شراکت استراتژیک در شرق بحیره مدیترانه

در یک نشست سران به روز شنبه 8 نوامبر در قاهره پایتخت مصر، عبدالفتاح السیسی و نیکوس اناستازیادیس رؤسای جمهور مصر و قبرس‌ و همچنان انتونیس ساماراس نخست وزیر یونان اظهار داشتند که می خواهند در استخراج گاز طبیعی در شرق بحیرۀ مدیترانه، مشترکاً کار کنند. به اساس گزارش رسانه های یونانی، در این میان اسراییل نیز آمادگی نشان داده است شامل این "اتحاد برای انرژی" گردد.

از دیر زمانی به اینطرف منابع غنی گاز و نفت در سواحل جنوبی قبرس گمان برده می شود. در سال 2011 میلادی برای اولین بار یک شرکت امریکایی به نام "نوبل انرژی" با برمه کاری آزمایشی خود به ذخایر گاز در آنجا دست یافته بود که باید پس از سال 2018 میلادی استخراج شوند. اما پس از بحران مالی جهانی، که دامنگیر قبرس نیز شد، این کشور روی جُست و جوی ذخایر طبیعی پافشاری می کند، به امید اینکه عواید صدور گاز بتواند کمبود بودجۀ دولت را مرفوع سازد. شرکت فرانسوی "توتال"، شرکت ایتالیایی "ای ان آی" و شرکت "کوگاز" کوریای جنوبی جوازنامه های جدید برای برمه کاری بدست آوردند. ذخایر گاز در آب های اسراییل در گذشته مورد استخراج قرار گرفته است.

از مصر نیز خواسته شده است در برنامه های بهره برداری از منابع جدید انرژی سهم بگیرد. برای این منظور به یک استراتیژی مشترک نیاز است، که چگونگی آن تا هنوز مشخص نیست. الکساندر لاگاکوس رئیس مرکز تحقیقاتی یونانی "گریک انرژی فوروم" در صحبت اش با دویچه وله گفت: «ما گزینه هایی مختلفی داریم. طور مثال از ساختن یک دستگاه مایع سازی گاز در حومه شهر واسیلیکوس در قبرس نام می برم. همچنان این امکان وجود دارد که چنین دستگاهی در اسراییل ساخته شود». او در ادامه گفت، گزینه سوم این است که گاز استخراج شده از اسراییل و قبرس به مصر انتقال داده شود و از دستگاه هایی که در آن کشور موجود اند، استفاده گردد. گزینه چهارم به گفته آقای لاگاکوس، احداث یک پایپ لاین زیرآبی است که اسراییل را با قبرس و جزیره کریت وصل کند و از آن جا به بخش بزرگ یونان برده شود.

لاگاکوس افزود به هر اندازه ذخایر گاز طبیعی غنی تر باشد، به همان پیمانه این پروژه برای سرمایه گذاران خصوصی جالب تر خواهد بود، ازینرو بسیار خوب است که حکومت ها در منطقه با هم صحبت می کنند.

تنش های دوامدار میان ترکیه و قبرس

تنش ها با ترکیه بر سر استخراج گاز، سبب نگرانی ها شده است. دلیل آن عدم وضاحت در "ساحات انحصاری اقتصادی" کشور های دخیل در شرق بحیرۀ مدیترانه است. به اساس قانون نافذ در مورد ابحار، هرکشوری اجازه دارد تا فاصلۀ 200 مایل بحری از سواحل خود، از منابع طبیعی زیر آبی استفاده کند.

تنها قبرس قبلاً با مصر و اسراییل قرارداد های دوجانبه در مورد مرزبندی ساحۀ اقتصادی خودش عقد کرده است و به این ترتیب گویا خط مرزی خود را در بستر بحر مشخص ساخته است. اما از آنجاییکه ترکیه جمهوری قبرس را به رسمیت نمی شناسد، همچو یک قراردادی با انقره ناممکن به نظر می رسد. بدتر از آن اینست که حکومت ترکیه، در واکنش به برمه کاری برای استخراج گاز، قبلاً یک کشتی تحقیقاتی و کشتی های جنگی خود را به منطقه فرستاده است، که نیکوس اناستازیادیس رئیس جمهور قبرس در مقابل بلافاصله مذاکرات پیرامون یک وحدت دوباره را متوقف ساخت.

در نشست سران منعقدۀ قاهره ابعاد سیاسی اتحاد چند کشور در قبال گاز طبیعی، موضوع اصلی را تشکیل می داد. اناستازیادیس، بدون اینکه به صورت مستقیم از ترکیه نام ببرد، گفت: «دیالوگ و همکاری که این جا شکل می گیرد، به هیچ صورت علیه کشور دیگری نیست. این گفت و گو و همکاری بر اصول اساسی و ارزش ها مانند رعایت حقوق بین الدول متکی است. هدف آن حمایت از صلح، ثبات و امنیت در شرق بحیره مدیترانه است».

مصر، یونان و قبرس در یک اعلامیۀ مشترک ابراز داشتند که مذکراتی را پیرامون مرزبندی "ساحۀ انحصاری اقتصادی" شان آغاز می کنند. به این ترتیب یونان نیز، به پیروی از قبرس، برای اولین بار هدف خود را برای مشخص ساختن ساحۀ اقتصادی خودش در بحیرۀ آژه و شرق بحیرۀ مدیترانه رسماً اعلام می کند.

در آتن نظرات متفاوتی وجود دارد. یانیس کارتالیس خبرنگار یونانی در تبصره ای نوشته است: ترکیه در شرق بحیرۀ مدیترانه صدها کیلومتر ساحل دارد. چه بخواهیم و چه نه، بالاخره با ترکیه باید مذاکره شود. ایوریپیدیس تساکیریدیس تحلیلگر امور دفاعی در انستیتوت روابط بین المللی یونان نظر دیگری دارد: «مسأله بسیار ساده است. یک جمهوری قبرس وجود دارد که تلاش می کند از حق حاکمیت خود استفاده کند، و این حق را در مورد منابع طبیعی خود دارد. و یک کشور سومی وجود دارد که از راه غیر قانونی تلاش می کند مانع این حق حاکمیت شود. یگانه کاری که ترکیه می تواند اینست که به اعمال غیر قانونی خود پایان بدهد».

نقش کلیدی برای مصر

همکاری جدید در شرق بحیرۀ مدیترانه با مشارکت مصر آغاز می شود. به اساس گزارش تلویزیون دولتی یونان عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور جدید مصر، بادرنظرداشت منافع ترکیه، مدت زیادی شمولیت خود در این اتحاد را به تأخیر می انداخت اما در نهایت به آن پیوست. السیسی، پس از نشست سران در قاهره، در یک کنفرانس خبری از موفقیت همکاری در این اتحاد یادآوری کرد و آنرا مبتنی بر منافع مشترک خواند که نباید در مسایل داخلی یک دولت مداخله کند.

برای مصر مهم اینست که یونان و قبرس موافقت کرده اند "در برابر گروه های تروریستی و حامیان آنها در شرق بحیرۀ مدیترانه مشترکاً عمل کنند". افزون بر آن ساماراس نخست وزیر یونان وعده داد که در بروکسل از منافع مصر پشتیبانی می کند. او گفت: «می خواهم کاملاً تصریح کنم که یونان و قبرس به عنوان سفیران مصر در اتحادیۀ اروپا عمل خواهند کرد. این مطلب را رئیس جمهور اناستازیادیس نیز تأیید کرد. زیرا مصر از جانب خود بهترین سفیر برای ثبات و امنیت در منطقه است».