آزمایش‌‌های موشکی ایران با روح تعهدات بین‌المللی سازگار نیست
۱۳۸۷ مرداد ۲۸, دوشنبه
دکتر قاسم شعله سعدی کارشناس حقوق بین‌الملل معتقد است اگرچه پرتاب و آزمایش این‌گونه موشکها در تغایر مستقیم با قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران نیست اما با روح حاکم بر این قطعنامه‌ها که مخالفت با هرگونه فن‌‌آوری موشکی و نظامی ایران است، مغایرت دارد.
دویچه‌وله: آقای شعله سعدی، سخنگوی کاخ سفید، پرتاب موشک سفیر امید توسط ایران را مغایر تعهدات این کشور در برابر شورای امنیت دانسته است. از نقطه نظر حقوق و روابط بین‌الملل این ادعا چقدر درست است؟
قاسم شعله سعدی: باید تفکیک کرد بین موازین حقوق بین‌الملل و روابط بین‌الملل. موازین روابط بین‌الملل می‌تواند مبتنی بر واقعیت‌هایی باشد که نانوشته است، اما حقوق بین‌الملل یکسری قوانین و اصول مشخصی است که تعریف شده و ممکن است لزوما هم منطبق با واقعیت نباشد. به لحاظ حقوق بین‌الملل کار ایران صراحتا مغایرتی با خواسته‌ها و مفاد قطعنامه‌های صادره توسط شورای امنیت ندارد. اما می‌تواند با روح کلی این قطعنامه‌ها کمی متفاوت باشد. مغایرت با روح یک مسئله متفاوت است از مغایرت با متن و صراحت یک قرار ومدار. بله، به لحاظ روابط بین‌الملل و روح این قطعنامه‌ها، آنچه ایران را تبدیل بکند به یک قدرت اتمی که شامل وسائل پرتاب بمب، تهیه بمب و چاشنی بمب یا همان غنی‌سازی باشد، اینها می‌تواند در تغایر با آن قطعنامه‌ها باشد. اما هیچ کدام از قطعنامه‌ها صراحتا بیان نکرده‌اند که ایران مثلا موشکی برای پرتاب ماهواره تولید نکند. اما چون چنین پتانسیلی می‌تواند منجر به افزایش توانایی ایران در پروژه‌ی اتمی هم باشد، از این جهت می‌تواند مغایر روح این قطعنامه‌ها تلقی بشود.
آیا در این مرحله شورای امنیت و یا نهادهای بین‌المللی می‌توانند جلوی ایران را از نظر قانونی و حقوقی بگیرند؟
شورای امنیت جایگاهی دارد در حقوق بین‌الملل و در روابط بین‌الملل که می‌تواند به مثابه قانونگذار عمل کند، اگر مطلبی را مغایر و تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی تلقی بکند. اگر شورای امنیت قطعنامه‌ای را تصویب کرد، بخصوص در چارچوب فصل هفتم منشور، آنوقت این خودبه‌خود مشروع و قانونی تلقی می‌شود، حتا اگر مبنای حقوقی نداشته باشد. و لذا شورای امنیت، بله، این توانایی را دارد که قطعنامه‌ای را علیه ایران به تصویب برساند و از قدرت لازم‌الاجرابودن هم برخوردار باشد. اگر در چارچوب فصل هفتم منشور قطعنامه‌ای را صادر بکند، بخصوص در چارچوب مواد ۴۱۴۰ اگر تصویب بکند، برای همه‌ی کشورهای عضو سازمان ملل الزام‌آور نیز خواهد بود.
با توجه به شرایط کنونی و استقرار سیستم جدید راداری آمریکا در اسراییل و اینکه ایران هم مرتب موشکهای جدید را آزمایش می‌کند، به نظر می‌رسد که ممکن است منطقه به سمت یک بحران موشکی پیش برود. در یک چنین شرایطی چقدر این احتمال را که شورای امنیت واقعا با یک قطعنامه‌ی صریح‌اللحن جلوی ایران را برای آزمایش موشکهای جدیدتر بگیرد قوی می‌دانید؟
احتمالش زیاد است. بخاطر این که، همانطور که شما هم گفتید، بحران موجود دارد به حالت تصاعدی بالا می‌رود و طرفین به یک درگیری نظامی دارند نزدیک می‌شوند و لذا در منطقه‌ای که خودش تاکنون هم درگیری‌های زیادی دارد و حالت بحرانی و انفجاری دارد، این محتمل است که اگر قضیه را جلویش را نگیرند کار به یک رویارویی نظامی برسد و برای اجتناب از آن امکان دارد شورای امنیت چنین قطعنامه‌هایی را علیه ایران صادر بکند. بخصوص که ایران نسبت به قطعنامه‌های سابق که صادر شده بی‌اعتنایی نشان داده و زمینه را برای یک ائتلاف بین‌المللی جدید علیه خودش فراهم کرده و لذا غیرمحتمل نیست که چنین قطعنامه‌ای با لحن تند و با قاطعیت بیشتر و با اتفاق بیشتری به تصویب برسد.
گزارشها حاکی از آن است که اگر ادعاهای ایران در مورد ساخت و پرتاب این موشکها و ماهواره‌ها صحت داشته باشد، ایران دارد به فناوری پیچیده‌ی پرتاب موشک و ماهواره دست پیدا می‌کند. آیا فکر می‌کنید ممکن است ایران به نقطه‌ی غیرقابل بازگشت برسد و حتا اگر شورای امنیت قطعنامه‌ی صریح‌اللحنی هم صادر بکند، دیگر قادر به جلوگیری از ادامه‌ی فعالیت‌های ایران نباشد؟
بله، ممکن است چنین وضعی پیش بیاید و قطعنامه‌ای صادر بشود، اما نتواند جلوگیری کند که نتیجه‌اش یا این باید باشد که جامعه جهانی ایران را به عنوان یک قدرت بپذیرد و با آن کنار بیاید و یا این که عکس این عمل کنند و چون در مراحل اولیه‌ی این توانایی است، خود این سبب بشود که با ایران برخورد فیزیکی بشود و این امکان گفت و گویی که الان دارند هم از بین برود. هر دو امکان وجود دارد.