حمله بر بازار کریسمی برلین آلمان را چگونه تغییر داد؟

اندکی پس از حمله با لاری بر بازار کریسمس برلین به تاریخ نوزدهم سپتمبر سال گذشته که ۱۲ کشته و بیش از ۵۰ زخمی برجای گذاشت، بسیاری از آلمانی ها در بحث ها و نظرها در رسانه ها از حمله ای تروریستی صحبت کردند که باعث خواهد شد مفکوره آلمانی ها تغییر کند.

 آن زمان روزنامه "ولت" نوشت: «انسان ها مواظب رفتارشان خواهند بود. خودشان را کنار خواهند کشید و زیاد درگیر نخواهند ساخت. خطر کمتری خواهند بپذیرفت و بیشتر آشناها را نسبت به ناآشناها ترجیح خواهند داد.»

روزنامه "زوددویچه سایتونگ" نیز نوشته بود: «اعمال قاتل اثرات خود را به جا می گذارد و ما نگاه مان را نه تنها به وضعیت روزمره بلکه نسبت به انسان های اطراف مان نیز تغییر می دهیم.»

کدام یک از این گفته‌ها به واقعیت پیوست؟

اورزولا مونش، رئیس اکادمی آموزش سیاسی توتزینگ اخیرا گفت که این حمله مخصوصا بازیچه ای در دست حزب دست راستی بدیل برای آلمان یا "آ اف دی" شد و در سطح گسترده ای بر بحث ها در آلمان تاثیر گذاشت. یک سال پس از این حمله، این پژوهشگر سیاسی تاکید کرد: «مناظره های مستقیم خیلی پایدار نبودند. من حس می کردم که پس از وحشت ابتدایی ناشی از حمله، در جامعه عمومی مردم نسبتاً سریع آن را به فراموشی سپرده اند.»

بحث هایی که آغاز شد

مونش گفت که در بحث های عمومی این حمله دو گروه را تقویت کرد؛ کسانی که از این حمله می خواستند استفاده ابزاری کنند تا "نظرها را علیه مهاجران کمی بیشتر برافروزند" و کسانی که می خواهند ادغام اجتماعی را پیشرفت دهند تا از گسترش افراط گرایی جلوگیری شود. هردوی این دیدگاه ها قبل از حمله هم وجود داشت و طبعاَ چنین چیزی می تواند به عنوان استدلال از هر دو جانب مورد استفاده قرار گیرد.  

پاسکال تیباوت، خبرنگار فرانسوی که از ۲۷ سال به این سو در برلین زندگی می کند، در ۱۹ دسمبر سال گذشته از پایتخت آلمان در "رادیو بین المللی فرانسه" گزارش داد که "جمعیت نسبتاً آرام باقی مانده است".

به گفته او، اما این حمله بحث خطر اسلامگرایی را "دوباره دامن زد". او افزود: "همچنان برای برخی ها در کل خطر اسلام به صورت عمومی مطرح شد، وقتی که کسی خطر را در خود دین ببیند". از نظر این خبرنگار حمله برلین تنها دلیل این بحث ها نیست، بلکه رویدادهای شب سال نو میلادی در نزدیکی کلیسای بزرگ و ایستگاه مرکزی قطار شهر کولن نیز به رشد این مباحث کمک کرد.

افزایش ترس از ترور؟

براساس یک نظرسنجی بیمه «ار پلوس فاو» (R+V) در آلمان، ۷۱ درصد از پرسش شوندگان آلمانی در سال جاری ترس بزرگی دارند که مبادا "سازمان های تروریستی حملاتی را انجام دهند". اینکه آیا چنین حسی با حمله تروریستی بر بازار کریسمس برایتشایدپلاتس در برلین مرتبط است، هنوز قابل سوال است. در سال ۲۰۱۶ میزان ترس مردم از حملات تروریستی دو درصد بیشتر بود.

علاوه بر این در تحقیقات کاستی هایی نیز وجود دارد. پرسش شوندگان باید روی یک کاتالوگ مشخص عامل ترس کار می کردند. بسیاری از ترس های نزدیک تر به زندگی مثل حادثه ترافیکی، آتش سوزی در خانه و یا مرگ طبیعی شامل این کاتالوگ نبودند. مونش پژوهشگر علوم سیاسی گفت: «ترافیک جاده خطرناک تر از این است که در یک بازار کریسمس در حمله تروریستی کشته شوی".

معلومات قدیمی ارزیابی این کارشناس سیاسی را تایید می کند. ترس نهفته از تروریسم از زمان حملات ۱۱ سپتمبر سال ۲۰۰۱ در نیویارک افزایش یافت و هرگز به سطحی بازنگشت که قبل از آن بود. به نظر مونش حملات تروریستی به تنهایی تعیین کننده نیستند، بلکه در مجموع رویدادهای دیگر، همچنان در دیگر کشورها بر افکار عمومی تاثیر می گذارند: «اینها توجهی را به خود جلب می کنند که پیش از حملات در نیویارک وجود نداشت. زندگی در غرب از زمان حملات ۱۱ سپتمبر تغییر کرده است.» 

در سال های اخیر وضع به وضاحت در خیابان ها دگرگون شده است. پولیس ها سلاح تیربار به همراه دارند و دیوارهای بتونی اطراف تاسیسات بزرگ را احاطه کرده اند. نیروهای امنیتی کیف ها را در زمان ورود به کانسرت ها و یا تجمعات ورزشی بازرسی می کنند. مونش گفت: «ظاهراَ مردم تا حدودی خودشان را در امنیت خاصی احساس می کنند، چرا که به آن اطمینان دارند.»

از سوی دیگر این تدابیر امنیتی بحث امنیت و ناامنی را برای هرکس محسوس می سازد. مونش افزود: «همواره چیزهایی می بینیم که به خاطر آنها حس می کنیم چیزی واقعا خطرناک وجود دارد؛ حتی رفتن به بازار کریسمس نیز خطرناک است.»

به هر حال از زمان وقوع حملات تروریستی در برخی از کشورهای اروپایی، در تمام کشورهای عضو این قاره هم شکل و شمایل ظاهری جامعه تا اندازه ای تغییر کرده و هم در طرز فکر مردم تغییر به میان آمده است.

اوته اشتاینوهر/ر.ش