تبصره: احترام بیشتر رسانه ها به کسانی که دگر گونه می اندیشند

ارقام جدی اند. در سطح جهانی ژورنالیست ها هرچه بیشتر با فشار و ممنوعیت از کارشان مواجه می شوند و بد تر از همه آنکه تهدید و زندانی و حتی کشته می شوند. با وجود تلاش های بین المللی، حکومت های کشورهائی مانند مصر و بوروندی به سرکوب گزارشگران ادامه می دهند.

در ترکیه اوضاع به دلیل سرکوب بی سابقه ژورنالیست ها به دنبال تلاش ناکام برای کودتا در تابستان گذشته بسیار خراب شده است. ۱۵۰ ژورنالیست در ترکیه زندانی اند که در بین آن ها دنیس یوچل گزارشگر آلمانی ترک –تبار نیز قرار دارد. در کشورهای دچار منازعه مانند سوریه، افغانستان، عراق و یمن، ژورنالیست ها از همه جناح ها متحمل فشار می گردند. دقیقاً در چنین جاهائی است که کار سازمان های بین المللی مطبوعات نهایت مهم پنداشته شده و در ضمن آن ها اطلاعات و سایر موضوعات مستقل را در محیط محدود عرضه می کنند.

اظهارات ضد رسانه ها

اما یک انکشاف دیگر شروع  به بازی کرده است که باید برای ما اخطار دهنده باشد و بنابر تازه ترین گزارش سازمان دیدبان رسانه ها موسوم به گزارشگران بدون مرز، آزادی مطبوعات به طور فزاینده ای زیر تهدید های بزرگ در دموکراسی های بیشتر جاافتاده قرار می گیرد.

در کشورهائی مانند ایالات متحد امریکا و پولند، اظهارات ضد رسانه ها در حال افزایش اند و راه را برای قوانین محدود کننده ای هموار می گردانند تا قدرت جاسوسی دستگاه های استخباراتی را توسعه دهند و یا اینکه وبسایت نویسان افشاگر را تهدید نمایند.

در این رابطه، دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحد امریکا این دسته را رهبری می کند. او در جریان کارزارهای مبارزات انتخاباتی اش خواست تا گزارشدهی  جدی سازمان های رسانه ئی جا افتاده را در جریان فقط چند ماه بی اعتبار گرداند. به لطف تویتر، اظهارات فلتر نشده و بدون کنترولش شب و روز به میلیون ها نفر می رسید. غالباً او صاف و ساده دروغ پراکنی می کرد و سازمان های خبری معتبر را، به ویژه هنگامی که از خودش و سیاست هایش انتقاد می کردند، متهم به پخش اخبار جعلی می نمود.

این استراتژی او نه تنها در بین حامیانش بلکه در بین دیگران نیز به خوبی پیش رفت. حتی منتقدان عمده رئیس جمهور جدید شاید موافق باشند که رسانه های متعارف برای مدت طولانی آزاد  نبوده اند، یعنی این که یا از پول و منافع شرکت ها متابعت نموده اند و یا اینکه دست کم بازتاب دهنده دیدگاه های نخبگان بوده اند، نه تجربیات روزمره مردم عادی. 

از دست دادن اعتبار

این پدیده به هیچ صورت محدود به ایالات متحده امریکا نیست. در کشورهائی مانند فرانسه، هالند و حتی آلمان، ایجاد افکار عامه از مدت های طولانی به اینسو، بسیار کمتر از هر وقت دیگر توسط ژورنالیزم حرفه ئی رنگ می گیرد. به لطف امکانات جدیدی که توسط انترنت فراهم شده اند، شاید بزرگترین تهدید برای آزادی مطبوعات از دست دادن اعتبار باشد.

هنگامی که عامه مردم دیگر بر ژورنالیست هائی که به صورت حرفه ئی آموزش دیده اند اعتماد نکنند، کی می تواند به خود را متعهد به پیروی از رهنمودهای اخلاقی احساس کند. برای آن عده ای که منافع خاص دارند، بسیار آسان است که گفتمان عامه را در رسانه های اجتماعی به گروگان گیرند. این کار را یا از طریق انشأ اطلاعات جعلی و یا دامن زدن به تئوری های توطئه و یا زورگوئی مجازی (انترنتی) انجام دهند. بنابراین، رسانه های متعارف از صحنه بیرون کشیده می شوند زیرا به طور فزاینده ای ربط شان را به گفتمان عامه از دست می دهند.

خطر برای دموکراسی

چنین پدیده ای برای دموکراسی ها نهایت خطرناک است چون این جن را دو باره به بوتل داخل کردن کار چندان آسانی نیست. اهالی حرفه ئی رسانه ها قسماً مسئول این انکشاف اند. بدین معنا که با پنداشت اینکه ما تنها مالک حقیقت هستیم، کار را برای افرادی مانند دونالد ترامپ آسان می سازیم.

سازمان های رسانه ئی جا افتاده و متعارف فقط در صورتی می توانند دوباره احترام به خودها را بر انگیزند که واقعاً به مردم گوش فرا دهند. به ویژه آن مردمی که دیگرگونه می اندیشند، ابراز شک و تردید می نمایند، احساس می کنند که فراموش شده اند، در غیر آن ایشان به عوامگرایان مراجعه می کنند تا پاسخ های آسانی دریافت کنند. ژورنالیست ها باید خیر و شر را طبقه بندی نمایند، نه آنکه از لحاظ اخلاقی تعریف کنند. دست کم در آلمان ما سیستم حقوقی ای داریم که با صراحت تنظیم می نماید که شما  چه حرف هائی را بگوئید و یا نگوئید.

انیس پول سردبیر دویچه وله است.