آیا کمبود جمعیت اروپا را تهدید می‌کند؟
۱۳۸۷ دی ۲۲, یکشنبه
افت نرخ زاد و ولد در اروپا
براساس مطالعه‌ای با نظارت موسسه‌ی ماکس پلانک در زمینه‌ی پژوهش‌های جمعیتی، بسیاری از بخش‌های اروپا با کاهش دائمی نرخ زاد و ولد روبرو هستند. بدون جبران این فرایند از طریق ورود مهاجران، میزان جمعیت بسیاری از کشورهای اروپایی، از جمله آلمان رو به رکود خواهد گذاشت. در این میان به ویژه کشورهای اروپای مرکزی و جنوبی گرفتار این مشکل هستند. این در حالی است که در کشورهای شمالی و غربی اروپا نرخ زاد و ولد بیشتری به چشم می‌خورد.
بر اساس یافته‌های دانشمندان، هیچ یک از کشورهای اروپایی به سطح جایگزین متوسط به میزان ۲،۱ باروری برای هر زن نمی‌رسند. این رقم میزانی است که نسل کودکان با رسیدن به آن، می‌توانند جایگزینی کافی برای نسل والدین به شمار آیند.
تشکیل دیرهنگام خانواده
پژوهش یاد شده یکی از علت‌های اساسی کاهش سطح زاد و ولد را تأخیر در تشکیل خانواده و باروری جوانان به منظور تحصیل و آموزش‌های گوناگون عنوان کرده است.
یکی دیگر از علت‌های کاهش نرخ زاد و ولد، مشارکت زنان در زندگی شغلی و دشواری‌های ناشی از ناهماهنگی تشکیل خانواده و اشتغال است. بر این اساس نرخ درآمد زنان ۱۵ تا ۴۶ ساله در بیست و هفت کشور اروپایی در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ از ۵۱ تا ۵۸ درصد افزایش یافته است.
به نظر پژوهشگران، بسیاری از زوج‌هایی که بارداری را به تأخیر می اندازند، قصد دارند در پایان دهه‌ی سوم زندگی خود این کار را انجام دهند. اما فقط در فرانسه، اسکاندیناوی، بلژیک و هلند تا حدی زیادی این هدف حاصل شده است. در بسیاری از دیگر کشورهای اروپایی اکثریت زنان فرزند دوم یا سومی به دنیا نمی‌آورند.
کمبود جمعیت و نقش جبرانی مهاجران
جمعیت‌شناسان شهر روستوک آلمان بر این باورند که گرایش به تشکیل دیرهنگام خانواده و نرخ پایین زاد و ولد نیز مانند تفاوت‌های منطقه‌ای، نقش بازدارنده‌ای در این میان دارند و پیری جمعیت از جمله در آلمان نیز ادامه خواهد یافت. این دانشمندان سیاستگزاری برای خانواده را بسیار مهم می‌دانند و می‌گویند: مشوق‌های مالی، مراقبت بهتر از کودکان، ساعت‌های کاری متغیر و حمایت از برابری زنان و مردان اثر مثبتی بر نرخ زاد و ولد خواهد داشت. در این میان مردان باید نقش پررنگ‌تری در نگهداری کودکان ایفا کنند.
از دید این کارشناسان، مهاجرت زنان به اروپا نیز عامل بسیار مهمی برای جبران افت زاد و ولد به شمار می‌آید.