تقابل اروپا و ایالات متحده در قبال توافقنامه اتومی با ایران

تنش های تازه بر سر توافقنامه اتومی با ایران در این روزها بیشتر محسوس می باشند. به ویژه اکنون در آستانه برگزاری مراسم تحلیف رئیس جمهور ایران این اختلافات با وضوح بیشتر دیده می شود. چنانچه قرار است به عنوان مهمانان خارجی در مراسم ادای سوگند رئیس جمهور روحانی برای دور دوم ریاست جمهوری، در جمع مهمانان خارجی فدریکا موگیرینی نماینده ویژه اتحادیه اروپا در مسایل خارجی، از فرانسه ژان ایف لودریان وزیر امور خارجه این کشور و از آلمان نیز معاون وزیر خارجه اشتراک کنند.

حضور این مقام های اروپایی در مراسم تحلیف روحانی به صراحت در نقطه مقابل موقف ایالات متحده قرار دارد. زیرا رئیس جمهور ترامپ ضمن نخستین سفر خارجی اش در ماه می سال روان میلادی به عربستان سعودی، "شماری از کشورها" را به منزوی کردن ایران فراخواند. اما بیش از همه توافقنامه اتومی با ایران که پس از ۱۲ سال مذاکرات پیگیر و نفسگیر، دوسال قبل به امضاء رسید، اکنون با تهدیدهای جدی مواجه است.

پیمان اتومی با ایران موسوم به "برنامه جامع اقدامات مشترک" که به صورت اختصاری «برجام» خوانده می شود، بیشتر از همه برای بازگشت ایران در صحنه اقتصاد جهانی پس از تحریم های چندین ساله مهم بود. اما نقطه اصلی این توافقنامه بر مبنای فعالیت های اتومی ایران است که براساس آن، برنامه های اتومی ایران برای زمان محدود تحت نظارت جامعه جهانی می باشد. در برابر، تحریم های بین المللی مرتبط به برنامه های هسته یی ایران گام به گام لغو می گردند.

برای کشورهای عضو اتحادیه اروپا این اقدام یک دستاورد بزرگ محسوب می گردد، به ویژه این که احتمال ساختن تسلحیات اتومی توسط ایران نیز با این توافقنامه کاملاً برطرف می گردد.

"اکثریت خواهان مطرح شدن جدی توافقنامه اتومی اند"

اما ایالات متحده کاملاً تغییر موقف داده است. ساشا لومن از بنیاد علم و سیاست در برلین در همین ارتباط به دویچه وله گفت که هم رئیس جمهور و هم کانگرس ایالات متحده در قبال این توافقنامه متردد اند. او افزود: " به این ترتیب یک اکثریت قابل توجهی خواهان مطرح شدن مجدد مسئاله توافقنامه اتومی با ایران اند و یا هم کاملاً خواهان لغو آن اند."

بنابر این، به گفته لومن در حال حاضر این تهدید وجود دارد که موضع ایالات متحده امریکا در قبال این توافقنامه به همین زودی ها تغییر کند.

  یکی از امکانات برای احتمال چنین تغییراتی را می توان در ماه اکتوبر دید. زیرا رئیس جمهور هر نود روز باید به کانگرس این کشور توضیح دهد که آیا ایران برای ایجاد تسهیلات در تحریم ها، شرایط این توافقنامه را رعایت کرده است؟

تا اکنون ترامپ دو بار این توضیحات را در برابر کانگرس ارائه کرده است، اما آنهم با اکراه و بی میلی.

رقص شمشیر و پیام های تویتری

در حمایت از موقف ایالات متحده در قبال توافقنامه اتومی کشور های اروپایی تمایل چندانی نشان نمی دهند، بلکه موضع برخلاف ترامپ دارند، چنانچه در آستانه مراسم تحلیف رئیس جمهور روحانی دیده می شود. در ارتباط به موضوع ایران، بروکسل و واشنگتن به وضاحت در تقابل هم قرار دارند.

رالف موتسینیش، رئیس گروه پارلمانی آلمان ـ ایران و عضو پارلمان فدرال آلمان از حزب سوسیال دموکرات این کشور به دویچه وله گفت که حضور سیاستمداران امور خارجی اروپایی در مراسم تحلیف روحانی پیام صریحی دارد، یعنی این که "خواهان تفهام با ایران بر مبنای یک قرارداد اند". همزمان این مساله پیامی دیگری را نیز می رساند، یعنی این که "ما با اعتماد متقابل، خواهان همکاری با رئیس جمهور روحانی می باشیم." همچنان موگیرینی نماینده ویژه اتحادیه اروپا در مسایل خارجی نیز به شدت طرفدار توافقنامه اتومی با ایران می باشد. چنانچه زمانی که ترامپ به تاریخ بیستم ماه می مصروف رقص شمشیر با رهبری عربستان سعودی بود، موگیرینی به عنوان اولین سیاستمدار اروپایی در یک پیام تویتری پیروزی روحانی را در انتخابات تبریک گفت و همزمان بر آمادگی اروپایی ها برای تطبیق توافقنامه اتومی با ایران تأکید کرد. علاوه بر این در مراسم اعطای جایزه صلح هِسن به تاریخ بیستم ماه جولای نیز موگیرینی با اشاه به توافقنامه اتومی با ایران، آن را نمونه خوبی از دیپلوماسی مؤفق خواند.

ماتیاس فون هاین/ ن. ف.