ارکستر سنفونیک "دیوان شرقی−غربی" در برلین

سالن فيلارمونى برلين كاملا پر شده است. بيش از صد نوازنده جوان پهلو به پهلو نشسته‌اند. به اشاره دست رهبر اركستر، نوازندگان اركستر سنفونیک ديوان غربى− شرقى، شروع به نواختن سازهايشان می‌كنند. آنها در سنين بين ۱۴ تا ۲۵ سال هستند. تقريبا نيمى از آنها از اسراييل و نيم ديگر از كشورهاى عربى، همچون فلسطين، سوريه، مصر و اردن مى‌آيند.

ايده اين اركستر موسيقى به سال ۱۹۹۹ ميلادى، يعنى ۸ سال پيش برمی‌گردد. رهبر اركستر دانیل بارن‌بویم (Daniel Barenboim) اسراييلى آرژانتينى تبار و ادوارد سعید نويسنده فلسطينى-آمریکایی تصميم گرفتند كه با هم اركستر سنفونيك ديوان غربى– شرقى را بنيان نهند. نام اين اركستر نيز از اثر شاعر مشهور آلمانى ولفگانگ گوته، به نام "ديوان غربى ­− شرقى" اقتباس شده است. هدف آنها اين بود كه از طريق موسيقى، مرز بين جوانان كشورهاى عربى و اسراييلى را از ميان برداشته و به آنها امكان بدهند تا به نحوى همزيستى صلح‌آميز را تجربه كنند.

نابل ابود اشكار پيانيست مشهور فلسطينى–اسراييلى يكى از اين نوازندگان است. او می‌گوید: «كارى كه ما می‌توانيم انجام دهيم، اين است كه الگویی براى ديگران باشيم. از اين طريق مىبينيم كه اين امكان وجود دارد كه با هدفى مشترك، در كنار هم بنشينيم، با هم مدارا كنيم، يكديگر را بپذيريم و براى رسيدن به اين هدف مشترك با هم كار كنيم. اين امكان پذير است، حتى اگر اين افراد، اهل كشورهايى باشند كه روابط سياسى خصومت‌آميزى با هم داشته باشند، حتى اگر اهل كشور پرمسئله‌اى مثل كشور ما باشند.»

تداوم کار گروه پس از مرگ ادوارد سعید

سه سال پس از راه‌اندازی گروه اين اركستر، ادوارد سعيد يكی از بنيانگذاران‌اش، چشم از جهان فرو بست. اما دانيل بارن‌بويم، رهبر اركستر، هم چنان به كار خود ادامه داد. آرزوى مشترك دانيل بارن‌بويم و ادوارد سعيد اين بود كه با تشكيل اين گروه اركستر، پلى بسازد میان شرق و غرب، و اعراب و اسرایيلی‌ها. يكى از نوازندگان اين اركستر از تجربه خود در اين گروه چنين تعريف ميكند: «اينجا براى من فرصتى است كه بتوانم با ديگران بحث كنم و اطلاعاتى درباره فلسطينى‌ها بدست بياورم. اطلاعاتى كه امكان دسترسى به آنها را در اسراييل ندارم.»

برنامه کنونی گروه و برخی دستاوردهای آن

اين موضوع را كه بنيانگذران اركستر سنفونيك ديوان غربى – شرقى تا چه اندازه به آرمان خود نزديك شده‌اند، حاصل كارشان نشان می‌دهد. دانيل بارون‌بويم در اين راه تاكنون موفق به دريافت جوايز متعددى شده است. بطور مثال، او يك سال پيش جايزه صلح ايالت هسن آلمان را دريافت كرد. امسال نيز انستيتو گوته مدالى را به این رهبر اركستر، براى تلاشش در تبادل فرهنگى فرامرزى ميان نوازندگان جوان اهدا كرده است.

اعضاى اين گروه اركستر هر سال به مدت ۲ ماه گرد هم مى‌آيند، تا با هم ديدار داشته باشند، تمرين كنند و خود را براى كنسرتى جديد آماده كنند. اين كنسرت‌ها به صورت ادوارى در كشورهاى مختلف اجرا می‌شوند. دو سال پيش كنسرت آنها در شهر رام‌الله اجرا شد.

دانيل بارن‌بويم در مصاحبه اى با فرستنده تلويزيونی "آرته" گفته است: «زمانى ما واقعا به هدفمان دست پيدا خواهيم كرد كه اين اركستر سمفونيك، در تمام كشورهايى كه نوازندگان، اهل آن كشورها هستند، حداقل يك بار اجرا داشته باشند.»