از ميان بردن پرونده هاى دگرانديشان دوره شوروى در سازمان اطلاعات روسيه

پس از فروپاشى اتحاد جماهير شوروى در سال ۱۹۹۱ تنها تحولى كه در سازمان اطلاعات و امنيت اين كشور KGB به وجود آمد، اين بود كه اين سازمان نام خود را به FSB تغيير داد. براى شهروندان شوروى نام KGB تداعى گر ترس و سركوب گسترده در دوره حكومت پيشين بود.

سازمان KGB سالها پيش از اينكه رييس جمهور بوريس يلتسين Boris Jelzin در سال ۱۹۹۱ اعلام كند كه همگان مى توانند از آرشيو اين سازمان ديدن كنند، آغاز به از بين بردن بخشى از پرونده هاى اين آرشيو كرده بود.

امروز تنها كسانى مى توانند به آرشيو KGB دسترسى داشته باشند كه خود يا خويشاوندانشان جزو رنج ديدگان و سركوب شدگان اين سازمان اطلاعاتى بوده باشند. نيكيتا آخوتين Nikita Ochotin مدير برنامه موسوم به “دسترسى به اطلاعات”، برنامه اى كه سازمان دفاع از حقوق بشر مموريال Memorial آن را هدايت مى كند، مى گويد كه تاريخدانانى نيز كه داراى وكالت رسما تاييد شده يكى از قربانيان KGB باشند، مى توانند از اين آرشيو استفاده كنند.

نيكيتا آخوتين مى گويد: “در اين اواخر چيز جديدى به چشم مى خورد و آن اينكه وقتى به پرونده هايى كه ده سال پيش در دست داشته ايد دوباره رجوع مى كنيد، مى بينيد كه اسناد مهمى كه ده سال پيش در اين پرونده ها بودند، ديگر نيستند. يعنى آنها را جدا كرده اند و از بين برده اند. اگر از علت اين كار هم بپرسيد، مى گويند زياد مهم نبوده اند يا كسى علاقه اى به خواندن آنها نداشته است.”

يكى از فعالان سازمان مموريال Memorial نيكيتا پتروف Nikita Petrov توانست از ميان بردن سيستماتيك بخشى از اسناد سازمان اطلاعات و امنيت شوروى سابق را ثبت كند. وى در كتابى كه در اوايل دهه ۱۹۹۰ منتشر كرد، در باره از ميان بردن بى مانند پرونده هاى دگرانديشان مشهور شوروى، آندريى ساخاروف Andrej Sacharow و آلكساندر سولژنيتسين Alexander Solschenizyn نوشت.

جالب است كه در مركز KGB يك بخش ويژه تنها به زير نظر گرفتن و جمع آورى سند در باره زندگى اين دو تن اختصاص داده شده بود. تنها پرونده ساخاروف شامل ۳۰۰ جلد بود.
اين يكى از مغلطه هاى قرن بيستم است كه تاريخ دهه هاى ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ شوروى را بهتر مى توان پژوهيد و نوشت تا تاريخ دهه هاى پس از آن را. آنچه كه بوريس يلتسين در دهه ۱۹۹۰ در دسترس همگان قرار داد، دوباره در حكومت پوتين Putin پنهان نگاه داشته مى شود.

نيكيتا آخوتين در اين باره چنين مى گويد: “در سال ۱۹۹۲ كه بحث در باره ضدقانون اساسى بودن حزب كمونيست جريان داشت، اسناد بسيار زيادى در دسترس قرار داشتند كه جزييات مهمى را در باره تاريخ اختناق شوروى در بر مى گرفتند.

افزون بر آن كاغذهاى مهم و بسيار سرى اى بودند كه اطلاعاتى دقيق در اين باره مى دادند كه چگونه حزب كمونيست و KGB از گروههاى تروريستى چپ در غرب حمايت مى كرده اند. همه اين اسناد غالبابه صورت كپى در آرشيو دولتى روسيه براى تاريخ معاصر بودند و تا چند سال مى شد به راحتى به آنها دسترسى داشت.

اما در سال ۲۰۰۰ اعلام كردند كه اين اسناد محرمانه اند. در حاليكه طبق قانون اگر سى سال از تاريخ پديد آمدن سندى بگذرد، بايد بتوان آزادانه به آن دسترسى داشت. همه تلاشها انجام شد تا مگر با رجوع به منطق و قانون اين مسئله حل شود، اما تلاشها بيهوده بود.

اين در حالى است كه سالها اسنادى كه حال مى گفتند محرمانه اند در اختيار عموم قرار داشتند. حتى برخى از آنها منتشر شده بودند.

در اين مورد هميشه اين ورد زبان مسئولان آرشيو KGB است كه انتشار يك سند دليلى نيست براى اينكه آن را در دسترس كسى قرار دهيم.”