در آلمان مهاجران بیشتر از زندگی راضی اند

خوشبختی چیست؟ چگونه می توان به خوشبختی رسید؟ اینها پرسش های اند که علم را هم به خود مصروف ساخته است. از نگاه علمی، خوشبختی قاعدتاً رضایتی است که انسان در زندگی خود احساس می کند. این رضایت قابل اندازه گیری است. بدین منظور مؤسسۀ پُست آلمان (دویچه پُست) تحقیقاتی را راه اندازی کرده و نتیجۀ آن را در نشریه ای به نام "اطلس خوشبختی 2013" درج کرده است. در این تحقیقات بیشتر از همه زندگی مهاجران در آلمان نتیجۀ حیرت انگیزی نشان داده است.

آنهایی که در آلمان پیشینۀ مهاجرت دارند از زندگی خود در این کشور بسیار راضی اند. تحقیقات نشان داده است که بیشتر از همه کسانی ابراز رضایتمندی کرده اند که به زبان آلمانی آشنایی خوب دارند. رضایتمندی همچو افراد حتی بالاتر از حد متوسط در آلمان است. چنانچه 49 درصد از مهاجرانی که از آنها پرسیده شده است، وضعیت اقتصادی خود را خوب و حتی عالی توصیف کرده اند، در حالیکه این میزان در بین آلمانی ها به 45 درصد می رسد.

وقتی مهاجرت خوشبخت میسازد

این نتیجۀ خوب تحقیقات برای عارف اونال که ریشۀ ترکی دارد و اکنون آمر یک مرکز صحی برای بهبود بخشیدن وضعیت روانی مهاجران در شهر کلن آلمان است، حیرت انگیز نیست. او می گوید: «مهاجرت می تواند یک اقدام پیشگرانه برای صحت و سلامت باشد. این مسأله به انگیزۀ مهاجرت و شرایطی که سبب مهاجرت می شود، بستگی دارد. برای بسیاری از افراد، مهاجرت اقدامی برای نجات زندگی است، از آن رو خوشبختی به بار می آورد».

یان دیلهی که در "تحقیقات خوشبختی" سهم داشته است، نیز نظر مشابهی دارد. او می گوید: «برای بسیاری از مهاجران زندگی در آلمان بهتر از کشورهای اصلی خود شان است. در آلمان همواره از مشکلات مهاجران، از جمله تبیعض در برابر آنان سخن گفته می شود، واین که بسیاری از آنها زندگی خوب دارند، نادیده گرفته می شود».

اما در "اطلس خوشبختی 2013" همچنان آمده است که تبعیض می تواند یک عامل کاهش رضایت از زندگی باشد. بیشتر از نیم مهاجران در این نظرسنجی گفته اند که به دلیل منشاء ملیتی شان با آنها بی عدالتی صورت می گیرد. براساس تحقیقات انجام شده اکثر این افراد ترک تبار اند.

فورمول خوشبختی: دارا بودن، دوست داشتن، بودن

دیلهی می گوید خوشبختی را نمی توان انتخاب کرد، بلکه انسان زمانی احساس رضایت می کند که شرایط خوب برای زندگی کردن داشته باشد. این محقق دانشگاه بریمن آلمان «دارا بودن، دوست داشتن و بودن» را فورمول خوشبختی می پندارد. در این فورمول منظور از «دارا بودن» همانا داشتن امکانات مادی، مثل درآمد خوب است، «دوست داشتن» مناسبات اجتماعی را در بر دارد، و «بودن» به مفهوم آنچه برای زندگی کردن در اختیار داریم، گفته شده است. به باور دیلهی اشخاصی که بسیار فعالانه زندگی می کنند و چیزهای مورد علاقه خود را در اختیار دارند، معمولاً خود را خوشبخت احساس می کنند.

نظرسنجی نشان داده است که خارجی تبارهای که در آلمان تولد شده اند، نسبت به آنهای که خود به آلمان مهاجر شده اند، بیشتر از زندگی خود راضی اند.

نسل اول مهاجران توقع کمتر دارد

گفته می شود که نسل اول مهاجران مقیم آلمان نسبت به نسل های بعدی خود را خوشبخت تر احساس می کند. دیلهی دلیل آن را چنین می گوید: "نسل اول، که مستقیماً به آلمان مهاجرت کرده است، شامل مردمانی می شود که قاعدتاً از کشورهای فقیر با شرایط خراب زندگی به اینجا آمده اند. وقتی چنین افراد به آلمان می آیند، احساس می کنند که معیارهای زندگی شان چگونه بهتر شده است، گذشته از این که در جامعه خوب ادغام شده اند یا نه. افراد نسل دوم، که در اینجا تولد شده اند، شرایط زندگی خود را با شرایط زندگی کشورهای که والدین شان از آنجا آمده اند، مقایسه نمی کنند. از این رو است که نسل دوم کمتر از نسل اول از شرایط زندگی خود رضایت نشان می دهند."

به همین گونه عارف اونال نیز از تجربۀ خود این نظر را تأیید می کند. او می گوید: "وقتی ما اولین کارگران مهمان (از ترکیه) را در نظر بگیریم می بینیم که آنها به هدف کار کردن و اندوختن اندکی پول به آلمان آمده بودند که شاید پس از بازگشت به وطن بتوانند طور مثال یک خانه بخرند. وقتی آنها به هدف خود نایل شدند، طبعاً راضی بودند. آنها توقعی بیشتر از این نداشتند."

چرا زندگی فعال انسان را خشنودتر می سازد

صرف نظر از اینکه نسل اول باشد یا دوم، به باور اونال بسیاری از مهاجران در آلمان در مسألۀ رضایتمندی مزیت کوچکی دارند، که اصلا با تحصیلات و یا ترقی های شغلی هیچ ارتباطی ندارد. اونال می گوید: "به ویژه در خانواده های که از جنوب اروپا می آیند، همبستگی خانوادگی نقش بسیار بزرگی دارد. این می تواند برای بسیار از مهاجران نقش مثبتی داشته باشد."

گذشته از اینکه یک پژوهش تا چه حد به خوبی انجام شده باشد، نمی تواند حکم کند که هر فرد به صورت جداگانه تا چه حدی خود را در زندگی خوشبخت احساس می کند. از این رو یان دیلهی برای همه کسانی که می خواهند اندکی خوشبخت تر از گذشته باشند، دو مشورۀ خوب دارد: اول اینکه تا حد امکان وقت خود را بیشتر با دیگران بگذرانند و دوم فعال باشند. دیلهی می گوید: "به جای نشستن بیش از حد در مقابل تلویزیون در خانه و همزمان خوردن چپس، بهتر است انسان فعال باشد، یک سرگرمی برای خود داشته باشد و ورزش کند."