آيا موضع کابينه بوش در قبال ايران نرم تر شده است؟

اکنون در رسانه های آمريکا اين سوآل مطرح است که پس از اشغال عراق و مشکلات متعاقب آن، آيا سياست «جنگ پيشگيرانه» عليه دولت های حامی تروريسم ديگر کارايی ندارد؟ آيا کابينه جورج بوش در سياست خارجی اش ملايم تر شده و از گردنکشی های يک جانبه دست کشيده است؟

اين چهارشنبه شب، جورج بوش در گزارش سالانهء خودش به کنگرهء آمريکا، گزارشی که تشريح کنندهء سياست های داخلی و خارجی دولت اوست، در مورد ايران به دو جمله اکتفا کرد که خالی از تهديدهای هميشگی اش بود. او گفت که دولت ايران را بزرگترين حامیِ تروريزم می داند و از همين رو سعی خواهد کرد با همکاریِ کشورهای اروپايی به ايران بفهماند که بايد از برنامهء کسب تسليحات اتمی و حمايت از تروريزم دست بردارد.

با توجه به اينکه بسياری از مفسران سياسی در آمريکا «مسألهء ايران» يا مقابله با ايران را بزرگترين معضل سياست خارجی جورج بوش در دور دوم رياست جمهوری او خوانده بودند، مشکلی که بالقوه می تواند از مسألهء عراق هم بحرانی تر شود، سخنان بوش بسيار ملايم به نظر می رسيد و اين سوآل را مطرح کرد که آيا کابينهء بوش سياست تازه ای در قبالِ ايران در پيش خواهد گرفت.

ظرف هفته های اخير منتقدان بوش در آمريکا دولت او را از مقابلهء نظامی با ايران پرهيز داده بودند، چون بعد از آنکه فاش شد مقامات امنيتیِ وزارت دفاع به طور مخفيانه و بدون اطلاع سازمان «سيا» و نظارت کنگره، نقشه هايی را در مورد حملهء نظامی به ايران مورد بررسی قرار داده اند و هم اکنون در خاک ايران مشغول جمع آوری اطلاعات برای چنين مقصودی هستند، کابينهء بوش مورد انتقاد رسانه های آمريکا قرار گرفت.

چند روز پيش (۲۷ ژانويه) روزنامهء پرنفود نيويورک تايمز در سرمقاله ای که نظر رسمیِ اين ارگانِ مهم سياست در آمريکا را منعکس می کند، با لحنی صريح و قاطع به جورج بوش هشدار داد که از حمله به ايران خودداری کند. نيويورک تايمز نوشت: «گفته ها و رفتار رييس جمهور و اعضای کابينهء او در قبال ايران، درست به ياد آورندهء همان رفتاری است که پيش از حمله به عراق در پيش گرفتند و با توجه به آن تجربه، ساده لوحی است اگر تهديدات آنها را جدی نگيريم. از همين رو ما اميدواريم پيش از آنکه ديگر دير شود کسانی که در کابينه هنوز عاقل تراند جلوی اين کار را بگيرند.» در اثر همين هشدارها اين احتمال وجود دارد که دولت بوش نقشه های حملهء نظامی به ايران را در حال حاضر به کنار گذاشته باشد.

اما پاره ای از مفسران هنوز معتقدند که دولت بوش به هيچ وجه از نقشه های قبلی اش منصرف نشده. يکی از اين مفسران، محقق و تحليل گر معروف «يرواند آبراهاميان» است. آقای آبراهاميان که تاکنون چهارکتاب و چندين مقالهء تحقيقی در مورد ايران نوشته، در آخرين تفسيری که به چاپ رسانده ابراز عقيده می کند که: بدبينی دو جانبه يا پارانويايی که هم دولت بوش و هم حاکمان ايران نسبت به يکديگر دارند تشديد کنندهء تنش ميان آنها خواهد بود. واشنگتن به طور کامل به اين نتيجه رسيده که ايران پنهانی قصد توليد سلاح اتمی دارد و به محض دست يابی به آن، دشمنان آمريکا و اسراييل را نيز با خود سهيم خواهد کرد.

از سوی ديگر، جمهورى اسلامى نيز ترديدی ندارد که جورج بوش و سياستگذارانِ کابينهء او قصدِ جدیِ تغيير رژيم در خاورميانه را دارند و تنها راه متوقف کردن آنها مجهز شدن به سلاح اتمی همچون کرهء شمالی است. آبراهاميان، مولف کتاب «ايران ميان دو انقلاب»، اعتقاد داردخطر حملهء نظامی به ايران هنوز خطری جدی است زيرا موقعيت نومحافظه کارانی که جنگ عراق را تدارک ديدند در کابينهء بوش مستحکم تر شده است.

ديگر اينکه با وجود همهء مشکلاتی که آمريکا در عراق با آنها دست به گريبان است، از ديد نومحافظه کاران، آمريکا به هدف خود در عراق نايل شده، يعنی سرنگونی رژيم و خنثی کردن خطر صدام حسين برای آمريکا و اسراييل. می توان مردم آمريکا را متقاعد کرد که حل کامل مشکلات عراق در گرو حل «مشکل ايران» است. نو محافظه کاران آمريکا سازمانی به نام «ائتلاف برای دموکراسی در ايران» (Coalition for Democracy in Iran) به وجود آورده اند که هدف اش به کارگيری از همهء امکانات موجود برای سرنگونی جمهوری اسلامی است. اين سازمان برای کسب بودجه و امکانات در صدد اعمال نفوذ بر نمايندگان کنگره است. يرواند آبراهاميان تنها راه جلوگيری از حملهء نظامی آمريکا را تلاش اتحاديهء اروپا می داند در جهت رفع پارانويا، يا سوءظن دوجانبه ميان دو کشور.

عبدی کلانتری گزارشگر صداى آلمان در نيويورك