وضعیت اقتصادی در سال ۱۳۹۵: حکومت خرسند، مردم ناراضی

افغان‌ها هنوز از پیامدهای منفی اقتصادی خروج نیروهای بین المللی رنج می‌برند. علاوه بر آن، طبق آمار حکومت تنها در سال‌ ۲۰۱۵ حدود ۲۵۰ هزار افغان کشورشان را ترک کردند و دارایی‌های خود را از این کشور خارج کردند. پولی که پناهجویان با خود بردند تاثیرات منفی اقتصادی مستقیم در پی داشته است.

از سویی دیگر، در حالی که این روزها به دلیل مسدود شدن مرزهای پاکستان، قیمت برخی از اجناس در بازارهای افغانستان افزایش یافته، وزارت تجارت می‌گوید در جریان این سال، صادرات به پاکستان ۳۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد. براساس آمار وزارت تجارت واردات افغانستان از پاکستان ۳۰ درصد کاهش یافته است.

قربان حقجو، معین تجاری وزارت تجارت روز یکشنبه در یک نشست خبری در کابل گفت: «خوشبختانه سرمایه گذاری را که امسال ثبت کردیم، در حدود ۱.۷ میلیارد دالر است. در حدود ۱.۲ میلیارد دالر سرمایه گذاری کلان است. این پول‌ها در عرصه‌های تولید انرژی از گاز از آب و از آفتاب سرمایه گذاری شده است».

فرار سرمایه به دوبی و ترکیه

واقعیت بازار اما به گونه دیگری است. تاجران و سرمایه داران می‌گویند وضعیت اقتصادی در دوره حکومت وحدت ملی نسبت به دوران دوران حامد کرزی به مراتب بدتر شده است.

رحیم الله یک تن از تاجران در شهر کابل به دویچه وله گفت: «ما در حال حاضر از پول‌هایی مصرف می‌کنیم که در زمان آقای کرزی جمع کرده بودیم. در دوره داکتر صاحبان (غنی و عبدالله) ما هیچ کاری نکرده‌ایم و هیچ دستاوردی نداریم. دستاورد حکومت تنها این است که مالیه مترقی را که در امریکا وضع شده، بالای مردم تحمیل کرده است».

این در حالی است که وزارت مالیه از جمع آوری مالیات بیشتر سخن می‌گوید. اجمل عبدالرحیم‌زی، سخنگوی وزارت مالیه به دویچه وله گفت که حکومت در سال جاری خورشیدی ۱۶۵ میلیارد افغانی مالیات جمع آوری کرده در حالی که این مبلغ ۳۳ میلیارد افغانی بیشتر از هدفی است که حکومت تعیین کرده بود.

تاجران می‌گویند حکومت مالیات را افزایش داده در حالی که نه امنیتی وجود دارد و نه خدمات دولتی. از دید تاجران افغان حکومت به بهانه مالیات مردم را «چور» می‌کند. رحیم الله افزود که تاجران بر وضعیت امنیتی اعتمادی ندارند به همین دلیل سرمایه‌های شان را به کشورهای دیگر انتقال داده‌اند: «تمام تاجران پول خود را از افغانستان کشیده‌اند. تاجران یا به ترکیه و یا هم به دوبی رفته‌اند. چون در افغانستان پول نیست، مردم گرفتار مشکلات اقتصادی هستند».

بازارهای جدید تجارت و ترانزیت

یک ماه پیش پاکستان مرزهایش را بر روی افغانستان بست. براساس آمار وزارت تجارت ۶۰۰۰ کانتینر مملو از اموال تجارتی در بندرهای مختلف پاکستان متوقف شده‌اند. بیشتر تاجران اموالشان را در داخل پاکستان فروخته‌اند.

اتاق تجارت افغانستان گفته است که در نتیجه مسدود شدن مرزهای پاکستان، تاجران افغان یک میلیارد دالر ضرر کرده‌اند اما اتاق تجارت این ارقام را تایید نمی‌کند و به این باور است که این ضرر بیشتر از صد میلیون دالر نیست.

تجارت افغانستان با پاکستان همواره دستخوش رویدادهای سیاسی است. هر باری که روابط سیاسی دو کشور تنش آلود می‌شود، پاکستان مرزهایش را می‌بندد و از این راه تلاش می‌کند حکومت افغانستان را زیر فشار قرار دهد.

اما امسال چنین نشد. بجز میوه، سبزی و برخی از اموال تجارتی که از پاکستان وارد می‌شد، ضروری‌ترین مواد خوراکی در کابل و ولایات همچنان ارزان است. وزارت تجارت می‌گوید افغانستان حالا به بازارهای جدید در آسیای میانه، چین و ایران دست یافته است. حقجو گفت: «فعلا میزان آسیب‌پذیری ما فوق العاده کم شده است. در گذشته ما در حدود سه میلیارد دالر تجارت با پاکستان داشتیم در حالی که حالا این رقم به یک و نیم میلیارد دالر می‌رسد. این در حال کاهش است».

افغانستان عمدتا یک کشور مصرفی است. ۶۰ درصد بودجه عادی و انکشافی این کشور از سوی جامعه جهانی تمویل می‌شود. کنفرانس بروکسل و تجدید حمایت مالی جهان از افغانستان، به باور حکومت این کشور یک دستاورد است. در این کنفرانس جهان تعهد کرد که سالانه ۴ میلیارد دالر به افغانستان کمک می‌کند.

حسین سیرت / کابل