ابهام در باره‌ی علت بحران گاز در ایران
۱۳۸۶ دی ۲۶, چهارشنبه
هم‌زمان با قطع گاز و افت فشار آن در بسیاری از شهرهای ایران، سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد سه تن از مدیران شرکت ملی گاز ایران به جرم دریافت رشوه دو میلیارد و سیصد میلیون تومانی به زندان و شلاق محکوم شده‌اند.
اتهام این افراد، «تبانی با پیمانکاران جهت برنده شدن در مناقصه‌ها» اعلام شده‌است.
هرچند هم‌زمانی اعلام این خبر با وقوع بحران گاز در کشور می‌تواند اتفاقی باشد، اما شاید با شنیدن این خبر مشخص شود که دولت در پی رفع مشکلات گاز هست و نسبت بدان بی‌توجه نیست.
در هفته‌های گذشته و با سرد شدن کم سابقه هوا در اکثر شهرهای ایران، گاز بسیاری از شهرها قطع و یا دچار افت شدید فشار شد.
این مسئله در بسیاری از شهرها به بحران تبدیل شد. مثلا در شهرهای شمالی به دلیل نبودن سوخت، نانوایی‌ها قادر به پخت نان نبودند و در نتیجه مردم با کمبود نان نیز روبرو شدند.
در برخی مناطق نیز عده‌ای بر اثر گازگرفتگی و یا در اثر سرما جان خود را از دست دادند.
مسئولان، دلایل گوناگونی را برای افت فشار و قطعی گاز عنوان کردند از جمله مصرف بی‌رویه، پایین آمدن ناگهانی دمای هوا و نیز قطع واردات گاز ترکمنستان به ایران.
هم‌زمان با بحران گاز در کشور، سخنگوی قوه قضائیه روز گذشته در نشست هفتگی خود با خبرنگاران اعلام کرد سه تن از مدیران شرکت ملی گاز ایران به جرم دریافت رشوه‌ای معادل دو میلیارد و سیصد میلیون تومان از پیمانکاران پروژه‌های گازرسانی، به زندان و شلاق محکوم شده‌اند.
هم‌زمانی اعلام این خبر با وقوع بحران گاز در کشور، کمی سؤال‌برانگیز بود. هرچند دکتر سعید شیرکوند، معاون اقتصادی دولت خاتمی هیچ رابطه معناداری میان این دو جریان نمی‌بیند: «من فکر نمی‌کنم که این سه نفری که گفته می‌شود در ارتباط با قراردادهای ایران توسط دادگاه به جرایم یا تهاماتشان رسیدگی شده، ارتباطی با این قطعی گاز فعلی و محدودیت‌های توزیع گاز در حال حاضر وجود داشته باشد. آن اتفاقی که در استانهای شمالی کشور رخ داد و مردم چند استان با کمبود گاز و در برخی شهرها با قطعی گاز روبرو شدند، دلیل اصلی‌اش برودت بسیار زیاد هوا بود که این موجب شده بود یک افت فشار محسوسی در حوزه گاز ایجاد شود».
شیرکوند در کنار کاهش شدید دمای هوا، قطع گاز ترکمنستان به ایران را نیز دلیل دیگر وقوع بحران گاز می‌داند: «ما طبق قراردادی که با کشور ترکمنستان داشتیم، آنها بایستی به ما گاز می‌دادند. منتها با توجه به مباحثی که پیش آمده بود در اواخر سال میلادی گذشته، آنها درخواست کرده بودند که برای عقد قرارداد برای سال جدید باید مذاکرات جدیدی صورت بگیرد و قیمت جدیدی تعیین بشود که ظاهرا این اتفاق نیفتاده بود و ترکمنستان گازش را به روی ایران قطع کرده بود. این قطعی گاز موجب شده بود که استانهای شمالی کشور ما با کمبود گاز روبه‌رو بشوند».
اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، دلیل دیگری است که برخی از ناظران برای وقوع بحران گاز ذکر می‌کنند. به عنوان مثال شرکت بین‌المللی شل که در پروژه پارس جنوبی فعالیت می‌کند اخیرا تمام سرمایه‌گذاری‌های خود در این منطقه را تا سال آینده به حال تعلیق درآورده‌است.
شیرکوند اعمال تحریمها را نیز در وضعیت فعلی گاز بی‌تأثیر می‌داند: «ببینید، اینکه قراردادهایی که ما با بسیاری از شرکتهای بین‌المللی داشتیم در پروژه‌های پارس جنوبی، ارتباطی به این موضوع ندارد. ممکن است آینده‌ی این تولید گاز را با مشکلاتی روبه‌رو بکند، ولی آن چیزی که الان موجب این اتفاق شده، همان قطع گاز ترکمنستان بوده که اختلافش هم بر سر قیمت گاز بوده است. حالا ممکن است بهانه‌های دیگری هم مطرح بشود در آینده، ولی فعلا من همان دلیل را دلیل تعیین‌کننده می‌دانم».
اما این اولین زمستانی نیست که مردم در ایران با کمبود و یا قطع گاز مواجهند. در چند سال اخیر هر زمان که دمای هوا به شدت افت کرده، فشار گاز در شهرها نیز پایین آمده و در برخی مناطق نیز قطع شده‌است.
سعید شیرکوند در این باره چنین می‌گوید: «ببینید، معمولا ما به دلیل اینکه سرعت گازرسانی به مصرف‌کنندگان صنعتی و خانگی‌مان بیشتر سرعت تولید گاز بوده است. این شکافی که اینجا صورت گرفته هرساله در زمستان، مشکلاتی را در توزیع گاز ایجاد می‌کرد، ولی امسال هم سرما شدیدتر شده است و هم بر مبنای محاسباتی که صورت گرفته بود، براساس میزان گازی که از ترکمنستان وارد کشور می‌شود، به نظر می‌رسید این قطعی گاز یا افت فشار در حد سالهای گذشته باشد. اما هر دو مسئله امسال تشدید شد. یعنی هم سرمای هوا خیلی شدید شد و هم گازی ترکمنستان برای ما ارسال می‌کرد با قطعی روبه‌رو شد».
هرچند به گفته شیرکوند هم‌زمانی اعلام حکم مدیران متخلف شرکت ملی گاز با بحران گاز در کشور می‌تواند اتفاقی باشد، اما برخی را نیز نظر بر این است که اعلام این حکم در شرایط کنونی شاید بتواند مرهمی بر دل مردمی باشد که بیش از همه از بحران گاز در دومین کشور دارنده ذخایر گاز جهان، صدمه دیدند.