چرا پناهجویان اخراج شده افغان دوباره وطن شان را ترک می کنند؟

غلام مرتضی رسولی، رئیس حمایت های حقوقی وزارت مهاجرین افغانستان در مصاحبه با «مهاجر نیوز»، رسانه همکار دویچه وله، گفته است که آنان تلاش دارند با همکاری کشورهای اروپایی زمینه ادغام و حضور پایدار مهاجران اخراج شده و بازگشته را در افغانستان فراهم کنند. جزئیات بیشتر در این مورد را در مصاحبه آقای رسولی با مهاجر نیوز بخوانید:

آلمان به تازگی ۱۴ پناهجوی دیگر افغان را که درخواست های پناهندگی شان ردشده بود، به افغانستان اخراج کرد. دولت افغانستان به خاطر ادغام دوباره این برگشت کنندگان در جامعه و برای اینکه بازهم مجبور به مهاجرت غیرقانونی نشوند، چه برنامه هایی را روی دست دارد؟

رسولی: ما دو کتگوری از برگشت کننده ها را داریم. یکی کسانی که داوطلبانه برگشت می کنند. این افراد هم شامل کسانی می شوند که مدرک پناهجویی می داشته باشند و هم افرادی که درخواست های پناهندگی شان رد می شده باشد و برگشت داوطلبانه را انتخاب می کنند. برای این افراد برنامه های بسیار خوب و موثر وجود دارد و از طریق کشوری که بازگشت می کنند یک مقدار نیز برای شان مساعدت می شود. اما کسانی که درخواست های پناهندگی شان رد می شود و یا بنابر بعضی از دلایل مانند ارتکاب جرایم به کشور شان برگشتانده می شوند ... برای آنان برنامه های مشخصی وجود ندارد، بخاطری که برگشت شان داوطلبانه نبوده و اجباراً اخراج می شوند. اما زمانی که این افراد برمی گردند، از حقوق و امتیازات مانند سایر شهروندان کشور برخوردار می شوند.

زمانی که این افراد به کابل می رسند، همکاران ما و اداره های مربوطه به استقبال شان می روند، آنان را خوش آمدید گفته و بعداً ثبت شان می کنند و همچنان به مشکلات شان گوش می دهند. در صورتی که مشکلات داشته باشند، تلاش می شود تا مشکلات شان در همکاری با اداره های زیربط حل گردند.

پس هیچ نوع کمک برای افرادی که به طور اجباری اخراج می شوند، صورت نمی گیرد.

رسولی: بعضی برنامه های دیگر نیز وجود دارد که ما برای برگشت کننده ها در مجموع در افغانستان داریم، مانند برنامه های آموزشی که می تواند در درازمدت سبب خود کفایی آنان شود. اما بسته های کمکی که دفعتاً برای آنان کمک شود، وجود ندارد. بیشتر این بسته ها باتوجه به همکاری های دوجانبه که با کشورها وجود دارد، صورت می گیرد.

یعنی اینکه هیچگونه تضمینی وجود ندارد که این افراد دوباره دست به مهاجرت غیرقانونی به اروپا نزنند؟

رسولی: بلی، بلی به دلیل این که شما می دانید که این نوع مهاجرت ها، مهاجرت های غیرقانونی است. در صورتی که زمینه های ادغام این اشخاص در افغانستان فراهم نشود، بدون شک امکان برگشت دوباره بعضی شان وجود دارد. در دیالوگ هایی که با این کشورها داشتیم تلاش کردیم تا طوری این پروسه را مدیریت کنیم که برگشت شان سبب حضور و ادغام پایدار شان شود که دوباره برنگردند. اما نشانه های وجود دارند، کسانی که می آیند راه های دوباره رفتن را جستجو می کنند، به دلیل این که یا فامیل های شان در آنجا باقی می مانده باشد و یا هم در اینجا کسی را ندارند.

شما گفتید که نشانه هایی وجود دارند، آیا مشخصاً اتفاق افتاده که کسی از این افراد بعد از اخراج دوباره به آلمان و یا سایر کشورهای اروپایی بازگشته باشند؟

رسولی: مشخصاً در مورد آلمان اطلاعات نداریم، به دلیل این که مدت زیاد نمی شود که این همکارهای ما با آلمان آغاز شده است. چیزی که باید نشان بدهد همان سیستم های ردیاب می باشند که در تریکنگ سیستم ها باید باشند، اما چنین چیزی نیست. وقتی که اینها می آیند مدتی با ما در تماس می باشند و بعداً می روند به قریه ها و قصبات خود، نزد خانواده های شان. در صورتی که سیستم های انگشت نگاری وجود داشته باشد، در صورت برگشت این افراد مشخص خواهد شد. ولی چنین مواردی را در دیگر کشورهای اروپایی داشتیم ما شاهد بودیم که دوباره و حتی دو بار و سه بار هم رفته اند.

آیا افرادی که بخاطر ارتکاب جرم اخراج می شوند، دوباره در افغانستان مورد پیگرد قضایی قرار می گیرند؟

رسولی: نخیر چون جرم عملی است که یک بار مرتکبش مورد مجازات قرار گرفت، دیگر نیازی نیست که به خاطر یک جرم دوبار مجازات شوند. آنان میعاد مجازات شان را پشت سر گذاشته اند و در افغانستان مورد پیگرد قرار نمی گیرند. مگر اینکه قضیه های بسیار استثنایی وجود داشته باشند که آن ارتباط می گیرد به همکاری میان نهاد های امنیتی.

قبلاً گفتید که برای بازگشت کنندگان داوطلب بسته های کمکی وجود دارند، این بسته ها چی هستند و از طرف کی کمک می شوند؟

رسولی: برای افرادی که داوطلبانه می آیند بسته های کمکی مختلف وجود دارند. زمانی که می آیند یک مقدار پول نقد برای شان داده می شود، برای اینکه دفعتاً زندگی شان را با این پول سر و سامان بدهند. بسته های دیگری مانند آموزش های مسلکی، ادامه تحصیل، تجارت های کوچک، تامین هزینه کرایه خانه نیز وجود دارند که براساس انتخاب خودشان از این بسته ها مستفید می شوند. این پروگرام ها بسیار خوب اند و می توانند ممد واقع شوند. اما برای کسانی که انتخاب شان برگشت داوطلبانه نمی باشد، تنها بعضی از کشور ها برنامه های دارد، اما این برنامه های کمکی به تناسب برگشت کنندگان داوطلب نیست. هدف این است تا مهاجران داوطلبانه برگردند.

چقدر از نظر شما شرایط امنیتی در افغانستان برای اخراج اجباری پناهجویان به این کشور، مساعد است؟

رسولی: در این مورد می شود که نهاد های امنیتی پاسخ بدهند، چیزی را که ما همه می دانیم این است که افغانستان کشوری است که از لحاظ امنیتی در ثبات قرار ندارد. گاهی وضعیت خوب است و گاهی نه. حتی کابل به عنوان پایتخت گاه گاهی شاهد حوادث می باشد. در ولایات هم همین طور و نمی شود گفت که وضعیت امنیتی در کجا خوب و در کجا خراب است. بلی ساحاتی در افغانستان وجود دارند که نا امن است. اما در کنار بحث نا امنی این بحث نیز مطرح می شود، کسانی که برمی گردند چقدر در ولایت های شان زمینه های زندگی برای آنان مساعد می شود. مثلاً از لحاظ بشری، اجتماعی، کار و بار زندگی. همچنان مسایل تفاوت های فرهنگی برای کسانی که بعد از مدت زمان زیاد می آیند. اما در کل وضعیت قابل دقت است.

مصاحبه کننده: ناصر احمدی، مهاجر نیوز