افریقا با ابزارهای جدید علیه فساد مبارزه می کند

چریس اومیلیز در شهر لاگوس نایجریا پولیس ترافیک بود. او در تابستان امسال زمانی سر زبان ها افتاد که یک نوار ویدیویی نشر شده در یوتیوب، او را در حال تقاضای 150 دالر از یک راننده نشان می دهد، بدون این که راننده خطایی را مرتکب شده باشد.

در نایجریا رانندگان توسط پولیس توقف داده می شوند تا گویا جریمه نقض قوانین ترافیکی را بپردازند. در برخی از ادارات دولتی وقتی فردی به آنها مراجعه می کند تا اسناد مورد نیاز خود را به دست آورد، بدون پرداخت پول کاری از پیش برده نمی شود. بر اساس گزارش سازمان شفافیت بین الملل، در بسیاری از کشورهای افریقایی بیش از نیمی از جمعیت شان تا کنون مجبور به پرداخت رشوت گردیده اند. در سیرالئون، لیبریا و کنیا، حتی بیش از 70 درصد مردم به پرداخت رشوت مجبور گردیده اند. اما عاملان فساد و رشوه گیرنده ها به ندرت مجازات می شوند.

در شمار از کشورهای افریقایی از مدتی بدین طرف از تکنولوژی معلوماتی مدرن برای کشف و ثبت فساد و همچنان پیگیری عاملان آن استفاده می گردد. این روش تا حال نتیجه خوبی هم داده است. یکی از این راه ها، استفاده از تلفون های هوشمند است. ثبت درخواست رشوت توسط پولیس ترافیک یک نمونه است که منجر به بازداشت آن شخص گردید.

ساموئل کیمیو، رییس سازمان شفافیت بین الملل در کینیا به این نظر است که تلفون های همراه می توانند نقش پراهمیتی را در مبارزه با فساد در افریقا بازی کنند.

تعداد استفاده کنندگان تلفون همراه در افریقا در یک دهه گذشته افزایش یافته است، به طوری که در برخی از کشورها به طور متوسط در هر خانه یک تلفون همراه وجود دارد.​​ همچنان استفاده از انترنت نیز با سرعت در حال توسعه است. دارندگان تلفون های هوشمند می توانند از طریق تلفون های شان بسیار به سرعت به اطلاعات دست یابند یا از موارد فساد گزارش دهند. در اوایل سال 2008 شبکه "تحقیق آی سی تی افریقا" یک بررسی را انجام داد که نشان می دهد هر فرد کنیایی به طور متوسط 50 درصد درامد خود را در تلفون همراه به مصرف می رساند.

فعالان تلاش می کنند از تلفون های همراه در مبارزه با فساد نیز استفاده کنند. مثلاً در کامرون، از دو سال به این سو صاحبان تلفون های هوشمند می توانند از طریق برنامه ای تحت نام "بخشش نه" در مورد هزینه بسیاری از خدمات اجتماعی اطلاعات به دست آورند. ایده اصلی این است: افراد آگاه قربانی فساد نمی شوند. اما از آنجایی که شمار زیادی از افریقایی ها تلفون هوشمند ندارند، می توانند از طریق فرستادن پیام کتبی یا "اس ام اس" و یا ایمیل به اطلاعات مورد نیاز شان دسترسی پیدا کنند.

در هندوستان نیز در سال های اخیر چنین طرحی از سوی جامعه مدنی راه اندازی شده است. وب سایت بسیار موفقی در هند تحت نام "من مجبور به پرداخت رشوت شدم" وجود دارد. در اینجا شهروندان از طریق یک پیام کوتاه کتبی می توانند موارد رشوه خواری را گزارش دهند.

صفحات همسانی در کنیا، نایجریا و زیمباوه نیز وجود دارند. سازمان ها در درجه اول از این اطلاعات برای ثبت موارد فساد استفاده می کنند. در کنیا از زمان تاسیس وب سایت "من مجبور به پرداخت رشوت شدم" در سال 2011 میلادی تا حال تقریبا 3300 پیام به آن فرستاده شده است.

هرچند با این روش ها موارد فساد ثبت می گردد، اما هیچ گونه تبادل سیستماتیک معلومات بین سازمان های جامعه مدنی و نهادهای دولتی وجود ندارد. بنابراین، گزارش ها و موارد رشوه ستانی کمتر تعقیب و مجرم به ندرت مجازات می گردد. اکثراً زمانی که یک روزنامه نگار و یا یک مقام دولتی فعال متوجه یک قضیه می گردد، احتمالاً مساله مورد تعقیب قرار می گیرد.