مهاجرت و بازار گرم کهنه فروشان کابل
۱۳۹۵ فروردین ۲۷, جمعه
مردم افغانستان به خصوص ساکنان شهر کابل خاطرات تلخی از روزهای آوارگی و مهاجرت دارند. نخستین بار ساکنان این شهر در دهه هفتاد خورشیدی زمانی به مهاجرت‌های دسته‌جمعی مجبور شدند که جنگ کوچه به کوچه بین گروه‌های مجاهدین آغاز شد.
جنگ‌های داخلی هزاران خانواده را مجبور کرد تا همه دارو ندار شان را بفروشند و پول فرار به کشورهای همسایه را فراهم کنند.
در آن روزگار نیز کهنه فروشان تنها کاسبانی بودند که بیشترین خرید و فروش را داشتند و بازار دادوستد اجناس خانه‌های مردم گرم بود. این خاطرات پنج ماه پیش یک بار دیگر تازه شد اما نه به دلیل جنگ بلکه برای تحقق رویاهای رسیدن به کشورهای مرفه و مدرن.
عبدالرووف یک تن از کهنه فروشان می‌گوید پرکارترین روزها زمانی بود که کشورهای اروپایی مرزهای شان را به روی مهاجرین باز کردند: «وقتی که مرزها باز شد خرید و فروش نیز گرم شد. مردم به حدی اموال شان را می‌فروختند که ما فکر می‌کردیم همه افغانستان می‌رود. همه روزه مال خانه‌های شان را می‌فروختند. روزهایی هم بود که ما مال نمی‌خریدیم، بخاطری که جای نداشتیم و پول ما هم تمام شده بود.»
کهنه‌فروشی‌های کابل این روزها مملو از قالین‌ها، یخچال، تلویزیون و سایر وسایل و اجناس منزل است. شفیق یک کهنه فروش در شهر کابل می‌گوید کسانی که تصمیم به مهاجرت می‌گیرند، به جز لباس و برخی از اشیای سبک، همه دارو ندار شان را می‌فروشند: «وقتی که کسی می‌رود فقط می‌گوید لباس جانش را نمی‌فروشد بقیه همه وسایل خانه را می‌فروشد. از این‌جا هیچ چیزی با خود نمی‌برد.»
برگشت کنندگان پشیمان
کهنه فروشان حکایت‌هایی از پناهجویانی دارند که اجناس خانه‌های شان را به قیمت ناچیزی فروخته و راه مهاجرت را در پیش گرفته‌اند ولی پس از آن‌که از مسیر راه و یا کشورهای مقصد دوباره به کابل برگشته‌اند، حتا پول خرید ارزان‌ترین و کهنه‌ترین اجناس خانه را نیز نداشته‌اند.
منصور یک تن از کهنه فروشان گفت: «بعضی از خانواده‌ها اموال خانه‌های خودرا می‌فروشند اما دوباره پیش خود ما می‌آیند و اجناس کهنه را می‌خرند. مردم باید از ابتدا خوب فکر کنند تا پشیمان نشوند.»
عبدالرزاق کهنه فروش دیگر گفت قاچاقبران دار و ندار پناهجویان را می‌گیرند: «یکی از خانواده‌ها به آلمان رفته بود. وقتی پس آمد، می‌گفت مال خانه خودرا به کهنه فروشان فروختم حالا می‌خواهم موکت و بالشت کهنه بخرم چون همه پولش را قاچاقبران گرفته بودند.»
عبدالرزاق کوچ جدید و لکسی را نشان داد که قیمت واقعی آن در بازار 400 دالر معادل 23 هزار افغانی است ولی خانواده‌ای که مهاجر شده آن را به قیمت سه هزار افغانی به کهنه فروشی فروخته است.
اما مهاجرت یگانه دلیل گرم شدن بازار کهنه فروشان نیست. فقر و تنگدستی نیز در برخی موارد سبب می‌شود تا مردم اموال خانه‌های شان را بفروشند و چند روزی با پول آن مصرف خانه‌های شان را تامین کنند.
عبدالرووف یکی از فروشان گفت: «یکی از فروشندگان آمد و گفت بیکار هستم و روزگار ندارم به همین دلیل اموال خانه ام را می‌فروشم و کرای خانه را می‌پردازم.»
مهاجرت افغان‌ها سبب شده تا پول زیادی از این کشور خارج شود. این وضعیت بر اقتصاد عمومی تاثیر منفی گذاشته و توان خرید مردم را صدمه زده است.
کهنه فروشان می‌گویند با آن‌که اجناس و وسایل خانه‌ها را به قیمت ارزان می‌خرند ولی این اموال به دلیل فقر و تنگدستی، خریداران زیادی ندارند.
دورنمای نامعلوم
سال گذشته حدود 250 هزار افغان کشورشان را ترک کرده اند و به اروپا رفتند. بخش عمده ای از این مهاجران در کشورهای آلمان و سویدن درخواست پناهندگی داده اند و هنوز پاسخی دریافت نکرده اند.
شمار زیادی از پناهجویان افغان به خاطر شرایط سخت پناهندگی در کشورهای اروپایی دوباره تصمیم به بازگشت داوطلبانه به افغانستان گرفته اند و هزاران تن شان را هم در صورت پذیرفته نشدن درخواست پناهندگی شان اخراج به افغانستان تهدید می کند.
از جمله آلمان اعلام کرده است که بخش بزرگی از پناهجویان افغانستان در این کشور پذیرفته نخواهند شد. پناهجویان افغان در آلمان از وضعیت نابسامان و آینده نامعلوم شان شاکی اند.
در سال جاری نیز پس از مسدود شدن راه بالقان به روی مهاجران، هزاران افغان در یونان گیرمانده اند و در اردوگاه های بسته این کشور به سر می برند.
براساس توافقنامه اتحادیه اروپا با ترکیه شمار زیادی از پناهجویان افغان در صورتی که در یونان درخواست پناهندگی ندهند، از این کشور به ترکیه اخراج می شوند.