اروپا و عوارض خودروهای باری

آيا ميتوانيد تصور كنيد كه با وجود وسيله های نقليه ای مانند كشتى، قطار و هواپيما، هنوز چند درصد خوار و بار و كالاهای مورد نياز روزمره مردم در اتحاديه اروپا توسط ماشينهای باری به مقصد رسانده ميشوند و اين مسئله چه هزينه هايی به همراه ميآورد؟ اين روزها به كمتر رسانه همگانی در آلمان برميخوريد كه به مشكل عوارض كاميونهای باركش، نپرداخته باشد. يكی از تفاوتهای آشكار ميان جامعه های صنعتی و سنتی در اين است كه در جوامع صنعتی معمولا ميان محل كار و توليد، و مكان زندگي، فاصله معينی رعايت ميشود تا آنجا كه مناطق صنعتی از منطقه های مسكونی كاملا جدا ميشوند. اين قضيه اما اهميت ويژه وسيله های نقليه را نشان مى‌دهد كه فرآورده ها و خدمات لازم زندگی مردم را به مقصد دلخواه ميرسانند. تنها در اين صورت است كه ميليونها نفر روزانه از رفاه دلخواه برخوردارند و كالاها به سرعت و به موقع رد و بدل ميشوند. در اتحاديه اروپا بيش از ۸۰ درصد از نيازمنديهای روزانه ای كه از راه های زمينی به مصرف كنندگان ميرسد، توسط خودروهای باری انتقال مييابند. البته اين از اهميت هواپيما، كشتی و قطار در اين قاره نميكاهد و بيشتر انسان را متوجه آثار جانبي ماشينهای باری به عنوان مهمترين وسيله نقليه ميسازد.

اتريش به عنوان پل مهم ارتباطی ميان چند كشور اروپايی بيش از همه با مسأله خودروهای باری دست به گريبان است. مهمترين بزرگراه شمالى جنوبی اروپا، از كوه های آلپ واقع در اتريش ميگذرد و از جمله شهر Innsbruck را به Schoenberg پيوند ميدهد. از اين بزرگراه كه Brenner نام دارد، روزانه ۵۰۰۰ خودرو سنگين باري، عبور ميكنند به طوری كه چندى پيش ساكنان آن حوالی به نشان اعتراض، در اين اتوبان بست نشستند و راه را بر باری ها سد كردند. در پی اين تظاهرات، شورای وزيران راه و ترابری اتحاديه اروپا، مجبور به برگزاری نشستی برای تنظيم قواعد حمل و نقل فرا مرزی در بزرگراه های اتريش گرديد. يكی از پيش شرطهايی كه سران كشور اتريش به هنگام عضويت در اتحاديه اروپا مطرح كرده بودند، پذيرش قانونهای ويژه زيست محيطی اين كشور در رابطه با حمل و نقلهای فرا مرزی بود. مطلب مهم و جالبی كه در اين رابطه به چشم ميخورد اين است كه بر پايه داده های آماري، خودروهای باری در اتريش، سالانه حدود ۹ ميليارد كيلومتر راه ميپيمايند ولي تنها ۳ درصد از اين مقدار به حمل و نقلهای فرا مرزی مربوط ميشود. با اين حال تمركز باری ها در بزرگراه Brenner باعث خسارات و آسيبهای زيست محيطی و راه و ترابری شده است.

نخستين مشكلی كه در رابطه با باری ها قابل توجه است، صدای گوشخراش اين وسايط نقليه است. اگر شما تصادفا در خيابانی زندگی كرده باشيد كه روزی يك يا چند بار كاميونی از آن بگذرد، شايد برايتان مسأله كمی مفهوم باشد. حال تصور كنيد چه بر سر و گوش آنهايی ميآيد كه روزی ۵۰۰۰ ماشين باری به طول بيش از ۱۰ متر از كنار خانه آنها ميگذرد. هوای آلوده ای كه از دود و گاز باری ها ناشی ميشود، دومين اثر جانبی استفاده از آنها است. سالانه ۸ ميليون تن گاز كربنيك و ۱۵۰۰۰۰ تن ازت اكسيده، هوا و فضای اروپا را آلوده ميكند. اين آلودگی به همينجا خاتمه نمييابد چه، دوده ای كه از گازوئيل اين باری ها پديد ميآيد، در بسياری از موارد باعث پيدايش بيماری های ريوی ميگردد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی به همين علت سالانه ۴۱۰۰۰ بزرگسال به بيماری آسم و ۲۰۰۰۰ كودك به برونشيت، مبتلا ميشوند. آخرين نكته هايی كه بايد در اين زمينه به آنها اشاره كرد، يكی خطر عمده تصادم با اين خودروهای غول پيكر است كه برای نمونه در سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ ميلادی در اتريش در ۸۸۸۴ مورد درگير بودند. در اين تصادفات ۱۱۸۰۲ تن زخمی شدند و ۶۰۴ نفر جان خود را از دست دادند. نكته ديگر خرابی هايی است كه به علت عبور اين وسايط نقليه، در بزرگراه ها پديد ميآيد. تنها بخش كوچكی از هزينه های ترميم جاده ها از محل عوارض ويژه باری ها تامين ميشود. هزينه های ناشی از ترميم اين ويرانی ها، برای اتريش هفت و نيم ميليارد و برای سراسر اتحاديه اروپا تا ۲۲۵ ميليارد يورو برآورد شده است.

از هزينه ها و عوارض گفتيم. درست همين مسأله برای كشور آلمان، معضلی پديد آورده بود كه تا آستانه سال جاری ميلادي، حل ناشدنی به نظر ميآمد. يك شركت چند مليتی به نام تال كالكت Toll Collect, چند سال پيش به دولت آلمان پيشنهاد كرد، گيرنده ای در خودروهای باری ای كه از اتوبانهای آلمان ميگذرند نصب كند و به كمك داده های ماهواره اي، مسافت پيموده هر خودرو را تعيين كند تا مسئولان بتوانند عوارض ويژه ای برای هر خودرو برآورد نمايند. سر انجام سيستم تال كالكت در آغاز سال جاری به كار افتاد و اگر مشكلات غير مترقبه ای پيش نيايد، سالانه ۳ ميليارد يورو عوارض از طريق تعيين اين سيستم از شركتهای باربري، عايد دولت آلمان ميشود.

حال ببينيم چه پيشنهاد و اقدامی در زمينه پيشگيری از آسيبهای زيست محيطی در سطح اتحاديه اروپا مطرح شده و اين كه آيا اقدامی در اين زمينه ها صورت گرفته است؟ يكی از راه های محدودسازی حمل و نقل با باری ها، تعيين مالياتهای سنگين است كه به فراخور خطرها و مشكلات استفاده از اين وسيله، در اتحاديه اروپا وضع ميشود. اين مالياتها عوارض استفاده از بزرگراه ها و ماليات بر قيمت گازوئيل را دربر ميگيرند. در ضمن در موقع بروز تصادف، جريمه های سنگينی از بهره برداران اين خودروها اخذ ميشود. راه ديگر محدودسازی اين گونه حمل و نقلها، بهره برداری بيشتر و بهتر از قطارها برای حمل كالاها است. البته اتريشيها در اين زمينه اظهار ميكنند كه برای اقدام به اين مهم، نخست بايد راه آهن كوه های آلپ، كه ۱۳۰ سال قدمت دارد را مدرنيزه كرد تا تاب هزاران تن كالای محموله را بياورد.

سازمانهای هواداری از محيط زيست در زمينه محدودسازی حمل و نقلهای نامبرده، تاكيد ميكنند كه بايد از رفت و آمد شبانه باری ها كاملا جلوگيری شود تا افزون بر رعايت آرامش نيم شبی در آن مناطق، رانندگان اين خودروها نيز استراحت كافی داشته باشند. آخرين نكته ای كه در اين زمينه حائز اهميت است، جلوگيری از رفت و آمد باری های خالی است. به طوری كه آمار اتريش نشان ميدهد، در اين كشور باری ها سالانه ۳ و نيم ميليارد كيلومتر بی بار رفت و آمد ميكنند. دست اندركاران معتقدند به راحتی ميتوان از رفت و آمد يك چهارم از اين مقدار كاست. توجه داريد كه اين مقدار سه برابر طول راهی است كه در حمل و نقلهای فرا مرزی در اتريش پيموده ميشود. در ضمن طبق محاسبه ای كه در بالا آمد، جلوگيری از رفت و آمدهای خودروهای بی بار، سالانه باعث صرفه جويی ۳۲۰ ميليون ليتر گازوئيل ميشود كه به موجب آن يك ميليون تن گاز كربنيك و ۱۹۰۰۰ تن ازت اكسيده، كمتر در فضا پراكنده ميگردد.

دقت در موضوع حمل و نقل بار نشان ميدهد، در حالی كه مسئولان امر در آلمان ديرزماني است برای تعيين و اخذ عوارض ويژه خودروهای باری تلاش می كنند، قضيه ابعاد بيشتر و عميقتری دارد كه نارسايی های زيست محيطی تنها يكی از آنها است.