آزمايش ژن ها از راه دور

آزمايش ژن براى تشخيص بيمارى هاى متفاوت ابعاد گسترده اى نسبت به گذشته يافته است. هر روزه مردم بيشترى مايل به شناخت ناتوانى ها و بيمارى هاى ارثى خود هستند. علم ژنتيك با فراهم كردن اين امكان، حال از طريق اينترنت در دسترس همگان قرار گرفته است. يك شركت امريكايى با همكارى جستجوگر گوگل در ازاى ۹۹۹ دلار دست به آزمايش ژن بيماران و مردم علاقمند مى زند.

براى نخستين بار در آلمان و دربسيارى از كشورهاى اروپايى امكان آزمايش ژن ها براى تشخيص بيمارى هاى ارثى و راه هاى پيشگيرى از گسترش آن از طريق پست و اينترنت فراهم شده است. شركت امريكايى ”بيوتك“ 23andMe با كمك گوگل دست به عرضه اين معاينه و آزمايش از راه دور زده است. اين خدمات پزشكى پيشتر از اين در امريكا به بازار آمده بود. علاقمندان با ارسال مقدار كمى آب دهان و پرداخت هزينه ۹۹۹ دلارى آزمايش و مبلغ ۴۵ دلار بابت هزينه پست، پس از مدتى از طريق اينترنت درباره بيمارى و كاستى هاى احتمالى در بدن خود آگاهى مى يابند. گرچه ارزش پزشكى اقدامات پيشگيرانه با توجه به آزمايش ژن ها مورد ترديد برخى از متخصصان است با اين وجود اين مسئله مانع از اين نمى شود، كه مردم كنجكاو براى آگاهى از وضعيت جسمى خود از طريق كامپيوتر و بدون حضور پزشك مبادرت نورزند.

در اين عرضه پزشكى پس از رمزگشايى از ژن ها و طبقه بندى اطلاعات بدست آمده خطرات موجود براى سلامتى فرد ارزيابى مى شود و سپس پيشنهادهايى براى زندگى سالمتر مشترى مطرح مى گردد.

كشف بيمارى هاى فراوانى از اين طريق ميسر است. بطور نمونه مى توان به بيمارى هاى قلبى و انواع مختلف بيمارى سرطان اشاره كرد.

تدبیر شرکت گوگل

شركت گوگل با سرمايه گذارى چهار ميليون دلارى در اين پروژه عرصه جديدى از همكارى ميان پزشكى و عرصه انفورماتيك را آغاز كرده است. شركت بيو تك موسسه اى است كه در ”سليكون ولى“ معروف، يعنى در منطقه اى در امريكا كه مركز صنعت كامپيوتر و انفورماتيك اين كشور است، شكل گرفته است.

مشتريان پس از ثبت مشخصات خود، براى دسترسى به اطلاعات پزشكى، كلمه رمزى دريافت مى كنند. شركت بيوتك نيز با ارسال يك تا پنج بسته آزمايش متفاوت، بنا به درخواست مشتريان، زمينه عملى آزمايش را مهيا مى كند. برحسب نوع آزمايش بر روى دى ان اى DNA بايد حدود ۲،۵ ميلى ليتر آب دهان در لوله پلاستيكى به آزمايشگاه ارسال شود. گرچه اين مقدار ظاهراً اندك به نظر مى رسد ولى براى آزمايش بر روى دى ان اى كفايت مى كند. در آزمايشگاه با جدا كردن دى ان اى، از آب دهان اطلاعات بر روى قطعه الكترونيكى ويژه اى ضبط مى شود. دى ان اى DNA يك نوع از مولكول هاى زيستى مى باشد كه در سلول بدن براى انتقال اطلاعات و داده ژنيتكى نقش مهمى دارد. اين ماكرو ملكول يكى از متكاملترين ملكول ها در طبيعت مى باشد.

پس از چهار هفته نتيجه آزمايش بر روى صحفه مخصوص اين شركت با استفاده از كلمه رمز براى مشترى قابل مشاهده است. توضيحات و پيشنهادات به گونه اى تنظيم شده است كه براى مردم عادى قابل فهم باشد. اطلاعات ويژه و تكميلى درباره خطرات هر بيمارى احتمالى، مانند بيمارى هاى ارثى نظير سرطان هاى سينه، روده و مثانه براحتى قابل دسترسى است. احتمال بروز بيمارى قند و بيمارهاى عصبى نيز از طريق آزمايشات ژنتيك قابل پيش بينى است.

تاكنون مقدار زيادى از روابط ميان ژن ها و بيمارى ها كشف شده است، بدين منظور شركت امريكايى بيوتك با نصب جستجوگرى در اين زمينه كار را براى مشتريان آسان كرده است، در قبال اين خدمات اضافى، اطلاعات بدست آمده بصورت گمنام در اختيار موسسات پژوهشى وداروسازى قرار مى گيرد تا داروهاى مناسب براى مقابله با بيمارى ها ساخته شوند.

آزمایش‌هایی با نتایجی توام شک و تردید

مسولان اين شركت يادآور مى شوند كه اين آزمايشات دربرگيرنده تحليل كل ژن ها نيست و تنها به صورت موضعى و جزيى ژن ها مورد آزمايش قرار مى گيرند. از آنجاييكه بروز بيمارى ها به فاكتورها و دلايل گوناگونى وابسته است، در نهايت اين آزمايشات تنها احتمال بيمارى و يا ضعف هاى بدنى را مشخص مى كند و بطور مطمئن درباره بروز بيمارى چيزى نمى گويد.

در حال حاضر اطلاعات ۲۰۰ نفر در صحفه اينترنتى اين شركت جمع آورى شده است. بيشتر اين افراد كاركنان اين شركت وخانواده آنان هستند.

در ايسلند وامريكا نيز شركت هاى رقيب و جديدى تاسيس شده اند كه خدماتى مشابه اى را عرضه مى كنند. بنا به نوع آزمايشات و گستردگى آن مخارج نيز متغير هستند.

بنا به نظر متخصصان رمزگشايى از كل ژن ها، كه شامل بيش از سه ميليارد تركيبات دوگانه بازى هستند، اطلاعات كاملترى در مورد احتمال بروز بيمارى ها را بدست مى دهد، اما هزينه آن بالغ بر ۳۵۰ هزار دلار خواهد شد.

بنا به نظرموسسه آلمانى ژنتيك انسانى بدون مشاورت پزشك اين گونه آزمايشات ژنتيكى را نبايد زياد جدى گرفت. اين موسسه حتا درباره پيشگيرى هاى موثر براى بيش از صد بيمارى نظر مثبتى ندارد. به نظر متخصصان اين موسسه آلمانى آزمايشات ژنيتكى تنها درصورت مشاهده علائم بيمارى و يا خطر انتقال بيمارى هاى خانوادگى صورت پذيرد.