ رونوشتی از این متن ندارند. او هم‌چنین تکرار کرده: «ما امنیت جانی نداریم. طالبان ما را خواهد کشت.»
پرواز آنکارا به کابل در ساعت یک و نیم بعد از ظهر شنبه ۱۹ مارس انجام شده است. عفو بین‌الملل عکسی از بلیط شاهد ماجرا (ح. ر) دارد که دولت ترکیه به مسافران داده بود. تنها دلیلی که مقامات ترکیه برای اخراج این گروه آورده‌اند، سفر غیرمجاز بوده است. عفو بین‌الملل می‌گوید که ح.ر از بعد از ظهر شنبه و پس از مکالمه تلفنی کوتاه، دیگر در دسترس نیست و تلفن همراه او خاموش است.
در تماس عفو بین‌ا‌الملل با اداره کل مهاجرت ترکیه برای کسب اطلاعات بیشتر، توضیح داده شده که این گروه ۲۷ نفری، همگی به صورت داوطلبانه به افغانستان برگشته‌اند و هیچ یک در ترکیه درخواست پناهندگی نداده‌اند.
بیشتر بخوانید: بالاگرفتن انتقادها در اتحادیه اروپا به معامله با ترکیه بر سر پناهجویان
عفو بین‌الملل می‌گوید رفتاری که با ح.ر و سایر افراد گروه شده، نقض اشکار موازین اتحادیه اروپا است. این سازمان تاکید می‌کند که مجبور کردن افراد به امضا و انگشت زدن یک ورقه و اجبار آنها به این که بگویند داوطلبانه به عراق یا سوریه برمی‌گردند امری است غیرقانونی و نافی مبانی حقوق بشر.
در ماه‌های گذشته، پناهجویان هر چه بیشتری در مسیر یونان دستگیر شده و با هزینه اتحادیه اروپا به اردوگاه‌هایی در ارزروم انتقال می‌یابند. در اینجا این افراد هیچ گونه دسترسی به وکیل، مشاوره حقوقی و یا امکان تشکیل پرونده پناهجویی ندارند و به کشورهای مبدا پس فرستاده می‌شوند. عفو بین‌الملل می‌گوید مادامی که قرارداد ترکیه با اروپا نه تضمینی از نظر حقوق بشر دارد و نه واجد نظارت‌های مستقل است، ریسک خطرات جانی علیه پناهجویان اخراجی بالاست.
جان دالهویزن تاکید کرده که اروپا باید از ترکیه به عنوان طرف مذاکرات خود بخواهد که در رفتار با پناهجویان موازین حقوق بشری را رعایت کند.