آیا همگرایی زنان به اهداف خود نزدیک شده؟

از اوایل هفته‌ی جاری پخش فیلم‌های تبلیغاتی نامزدهای ریاست جمهوری در تلویزیون آغاز شد. میرحسین موسوی نامزدی که بیشترین حمایت اصلاح‌طلبان را با خود دارد، در فیلم تبلیغاتی خود هیچ اشاره‌ای به مطالبات زنان و خواست اقدام برای تغییر قانون اساسی که از سوی آنان مطرح شده نکرد. دراین فیلم حتی همسر موسوی، زهرا رهنورد که در تمام سخنرانی‌های تبلیغاتی کنار شوهرش است نیز تنها چند ثانیه حضور داشت.

تماس با ستاد مهندس موسوی برای پی‌جویی علت عدم حضور زنان در فیلم تبلیغاتی وی متاسفانه نتیجه‌ای نداشت و دکتر ابوالفضل فاتح مسئول رسانه و تبلیغات ستاد اعلام کرد که ستاد میرحسین موسوی تصمیم گرفته‌ حرفهایش را از طریق رسانه‌های داخلی به گوش مردم ایران برساند.

با وجود دیدار کروبی با نمایندگان همگرایی زنان و طرح خواست‌های مشخص این گروه از مهدی کروبی، خواست‌های زنان در فیلم تبلیغاتی وی نیز بسیار کمرنگ و در حد یک پرسش بود که آن هم به طور کامل پاسخ داده نشد. جمیله کدیور مسئول کمیته‌ی زنان ستاد انتخاباتی مهدی کروبی، در فیلم تبلیغاتی او نظرش را در مورد حجاب اجباری پرسید و کروبی نیز در پاسخ گفت در مورد حجاب دو نکته وجود دارد ولی بعد از گفتن اولین نکته، سکانس عوض شد.

جمیله کدیور علت این مسئله را اینگونه توضیح می‌دهد: «این فیلم قبل از ملاقاتی‌ که آقای کروبی با این خانم‌ها داشتند ضبط شده بود. آن قسمتی که مصاحبه‌ی خود من با شخص آقای کروبی بود، حدود هشتاد دقیقه بود که دیدگاه‌های ایشان، تاکید بر مطالبات زنان، اقداماتی که ایشان قرار است در آینده انجام بدهند همه در آن گفته شد. حدود پانزده الی بیست پرسش در رابطه با مسایل زنان از ایشان داشتیم و ایشان هم با کمال صبر و حوصله به پرسش‌های ما پاسخ دادند. منتها خب طبیعی‌ست که کارگردان براساس سلیقه‌ی خودش، براساس اولویت‌هایی که احساس می‌کند، از قسمت‌هایی که فکر کرده می‌تواند شاید جذابتر باشد برگرفته و مابقی آن مباحثی را که ضبط شده بود، برای یک فرصت دیگر گذاشته است».

با این وجود همگرایی زنان از فعالیت‌های تاکنونی خود راضی است. فرزانه طاهری نویسنده و عضو همگرایی می‌گوید: «تا حدود زیادی من فکر می‌کنم که همگرایی به اهدافش رسیده. به این دلیل که گفتمان مطالبات زنان در سطح خیلی وسیع‌تر از آن حدی که معمولا امکان در اختیار جنبش زنان بود مطرح شد. چه به صورت مندرجات برنامه‌های برخی از کاندیداها و چه حتا بحث‌ در رسانه‌ای مثل تلویزیون که به کلی از دسترس جنبش زنان دور است و همچنین در رسانه‌های خارج از کشور که به زبان فارسی برنامه پخش می‌کنند باز به صورت خیلی وسیعی مطرح شد. ضمن این که از فرصت تجمع‌ها و همایش‌هایی که کاندیداها برگزار می‌کنند برای توزیع جنبش‌ها و بروشورهای همگرایی استفاده شد و تا حدودی به معرفی کنوانسیون رفع تبعیض از زنان و همین طور مسئله‌ی بازنگری در قانون اساسی که یکی از خطوط قرمز بسیار پررنگ بود پرداخته شد و دیدیم در صحبت‌های آقای کروبی، در ستاد تبلیغاتی‌شان و در تلویزیون اصلا برای اولین بار این امکان مطرح شد».

پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان

یکی از دو درخواست همگرایی زنان از کاندیداهای ریاست جمهوری تلاش برای پیوستن ایران به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان است. آیا مهدی کروبی به این خواست مشخص زنان پاسخی داده است؟ جمیله کدیور می‌گوید: «همان طور که اطلاع دارید کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان در زمان ریاست آقای کروبی در مجلس ششم تصویب شد. طبعا ایشان حمایت کردند که این کنوانسیون با حق تحفظ پذیرفته شد و ایشان هم قول دادند زمانی که در مصدر ریاست جمهوری قرار بگیرند درصدد به جریان انداختن کنوانسیون در مجمع تشخیص مصلحت نظام باشند، به عنوان عضوی که در آن مجمع حضور دارد و با رایزنی‌هایی که با سایر اعضا خواهند کرد».

ولی آیا این، انتظار زنان همگرایی برای پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان را برآورده می‌کند؟ فرزانه طاهری پاسخ می‌دهد: «این که ما چقدر انتظار داشتیم، انتظارمان خیلی خوشبینانه نبود. هدف ما بیشتر شکستن تابوی کنوانسیون بود که چهارسال است با سکوت کامل در بایگانی مجمع تشخیص مصلحت مانده و فقط در قم فعالانه علیه‌اش مطلب منتشر می‌شود. خب این دستاوردی بود که من فکر می‌کنم نتیجه‌ی هوشمندی بخشی از جنبش زنان است که در همگرایی جمع شدند و تشخیص دادند که این فرصت مناسبی است و می‌توانند از حاشیه‌های امن فضای انتخاباتی استفاده کنند و این موضوع را مطرح کنند».

بازنگری در قانون اساسی

درخواست دوم همگرایی زنان تغییر اصول ۱۹، ۲۰، ۲۱ و ۱۱۵ قانون اساسی است. هرچند تغییر قانون اساسی در حیطه‌ی اختیارات رئیس جمهور نیست اما زنان امیدوارند رئیس‌جمهور آینده بتواند با تلاش و رایزنی با مسئولان رده‌ی بالای نظام، این خواسته را محقق کند. جمیله کدیور مشاور مهدی کروبی در این مورد می‌گوید: «فرایندی که برای اصلاح قانون اساسی در خود قانون پیش‌بینی شده است، در اصل ۱۷۷ قانون اساسی، مبتنی براین است که رهبری با مشورت مجمع تشخیص مصلحت نظام موضوعاتی را برای اصلاح یا بازنگری به جمعی، که آن جمع هم مشخص هست، اعلام می‌کنند تا این اصلاحات صورت بگیرد. بنابراین اصلاح مواد قانون اساسی در حیطه‌ی اختیار شخص رییس جمهور نیست، ولی ایشان به عنوان یکی از اعضای آن نشست طبعا می‌توانند در روند این اصلاحات تاثیرگذار باشند. از طرف دیگر با قدرت تعامل و رایزنی ‌بالایی که ما در آقای کروبی سراغ داریم، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که حتا با توجه به این که اصلاح قانون اساسی در حیطه‌ی اختیارات رییس جمهور نیست، ایشان با نگاه مثبتی که به مسایل زنان دارند باب گفت‌وگو در مورد این مواد چهارگانه‌ی قانون اساسی را با رهبری و مجمع تشخیص مصلحت باز کنند و پیگیر این مسئله باشند که ما بتوانیم انشاالله یک رویکرد عدالت‌طلبانه‌ای را در این مواد قانون اساسی هم داشته باشیم».

آگاه کردن مردم

همگرایی زنان در اولین بیانیه خود ارتباط با مردم و آگاه کردن آنان از مطالبات زنان با استفاده از فضای باز انتخاباتی را یکی دیگر از اهداف خود ذکر کرده بود. فرزانه طاهری یکی از اعضای این همگرایی می‌گوید این هدف نیز تا حدود زیادی برآورده شده است: «برای تبیین کنوانسیون رفع تبعیض و بررسی اصولی از قانون اساسی که مشکل دارد، به این شکل عمل شد که در چند شهرستان که فعالان کمپین یک میلیون امضا یا بقیه قسمت‌های جنبش زنان فعال‌اند، با دعوت از نمایندگان همگرایی، کارگاه‌هایی تشکیل دادند و چگونگی آموزش مواد کنوانسیون به زنان را آموزش دادند. خب این به نظر من یک قدم خیلی اصولی و مهمی بود».

کمتر از ۱۰ روز به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده. ۲۲ خرداد مشخص می‌شود که کدامیک از نامزدها مقام ریاست جمهوری را برای چهار سال آینده از آن خود خواهد کرد. آیا نامزد پیروز شده به وعده‌های خود در زمینه‌ی حقوق زنان عمل خواهد کرد؟ این پرسشی است که باید توسط فعالان زن در ماه‌های آینده پیگیری شود.

نویسنده: میترا شجاعی

تحریریه: بهرام محیی