اصطکاک نظامی میان ایران و آمریکا نامحتمل است • مصاحبه
۱۳۸۶ دی ۱۸, سه‌شنبه
منابع نظامی آمریکا، روز دوشنبه، ۷ ژانویه، از تهدید ناوهای امریکایی در تنگه هرمز به وسیله قایق های ایرانی خبر دادند. در حالیکه شبکه های تلویزیونی "سی ان ان" یا "فاکس نیوز" برای اعلام این خبر برنامه‌های عادی خود را قطع کردند، سخنگوی وزارتخارجه ایران، گشت زنی قایق های سپاه در تنگه هرمز و شناسایی کشتی های حاضر در منطقه را امری عادی و مرسوم خواند.
دکتر منصور فرهنگ، در گفتگو با دویچه وله، بزرگنمایی این ماجرا را درارتباط با سفر بوش به خاورمیانه و کسب حمایت کشورهای عربی از تحریم ایران می‌داند.
دویچه‌وله: آمریکایی‌ها اقدام ایران در تهدید ناوهای خودشان در تنگه‌ی هرمز را تحریک‌آمیز خوانده و نسبت به تکرارش هشدار داده‌اند. چه تحلیلی می‌شود برای عادی برگزارکردن موضوع از سوی ایران و جدی گرفتن آن از سوی وزارت دفاع، وزرات خارجه یا کاخ سفید آمریکا ارائه داد؟
منصورفرهنگ: اول باید گفت حضور وسیع و بی‌سابقه‌ی نیروی دریایی آمریکا در خلیج‌فارس و فعالیت‌های مستمر قایقهای نیروی دریایی ایران که بیشتر در کنترل سپاه پاسداران است و نیز تراکم وسیع کشتیرانی در منطقه خلیج‌فارس، وضعی ایجاد کرده که اشتباه و یا تصادف امکان پذیراست. خصوصا در زمانی که بین ایران و آمریکا و نیروهای دریایی آنها در منطقه یک بی‌اعتمادی و بدبینی بسیار عمیقی وجود دارد، چنین رویدادهایی اجتناب ناپذیرند. بنابراین این نوع درگیری‌ها و این نوع اشتباهات حتا اگر به اصطکاک کشیده نشود، نامنتظر نیست. تمام این نوع اتفاقات هم به وزارت دفاع آمریکا گزارش می‌شود. اینکه دولت بوش تصمیم گرفت که موضوع را بزرگ جلوه بدهد، به سفر خاورمیانه بوش مربوط است. یکی از اهداف اعلام شده‌ی این سفر، کسب حمایت همکاری کشورهای عربی، خصوصا عربستان سعودی و شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس در تحریم اقتصادی ایران است.
برخی تحلیلی کاملا برعکس شما می‌کنند. می‌گویند ممکن است این پیامی از طرف جمهوری اسلامی به دولت بوش بوده باشد. یعنی جمهوری اسلامی می‌تواند در منطقه، منافع آمریکا را به خطر بیندازد...
به‌نظر من، جمهوری اسلامی تاکنون هیچ اقدامی نکرده است که نشان دهد قصد اصطکاک و درگیری نظامی با آمریکا دارد. علی‌رغم اطلاعاتی که ما در مطبوعات غربی می‌خوانیم که یک عده فناتیک، ایران را می‌گردانند که به عقل و خرد توجهی ندارند، جمهوری اسلامی به وسیله‌ی یک عده ماکیاولیستهایی که قدرت را خوب می‌شناسند اداره می‌شود. اینها همانطور که در رفتار با جامعه ایران از هیچ اصلی جز اصل تثبیت تسلط خود پیروی نمی‌کنند، در روابط خارجی‌شان هم سیستمی دارند که با سیستم آمریکایی‌ها، عربستان سعودی و مصر و غیره تفاوتی ندارد. می‌دانند که در یک تقابل و درگیری نظامی ایران صددرصد بازنده خواهد بود. در نتیجه به نظر من، بسیار بعید است که جمهوری اسلامی با نیت و برنامه بخواهد حضور نیروی دریایی آمریکا در خلیج‌فارس را مورد چالش قرار بدهد.
بهرحال جناحهای تندرو از آمریکا و ایران می‌توانند روی اینگونه موضوع‌ها، مانور تبلیغاتی بدهند. بخصوص آنهایی که طالب برافروخته‌شدن آتش جنگ هستند.
جناح جنگ‌‌‌طلبان آمریکا بعد از گزارش امنیتی اخیر، بسیار ضعیف شده ولی هنوز نومحافظه‌کارانی هستند که دنبال تقابل و درگیری نظامی با ایرانند. دلیل اصلی آن هم به نظر من فشار اسراییل است. اسراییل هنوز این نگرانی را دارد که ادامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم در ایران می‌تواند به آن توانایی ساختن سلاح هسته‌ای بدهد و این واقعیتی انکارناپذیر است. بنابراین به آمریکایی‌ها فشار می‌آورند که برای تعلیق کامل و بدون قید و شرط غنی‌سازی اورانیوم فشار به ایران ادامه یابد. دست راستی‌ها هم در داخل آمریکا، امروزه اقلیت کوچک و صاحب نفوذی هستند و آنها هم دنبال چنین برنامه‌ای هستند. به احتمال بسیار زیاد در ایران هم اقلیت دست راستی دنبال درگیری هست، ولی آنها هم روی صاحبان اصلی قدرت نفوذ قابل توجهی ندارند.
شما در آغاز صحبت‌تان، از قایقهای سپاه نام بردید. یک کارشناس نظامی آمریکایی ادعا کرده است که سپاه مسئولیت فرماندهی عملیات دریایی خلیج‌فارس را از نیروی دریایی (ارتش) ایران گرفته است.
به‌هرحال، هر دو نهاد مربوط به یک دولت‌اند. به طور کلی آن نیروی دریایی هم که در گذشته در ایران وجود داشته، امروز با سپاه بعد از سی‌سال تفاوت اساسی نمی‌کند. من فکر نمی‌کنم تجزیه یا جدایی اینها اهمیت سازمانی، ساختاری و یا فرماندهی داشته باشد. بهرحال دو نهادی‌اند که زیر نظر یک فرمانده و یک دولت عمل می‌کنند.
اما سپاه را در لیست سیاه سازمان‌هایی قرار داده‌اند که فعالیت‌های تروریستی می‌کند. شاید پیام این گفته همین است!
کاملا! تازه در این فهرست، فقط لشگر قدس که یک بخش از سپاه است مطرح است. این مسئله درخود آمریکا مورد انتقاد و تجزیه و تحلیل وسیع قرار گرفته بود، آن هم به هیچ وجه معنی نمی‌دهد. ولی بهانه‌ی خوبی‌ست. اگر آمریکایی‌ها بخواهند برای تبلیغات بین‌المللی یا داخلی از تروریست‌بودن بخشی از سپاه استفاده کنند، این از نظر تبلیغاتی بطور مسلم برایشان قابل استفاده است. ولی باز در داخل کنگره‌ی آمریکا، در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و غیره، این ادعای آمریکایی‌ها به‌هیچ‌وجه کسب اعتبار نکرد. به نظر من در حال حاضر امکان اصطکاک نظامی بین ایران و آمریکا، بسیاربسیار غیرمتحمل است. اما فشار سیاسی، فشار دیپلماتیک و ادامه‌ی تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، تا زمانی که دولت بوش هست، ادامه خواهد داشت. به منافع رژیم یران اما در برابر این فشارها، به دلیل پول وسیعی که در اختیارش هست، لطمه‌ای نمی‌خورد. یعنی رژیم درچارچوب منافع ملی، در چارچوب رفاه و امنیت جامعه ایران عمل نمی‌کند که از تحریم اقتصادی نگران باشد. دولتی که همین امسال بیش از ۷۰ میلیارد دلار درآمد نفتی داشته، هیچ مشکلی ندارد که خواسته‌های مورد نیازش را از کشورهای دیگر بخرد. این تقابل تا زمانی که دولت بوش هست، به همین شکل کنونی ادامه خواهد یافت.