فرار زندانیان پاکستان؛ بی کفایتی یا چشم پوشی؟

طالبان پاکستانی با حمله بر زندانی در دیره اسماعیل خان خیبرپشتونخواه 250 زندانی را آزاد ساختند. این نخستین فرار دسته جمعی زندانیان در اثر حمله طالبان نبود. در اپریل 2012 نیز نزدیک به 400 زندانی بعد از یک حمله شورشیان از زندان بنو در پاکستان فرار کردند. در سال 2011 در ولایت قندهار افغانستان نیز حدود 500 زندانی طالبان موفق به فرار شدند.

زندانیان ساعاتی پیش از این که ممنون حسین به حیث رییس جمهور پاکستان انتخاب شود، از زندان دیره اسماعیل خان فرار کردند. ممنون حسین از افراد نزدیک به نواز شریف، نخست وزیر پاکستان است که حزب اش مسلم لیگ ترجیح می دهد به جای عملیات نظامی علیه طالبان، با آنها گفتگو شود. همچنان حزب راست مرکزی تحریک انصاف که در ایالت خیبرپشتونخواه حکومت تشکیل داده است نیز مخالف عملیات نظامی علیه طالبان می باشد.

چشم پوشی یا بی کفایتی؟

مهناز رحمن، یک فعال کهنه کار حقوق بشری در کراچی می گوید حمله طالبان بر این زندان نشانه دیگری از این است که این گروه در پاکستان چه اندازه خشن و جسور شده است. او به دویچه وله گفت: «این حادثه به صورت قطعی نشان دهنده بی کفایتی نهادهای مجری قانون در پاکستان است، اما من همچنان فکر می کنم که حمله ای به این مقیاس نمی تواند بدون اغماض نیروهای امنیتی و استخباراتی موفقانه انجام شود».

به گفته این فعال حقوق بشر در پاکستان، طالبان احتمالاً می دانسته اند که در این حمله شان با مقاومت زیاد نیروهای امنیتی مواجه نمی شوند. تنها رحمان چنین نظری ندارد، بلکه بسیاری در داخل و خارج از پاکستان به این باورند که کسانی در درون اردو و استخبارات پاکستان به صورت مخفی از طالبان حمایت می کنند.

زیگفرید او ولف، کارشناس سیاسی در دانشگاه هایدلبرگ آلمان می گوید متقاعد شده است که عناصری در داخل دستگاه های امنیتی پاکستان از طالبان حمایت می کنند. مات والدمن، پژوهشگر منازعه افغانستان در دانشگاه هاروارد نظر مشابه دارد و می گوید شواهدی وجود دارد که استخبارات نظامی پاکستان (آی اس آی) به حمایت از طالبان و دیگر سازمان های اسلامگرا ادامه می دهد. به باور این کارشناسان، طالبان این توانایی را ندارند که در بسیاری نقاط پاکستان بدون همکاری نهادهای حکومتی چنین حملاتی را آزادانه انجام دهند.

گزارش های رسانه یی حاکی است که گروه طالبان از مناطق بی قانون قبایلی خود را به دیگر شهرهای پاکستان گسترش می دهند. گروه طالبان در چند سال گذشته مردم ملکی و نیروهای امنیتی پاکستان را هدف قرار داده و چند هزار تن را کشته اند. آنها خواستار تطبیق شریعت اسلامی به تعبیر خود شان در پاکستان می باشند.

درهم و برهمی

کارشناسان می گویند چنین به نظر می رسد که حکومت جدید پاکستان برنامه ای برای چگونگی برخورد با طالبان و دیگر شورشیان اسلامگرا ندارد. قضیه اخیر فرار از زندان مسایل را برای رهبران جدید پاکستان مغشوش ساخت. نخست وزیر نواز شریف و عمران خان، رهبر تحریک انصاف، یک دیگر را به وخامت اوضاع امنیتی متهم می کنند. شریف می گوید که تحریک انصاف مسوول امنیت در خیبرپشتونخواه است، اما تحریک انصاف می گوید حکومت مرکزی و اردوی این کشور در مورد مبارزه با تروریسم و مسایل امنیتی تصمیم گیرنده می باشند.

مقصود احمد جان، یک تحلیلگر مسایل سیاسی در پشاور می گوید که رهبران جدید استراتژی روشنی برای مبارزه با تروریسم ندارند: «شریف و خان ایده ای برای چگونگی برخورد با طالبان ندارند. وزیر اعظم خیبرپشتونخواه اخیراً گفت نمی داند که کی در عقب حملات تروریستی در این ایالت قرار دارد».

احمد جان به این نظر است که شریف و خان هر دو چشمان شان را در برابر بی رحمی های طالبان بسته اند و حوادثی مانند حمله بر زندان به دلیلی اتفاق می افتند که هر دوی آنها خواستار گفتگو با طالبان می باشند. او می افزاید: «نتیجه این است که این افراط گرایان جسورتر می شوند».

محمد عثمان خان، مشاور وزیر اعظم خیبرپشتونخواه پرویز ختک، به این باور است که نواز شریف عمداً تلاش می کند برای حکومت ایالتی خیبرپشتونخواه مشکل خلق کند. او به دویچه وله گفت: «ما از حکومت مرکزی خواستیم که زندانیان را به یک محبس امن تر انتقال بدهد. مناطق قبایلی فدرال (فتا) در حوزه قضایی اسلام آباد قرار دارند و زندانیان این منطقه نیز چنین اند. اما واضح است که حکومت مرکزی می خواهد که ما شکست بخوریم».

میراث جدال آمیز زرداری

رییس جمهور آصف علی زرداری که دوره کاری پنج ساله اش در نهم سپتمبر به پایان می رسد، سیاست روشنی در قبال گروه های اسلامگرا داشت. در دوره ریاست جمهوری او چندین عملیات نظامی علیه شورشیان راه اندازی شد، هرچند این عملیات ها منجر به فرو نشاندن شورش ها نشد. همکاری او با ایالات متحده امریکا و حمایت از "جنگ علیه تروریسم" برای حکومت اش پرهزینه تمام شد. مردم پاکستان در انتخابات یازدهم می به حزب زرداری رای ندادند بلکه احزابی را که خواستار گفتگو و نه مبارزه با طالبان بودند را ترجیح دادند.

زرداری در آخرین سخنرانی اش در جلسه مشترک اتاق پاینی و بالایی پارلمان از حکومت جدید خواست که علیه شورشیان ایستادگی کند: «ملت در برابر جنگجویی متحد است. ما برای فایق آمدن بر این تهدید نیازمند رهبری قوی هستیم».

او در این سخنرانی اش در حضور نمایندگان جدیداً انتخاب شده پارلمان گفت: «ما آماده صلح با کسانی هستیم که از خشونت دست بکشند. اما ما باید همچنان آماده استفاده از زور در مقابل کسانی باشیم که دستورهای حکومتی را به چالش می کشند».

اما آیا حکومت جدید به حرف های زرداری گوش می دهد؟ آیا حاثه اخیر فرار از زندان رهبران جدید را به عمل علیه طالبان وادار خواهد ساخت؟ رحمان پاسخ این سوال ها را به احتمال زیاد منفی می داند، اما می گوید برای قضاوت تصمیم های حکومت جدید، باید حداقل صد روز صبر کرد.