احتمال درخواست مجلس از خامنه‌ای برای بازنگری در قانون اساسی
۱۳۹۶ مهر ۱۰, دوشنبه
پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس شورای اسلامی (خبرگزاری خانه ملت) گفت‌وگوهایی با چند نفر از نمایندگان مجلس را منتشر کرده که برخی از آنها نظام ریاستی کنونی ایران را ناکارآمد می‌دانند و خواستار برقراری نظام پارلمانی هستند.
عزت‌الله یوسفیان‌ملا، نماینده آمل و لاریجان می‌گوید رهبر جمهوری اسلامی علی خامنه‌ای سال ۱۳۹۰ امکان بازگشت به نظام پارلمانی را مطرح کرده و گفته بود که این موضوع قابل بحث و بررسی است.
در نظام پارلمانی نخست‌وزیر توسط مجلس تعیین می‌شود. چنین نظامی در جمهوری اسلامی تا سال ۶۸ و بازنگری در قانون اساسی برقرار بوده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
یوسفیان‌ملا دوشنبه، دهم مهرماه به خبرگزاری مجلس گفت: «ایجاد نظام پارلمانی نتایج خوبی را به دنبال دارد، اما برای رسیدن به آن به بازنگری قانون اساسی نیاز داریم به همین جهت نمایندگان مجلس در این فکر هستند که برای بازنگری در قانون اساسی چه اقدامی انجام دهند، آیا نامه‌ای را به مقام معظم رهبری برای بازنگری در قانون اساسی تقدیم کنند یا اینکه معظم له، دستور بازنگری قانون اساسی را به رئیس‌جمهور ابلاغ کنند.»
این نماینده مجلس می‌گوید شرایط فعلی، پاسخگوی نیازها نیست و مجلس اگر بخواهد با دولت تعامل کند باید چشم بر روی بسیاری از مشکلات ببندد. او افزود: «مسئله نظارت مجلس با قوانین و مقررات فعلی به معنای درگیر شدن با دولت است و بسیاری تعامل را در این می‌دانند که سوال و استیضاح مطرح نشود.»
بیشتر بخوانید: خامنه‌ای رویه انتخاب رئیس دولت را قابل تغییر دانست
جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو فراکسیون امید و نماینده تربت جام، تایباد و باخرز درباره اشکالات سیستم کنونی گفته است که در حال حاضر رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس با رأی مردم انتخاب می‌شوند و دولت و مجلس اغلب در دست دو جناح مختلف است.
وجود احزاب قدرتمند، شرط نظام پارلمانی
جهان‌آبادی به خبرگزاری مجلس گفت: «اگر به سمت ایجاد نخست‌وزیری و انتخابات حزبی برویم، نخست‌وزیر توسط هر حزبی که بیشترین کرسی را به دست آورد معرفی می‌شود، نخست وزیر کابینه را معرفی می‌کند و پست رئیس‌جمهوری حذف می‌شود.»
از نظر بسیاری از کارشناسان و فعالان سیاسی یکی از معضلات سیستم پارلمانی برای وضعیت کنونی این است که در ایران احزاب فراگیر و منسجم وجود ندارند و ساختار سیاسی جمهوری اسلامی نیز امکان شکل‌گیری و گسترش احزاب مستقل را نمی‌دهد.
ناظران یکی از ضرورت‌های شکل‌گیری احزاب قدرتمند را حاکمیت قانون و وجود یک دستگاه قضائی مستقل می‌دانند. تجربه منحل کردن تشکل‌های قدرتمندی چون جبهه مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نشان می‌دهد که ادامه‌ی حیات و فعالیت احزاب فراگیر هم تضمین شده نیست و نهادهای حاکمیتی می‌توانند هر وقت صلاح بدانند آنها را قلع و قمع کنند.
محمدجواد کولیوند، نماینده کرج و رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس می‌گوید، پس از سخنان خامنه‌ای در سال ۹۰ مطالعاتی در زمینه بازگشت به نظام پارلمانی انجام شد اما "مجلس به جمع بندی نرسید".
بیشتر بخوانید: ربع قرن پس از خمینی؛ در جستجوی "آرمان‌های امام راحل"
خامنه‌ای مهرماه ۹۰ در دیدار با دانشجویان کرمانشاهی گفته بود: «فرض بفرمایید ما یک روزی در قانون اساسی نخست‌وزیر و رئیس جمهور داشتیم، با یک شکل خاصی؛ بعد تجربه به ما نشان داد که این درست نیست.» او افزود به همین دلیل جمعی از نخبگان و کارشناسان مامور شدند این نظام را تغییر دهند که این کار نیز اتفاق افتاد.
مجلس و شورای نگهبان
رهبر جمهوری اسلامی گفت: «امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رأی مستقیم خودشان رئیس جمهور را انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه‌ی بسیار خوب و تجربه‌شده‌ای است. اگر یک روزی در آینده‌های دور یا نزدیک - که احتمالاً در آینده‌های نزدیک، چنین چیزی پیش نمی‌آید - احساس بشود که به جای نظام ریاستی مثلاً نظام پارلمانی مطلوب است - مثل اینکه در بعضی از کشورهای دنیا معمول است - هیچ اشکالی ندارد؛ نظام جمهوری اسلامی می‌تواند این خط هندسی را به این خط دیگر هندسی تبدیل کند؛ تفاوتی نمی‌کند.»
بیشتر بخوانید: نگاهی به سیستم انتخاباتی پارلمانی در آلمان
به این ترتیب خامنه‌ای دست‌کم تا آن زمان نظام کنونی را "بسیار خوب" ارزیابی می‌کرد و احتمال تغییر آن را بیشتر "در آینده‌های دور" ممکن می‌دانست. این احتمال منتفی نیست که تغییر نظام سیاسی از نظر اقتدارگرایان که از طریق شورای نگهبان در تعیین سرنوشت مجلس نقش مهمی دارند چندان نامطلوب نباشد.
یوسفیان‌ملا معتقد است موضوع تشکیل نظام پارلمانی باید در زمان رئیس جمهوری انجام شود که در پایان دوره خود قرار دارد تا "برخورد حذفی با رئیس‌جمهور تلقی نشود".