استراتژی دسترسی به اطلاعات در افغانستان تدوین شد
۱۳۹۶ مرداد ۲۲, یکشنبهافغانستان در کنار جنگ تسلیحاتی، با جنگ روانی نیز روبرو است. خبرنگاران و رسانهها به سادگی میتوانند معلومات مورد نیاز را از طالبان دریافت کنند در حالی که حکومت در اطلاع رسانی دستآورد چندانی ندارد.
حکومت افغانستان تلاش دارد تا زمینه را برای اطلاع رسانی بهتر مساعد کند. فعلا دو قانون نهادهای دولتی را وادار به دادن اطلاعات به خبرنگاران میکند یکی قانون رسانهها و دیگری قانون حق دسترسی به اطلاعات. اما حکومت در بسیاری موارد نتوانسته از این قانون پیروی کند.
در جنگ روانی مخالفان مسلح دولت افغانستان پیشگام هستند. اما حکومت باوجودی که دستاوردهای خوبی نیز دارد ولی نمیتواند با استفاده از تعدد رسانهها در جنگ تبلیغاتی با مخالفان مسلح برابری کند.
مقامات حکومتی میپذیرند که فرهنگ پنهان کاری و فرار از ارایه اطلاعات در حکومت به عنوان یک رسم از گذشته باقی مانده است. داکتر عبدالله عبدالله رییس اجراییه حکومت افغانستان روز یک شنبه در کنفرانسی که به منظور تسهیل ارایه اطلاعات در کابل برگزار شده بود گفت: «حوادثی اتفاق افتاده بعدا دستور داده شده به مسوولین که تلفات را کمتر بگویند. سخنگوی چون وظیفه اش است باید اطلاعات را در اختیار مردم قرار دهد. وقتی که مسوولین مانع اطلاع رسانی شود، اعتبار مردم به دولت صدمه میبیند.»
دسترسی به اطلاعات در مواردی محدود میشود که نهادهای حکومتی هدف قرار میگیرند و یا در نتیجه ضعف حکومت، مخالفان میتوانند حملات خونینی را انجام دهند و در آن تلفات زیادی به نیروها یا کارمندان دولتی وارد میشود. در چنین مواردی خبرنگاران و رسانههای افغانستان هرچه تلاش میکنند، کسی پاسخ نمیدهد و جزییات قضایا گنگ باقی میماند.
استراتژی دسترسی به اطلاعات
کمیسیون دسترسی به اطلاعات اکنون استراتژی جدیدی را برای دسترسی به اطلاعات تدوین کرده است. سید اکرام افضلی از مسوولان این کمیسیون گفت که ادارات دولتی باید پیش از درخواست خبرنگاران، اطلاعات دسته بندی شده و آمار و ارقام دقیق را در اختیار آنها قرار دهد.
به باور کمیسیون دسترسی به اطلاعات تا زمانی که خبرنگاران با شیوههای تهیه گزارشهای تحقیقی آشنا نشوند، اطلاعات موجود در ادارات دولتی نیز به خوبی استفاده نمیشود. آقای افضلی از رسانهها خواست تا فرصتهای بیشتری را برای خبرنگاران فراهم کنند تا آنها با شیوههای تهیه گزارشهای تحقیق و تحلیل آمار و ارقام آشنا شوند. آقای افضلی گفت: «رسانههای کمی وجود دارند که از حق دسترسی به اطلاعات برای ژورنالیزم تحقیقی استفاده کرده باشند».
همکاری نهادهای دولتی در ارایه معلومات به مردم و خبرنگاران از چالشهای اساسی است. کمیسیون دسترسی به اطلاعات میگوید بسیاری نهادها نه علاقهای به ارایه اطلاعات دارند و نه هم با شیوههای قانونی آن آشنا هستند: «چالش دوم این است که علاقمندی و تمایل نهادها بخاطر دسترسی به اطلاعات وجود ندارد. بعضی نهادها خوب کار کردهاند و برخی دیگر اصلا در این زمینه علاقمندی ندارند.»
این در حالیست که خبرنگاران افغانستان در هنگام تهیه گزارشهای تحقیقی با مشکل مواجه میشوند. از یک سو آنان دانش لازم برای تهیه چنین گزارشها را ندارند و از سوی دیگر نهادهای حکومتی فکر میکنند که اطلاعات ملکیت حکومت است و آنان باید این اطلاعات را محرم نگهدارند. بیخبری نهادهای دولتی از قوانین یکی از چالشهای اصلی در تهیه گزارشهای تحقیقی است.
شهروندانی که هنوز رعیت هستند
مسوولان کمیسیون حق دسترسی به اطلاعات گفتند که مردم و خبرنگارانی که میخواهند اطلاعات را از ادارات دولتی به دست آورند، شیوه درست درخواست اطلاعات را نمیدانند.
آقای افضلی گفت محرومیت تاریخی و دور نگهداشتن مردم از حکومت سبب شده است تا مردم فکر کنند که آنها هیچ حقی ندارند تا از حکومت خواستار اطلاعات شوند: «مشکل دیگر حس دیرینه محرومیت است. مردم فکر میکنند که رعیت و محکوم هستند و حکومت حاکم است و مردم به حکومت پاسخگو است. بجای این که فکر کنند حکومت باید به آنان پاسخگو است.»
جیمز واسرزتورم، رییس نهاد بین المللی دموکراسی در این کنفرانس تاکید که مبارزه با فساد و وادار کردن نهادهای دولتی به شفافیت تنها از طریق ارایه اطلاعات و تهیه گزارشهای تحقیقی ممکن است: «شما این توانایی را خواهید داشت که در صورت ضرورت مسوولان حکومتی را در رابطه به تصمیمها و عملکردهای آنان، وادار به حسابدهی کنید. این راهی است که زمینه را برای حکومتداری بهتر در وزارت خانهها و نهادهای دولتی فراهم میکند.»
آقای واسرزتورم تاکید کرد که تمام دموکراسیها توسط قوانین استحکام مییابند و بدون قوانین، دموکراسیها نمیتوانند به درستی کار کنند.