بوعلام صنصال: با توپ نمی‌توان به جنگ عقیده رفت
۱۳۹۴ آبان ۲۸, پنجشنبه
دویچه وله: آقای بوعلام صنصال، شما از مدت های طولانی به اینسو به اسلامگرایی نه تنها در جهان اسلام، بلکه همچنان در اروپا توجه کرده اید. آیا ابعاد حملات تروریستی در پاریس شما را متعجب کرد؟
بوعلام صنصال: نه، به هیچ صورت! آنچه مرا متعجب ساخت این است که چطور اینقدر دیر اتفاق افتاد. اسلامگرایی بین المللی علیه اروپا در جنگ است. قبل از همه فرانسه پس از عملیات اش در سوریه مورد نظر است. اکنون این جنگ آغاز یافته است و ادامه نیز می یابد.
دویچه وله: شما در ماه آگست یک رمان جدید با نام "2084" انتشار دادید که حاکی از یک سناریوی کابوس وار یک رژیم مذهبی، تمامتگرای و بی رحم در اروپا توسط اسلامگرایان است. من فکر نمی کنم که اکثر مردم بتوانند فکر بکنند که چنین سناریویی می تواند در غرب اتفاق بیفتند. شاید حالا دیدگاه های بسیاری تغییر کرده باشد. آیا شما فکر می کنید که چنین رژیم اسلامگرایی بتواند در اروپا به وجود آید؟
بوعلام صنصال: به هر صورت اراده آن وجود دارد. و همچنان تهداب آن قبلاً گذاشته شده است. یعنی معتقدانی که خود را به خواب زده اند، اما همچنان شبکه فعالان و یک ساختار کامل مساجد، از بانک ها و تجارت گرفته تا موسسات تعلیمی آن وجود دارند. آن ها مطابق به یک استراتژی کار می کنند و من معتقدم که پیوسته تندتر و قوی تر می گردند. اما مربوط به اینهم است که اروپایی ها چگونه واکنش نشان می دهند. در لحظه کنونی خیلی خراب واکنش نشان می دهند.
دویچه وله: پس جنگ نیز پاسخ خوبی نیست؟
بوعلام صنصال: نه، مطلقاً نه. نمی شود با توپ به جنگ عقاید رفت. کاملاً برعکس. از طریق جنگ آن ها تقویت می گردند. باید با افکار علیه افکار جنگید، با یک فلسفه زندگی، با یک طرز فکر جدید دموکراسی، با تأمل جدید روی لائیسیسم (غیر دینی اندیشیدن و زندگی کردن) و با تنظیم بهتر روند درهم آمیزی و ادغام جماعت مسلمان در جامعه اروپایی.
دویچه وله: بگدارید روی این افکار صحبت کنیم: آیا غرب به دلیل غفلت به پدید آمدن این همه خشونت کمک کرده است؟
بوعلام صنصال: بلی، من فکر می کنم که جامعه غربی مشکل درهم آمیزی و ادغام جماعات مسلمان در اروپا را کم بها داده است. آن ها فکر می کردند که این یک پروسه ساده است و تقریباً به طور خودکار می تواند جریان یابد. سرانجام مردم در غرب در یک دموکراسی زندگی می کنند و از یک آرامش معین برخوردار اند. مسلمانان می خواهند در آن سهیم شوند. اما جماعت های مسلمان نیازمندی های خاصی دارند که به آن ها توجهی نشده است. نیازمندی هایی که با جهان اسلام در کشور زادگاه شان مرتبط است. همه این ها نادیده گرفته شده اند. و غرب هرگاه صادقانه گفته شود، به این مسائل برخورد خراب کرده است، چنانکه در کشورهای نصف کره جنوبی از دیکتاتورها و حتا احزاب اسلامی حمایت کرده است. و امروز باید پیامدهای این سیاست غلط را بپردازد.
دویچه وله: شما اسلامگرایی تندرو را که در حومه های شهرهای معین فرانسه به وجود آمده است، از نزدیک مورد مداقه قرار داده اید. چه امری موجب می شود که یک جوان به یک جهادگرا تبدیل گردد؟
بوعلام صنصال: آن ها در یک جامعه تجرید شده زندگی می کنند. این مهمترین عامل است. جوانان مشکلاتی دارند، آن ها احساس ناخوشی می کنند، آن ها بیکار اند، آموزش حرفه یی خوب ندارند. آن ها در یک محیط پرتضاد زندگی می کنند. از یک طرف در اروپا زندگی می کنند، از جانب دیگر از طرف والدین شان اساساً خارجی اند. ما باید علیه این انزوا مبارزه کنیم. من دقیقاً نمی دانم که چگونه، اما به هر صورت این کار را باید بکنیم.
دویچه وله: برخی می گویند که ارزش های اروپایی در یک بحران قرار دارند و این امکان دارد خشونت اسلامگرایان را دامن زند. شما در این مورد چه فکر می کنید؟
بوعلام صنصال: بلی، من نیز به این باورم. از نگاه من غرب با فلسفه روشنگری اش که در چند قرن گذشته داشت در یک حالت نازایی و افلاس قرار گرفته است. از یک جانب غرب خود ارزش های خودش را، فلسفه خودش را احترام نمی کند. از جانب دیگر جهانی شدن ویژگی های هر کشور را زایل کرده و از طریق قانون بازار و توسط مصرف، سرگرمی و ارضای نیازمندی های صرفاً مادی ، آن را با ارزش های عمومی تعویض کرده است.
دویچه وله: شما همین اکنون از روشنگری سخن به میان آوردید. آیا معتقدید که فکر آزادی قدرتش را از دست داده است؟
بوعلام صنصال: بلی، به هرصورت. دیگر کدام آزادی ای وجود ندارد. ما زندانی چنان سازمان دولتی استیم که اصل احتیاط را نقطه کانونی سیاست قرار داده است. جهانی شدن قانون بازار را برای ما مطرح می کند. اعلانات و بازاریابی ما را هم آهنگ می گرداند. دیگر آزادی ای وجود ندارد. یک قانون قادر مطلق و حاضر در همه جا آزادی شهروندان را محدود می گرداند. تنها آزادی که ما داریم، دستور پیروی از این یا آن است. مسلمانان نیز می گویند پیش از آنکه ما از بازار و قانون پیروی کنیم، ترجیح می دهیم که از احکام دینی مان پیروی کنیم. زیرا دین به ما وعده بهشت می دهد و همچنان پس از آن ماجرای جهاد قرار دارد.
دویچه وله: به طور خاص پس از حملات تروریستی پاریس بسیاری از آزادی و از سبک زندگی غربی سخن می گویند. آیا ما می توانیم دوباره آن را برگردانیم.
بوعلام صنصال: مطلقاً، در جهان اسلام یک کلمه وجود دارد که روزانه هر مسلمان تکرارش می کند و به او نیروی زیادی می بخشد. این کلمه "النهضه" است که معنایش رنسانس یا نوزایی است. آنها آرزو می کنند که امپراتوری بزرگ اعراب برپا شود، جامعه مسلمان عرب برپا شود، اسلام و ارزش های بزرگ پیکارجویش دوباره رشد کنند. من فکر می کنم که غرب باید یک پروسه را آغاز کند که بتوان آن را رنسانس خواند، کاملاً مانند آنچه در قرن پانزدهم و شانزدهم در اروپا اتفاق افتاده بود. این رنسانس ارزش های روشنگری را بازسازی و نوسازی خواهد نمود و هنر و فرهنگ را احیا خواهد کرد. برای تحقق این امر باید تا حدی از قوانین بازار و جهانی شدن فاصله گرفت. مشکل در این است. احتمالاً باید یک اروپای فدرالی ایجاد شود که ویژگی های هر کشور احترام شود و کشورها معیاری شده و متحد الشکل نباشند. این کار باید صورت گیرد. با اینهم به نظر می رسد کسی به آن نمی پردارد.
برخی روشنفکران و دانشگاه ها باید بنشینند و روی آن بحث کنند، اما نه سیاست. این کار در جهان اسلام قبلاً به راه افتاده است. شاید مسلمانان این کار را به شکل خراب آن انجام دهند. جهادگرایان آن را نفرت انگیز می سازند.
بوعلام صنصال در سال 1948 به دنیا آمده است و از مشهورترین نویسندگان الجزایر می باشد. از سال پیش به اینسو وی در مقاله ها و رمان هایش از خطرات اسلامگرایان هشدار داده است. در سال 2011 او جایزه صلح ناشران آلمان را گرفت. رمان جدید او به نام "2084" در پایان ماه اکتوبر برنده جایزه مشهور "گراند پریکس دو رمان" اکادمی فرانسه شد. در بهار پیشرو این کتاب در مطبعه مرلین در آلمان انتشار می یابد.