ارائه گزارش توسعه انسانى كشورهاى عربى به سازمان ملل

گزارش ۲۵۰ صفحه اى توسعه انسانى كه اين روزها براى سومين بار به سازمان ملل ارائه ميشود، جمع بست چندان خوش بينانه اى از وضعيت كشورهاى عربى ارائه نميدهد. اما آنچه كه در اين گزارش جديد است اينكه متخصصان كشورهاى عربى آن را تهيه نموده اند و تامين مالى آن بخشا از سوى منابع عربى صورت گرفته و بالاخره اينكه به مسائلى چون آزادى و روش حكومتى در كشورهاى عربى پرداخته شده است.

و شايد هم همين دلائل هستند كه در وهله نخست بيانگر اين موضوع است كه گزارش، عدم توسعه كشورهاى عربى را بيشتر در عوامل بيرونى و خارجى جستجو ميكند. البته در اين گزارش به انتقاد از خود نيز پرداخته شده است. دكتر نادر فرجانى از مصر كه بخش اعظم تهيه گزارش را برعهده داشته در اين باره ميگويد:«بنظر ما دليل اصلى مربوط به سياست است كه البته آن هم تركيبى است از دولتمدارن غير دمكراتيك در داخل و زير پا گذاشتن آزادى از خارج».

عليرغم تلاش براى رفرم، وضعيت دمكراسى و آزادى در جهان عرب كماكان اسف بار است. در يازده كشور عربى آزادى مطبوعات بمعناى واقعى وجود ندارد و قانون اساسى بسيارى از كشورهاى عربى در تضاد با قوانين حقوق بشر است. در بسيارى از اين كشورها وضعيت فوق العاده همچنان در دستور روز است و اپوزيسيون يا وجود ندارد و يا تحت فشار است و بسيارى از دولتهاى عربى كنترل سازمانهاى غير دولتى را نيز بدست گرفته اند و زنان نيز همچنان از حقوقى برخوردار نيستند.

اما اين گزارش از يك سو نه تنها نسخه اى براى برون رفت از اين وضعيت ارائه نمى دهد و فقط خواست رفرم هاى بيشتر و آزادى را مطرح ميكند، بلكه از سوى ديگر نيز به روندهاى آتى جوامع عربى نمىپردازد. شايد نبود انتقاد از خود و عمده نمودن تاثير سياست خارجى است كه مانع از بدست گرفتن سرنوشت خود و تغيير آن بدست خود ميشود. اما فرجانى اذعان دارد كه حاكمان كشورهاى عربى به ميل خود چنين رفرم هائى را انجام نخواهند داد، زير آنوقت آغاز پايان كار خود را رقم زده اند. اما جالب اينكه در اين گزارش از يك سو به انتقاد از نقش دخالت خارجى ميپردازد، اما از سوى ديگر از خارجيان ميخواهد تا از چنين رفرمهائى پشتبيانى كنند.

عليرغم چنين نقص هائى، تاكنون بيش از يك ميليون بار از طريق اينترنت به اين گزارش مراجعه شده است، كه البته سهم بسيار ناچيزى از اين رقم در كشورهاى عربى بوده است.

با اين حال نادر فرجانى ميگويد كه عقل حكم ميكند كه در مورد بهبود اوضاع در جهان عرب بدبين باشيم، اما اراده هميشه خوشبين است.