تلاش اروپا به جلوگیری از استفاده مواد خام منازعه برانگیز

هیچ لپ تاپ و تیلفون موبایل بدون عناصر کیمیایی طلا، قلعی، تنگستن و تانتالیوم کار کرده نمی توانند. با اینهم بسیاری از این فلزات در مناطق جنوب افریقا پیدا می شوند که از سال ها به اینسو درگیر جنگ و شورش اند. در شرق جمهوری دموکراتیک کانگو چندین گروه شورشی از طریق تجارت این مواد خام منازعه برانگیز تمویل می شوند. از سال ها به اینسو دسترسی به این معادن خود عامل جنگ بوده است. تقاضای جهانی به وسایل تخنیکی به طور غیرمستقیم از این کشتارها، راندن مردم از سرزمین شان، و تجاوزهای جنسی در کشورهایی مانند جمهوری دموکراتیک کانگو حمایت کرده است.

اتحادیه اروپا که می خواهد از این دایره شیطانی رهایی یابد، از سال ها به اینسو برای یک طرح مبارزه می کند که مکلفیت گزارشگری در مورد مواد خام منازعه برانگیز را تنظیم کند. اکنون قرار است در 19 می پارلمان اتحادیه اروپا در مورد یک پیش نویس مشورت کند و یک روز بعدتر، آن را تصویب نماید. در این پیشنهاد کمیسیون اتحادیه اروپا پیش بینی شده است که شرکت هایی که قلعی، تانتالیوم و تنگستن و طلا را تصفیه و ذوب می کنند، باید اثبات کنند که این مواد خام از معادن مناطق درگیر منازعه نمی باشند.

داوطلبانه یا از روی مکلفیت؟

مایکل گیب که برای سازمان غیردولتی بریتانیایی- امریکایی به نام "گلوبل ویتنس" یا شاهد جهانی کار می کند، می گوید که تنها مکلفیت گزارش دهی کافی نیست. او می گوید: «ما می خواهیم که اعضای پارلمان اتحادیه اروپا، چنان قواعد جدی در مورد مواد خام منازعه برانگیز را تصویب کنند که استحصال توام با آگاهی مسئولانه، پایدار و شفاف مواد خام را مکلفیت همه شرکت های اروپایی گرداند.» این مکلفیت نباید صرف متوجه خاک و یا سنگ معدنی و یا فلز از این مناطق باشد، بلکه همچنان باید ناظر بر آن تولیداتی باشد که به اتحادیه اروپا وارد می گردند و حاوی این منرال ها می باشند.

به گفته سازمان "شاهد جهانی" (گلوبل ویتنس)، اروپا دومین واردکننده بزرگ لپ تاپ و تیلفون های موبایل می باشد. اما مطابق به پیشنهاد اتحادیه اروپا، اثبات منشای مواد خام به کار برده شده در این تولیدات وارداتی قرار است جنبه داوطلبانه داشته باشد.

در ایالات متحده امریکا از سال 2010 به اینسو همه شرکت ها همراه با همه زنجیره تولید ارزش، به شمول شرکت های تکنالوژی معلوماتی مکلف اند که مانع استفاده از طلا، قلعی، تنگستون و تانتالیوم استخراج شده از جمهوری دموکراتیک کانگو و کشورهای مجاور آن در کمپیوترهای شان گردند. فقره 1502 "قانون دود فرانک" بیان می دارد که شرکت های بزرگ امریکایی باید نشان بدهند که این مواد متعلق به کشورهای دچار منازعه نیست.

تحریم از طریق مکلفیت اثبات

ماتیاس واختر، رئیس بخش امنیت و مواد خام اتحادیه صنایع آلمان، می گوید که «تجربه قانون دود فرانک نشان می دهد که برای بسیاری شرکت ها اثبات اینکه مواد خام از کجا می باشد کاملاً ممکن نیست. زیرا زنجیره تولید ارزش برای این منظور بسیار طولانی و پیچیده است.» او از مکلفیت اثباتی داوطلبانه سخن به میان می آورد.

در گزارش اندریاس ماینهارت آمده است که در واقعیت امر این قانون منجر به آن شده است که بسیاری شرکت های امریکایی برای آنکه ایجابات این قانون را به جا آورند، مواد خام جهیل های بزرگ در اطراف جمهوری دموکراتیک کانگو را نپذیرند. این دانشمند موسسه محیط زیست فرایبورگ یکی از مولفان تحقیقی است که به سفارش اتحادیه صنایع آلمان فدرال در مورد تاثیرات قانون دود فرانک انجام شده است.

تحریم عملی مواد خام کانگویی می تواند زمینه زندگانی هزاران انسان را سلب کند. منتقدان از این خطر هشدار می دهند که مردان جوان بیکار، به دلیل نبود یک بدیل به گروه های مسلح خواهند پیوست و در بدترین صورت، این منازعه از طریق این قانون پایان نمی یابد، بلکه بیشتر دامن زده می شود. با اینهم بسیاری قانون دود فرانک را بسیار مثبت ارزیابی کرده اند. ماینهارت می افزاید: «در عین زمان در اقتصاد و سیاست یک موضوع بسیار مهم این است که مواد خام ما از کجا می آید و تحت چه شرایطی این ها به قطعات کوچکتر تبدیل می شوند و چگونه می توان آن را تغییر داد.» او می افزاید: «این دستاور بسیار بزرگ است و اکنون توجه جهانی را به خود جلب کرده است.»

به انگیزه های مثبت نیاز است

از نگاه ماینهارت، با توجه به تصمیمی که فراروی پارلمان اتحادیه اروپا قرار دارد، مباحثه روی اثبات منشای مواد خام چه به صورت داوطلبانه و چه به حیث یک مکلفیت کافی نیست. او می گوید: «آنچه که ما به آن ضرورت داریم، تعهد شجاعانه و مسئولانه در مناطق درگیر منازعه است که نمی توانیم از طریق اقدامات تنظیم کننده قضایی به آن نایل شویم.» زیرا هیچ کس را نمی توان مجبور ساخت که در یک منطقه درگیر منازعه از لحاظ اقتصادی مشغول گردد. در این جا وسایل دیگر مورد نیاز اند، در اینجا باید انگیزه های مثبت به کار گرفته شوند: «این جنبه مسأله در مباحثات جاری از نظر ما دور مانده است».