انتقاد دوحزب سیاسی ازچگونگی روند برگزاری انتخابات درافغانستان

همچنان ماده 8 اعلامیه جهانی حقوق بشراشعارمیداردکه:

"هرکسی حق دارد دربرابراعمالی که ناقض حقوق بنیادینی باشد که قانون اساسی ویاقوانین دیگر، برای اومقررداشته است،به دادگاه صلاحیتدارملی مراجعه کند، وجبران کامل آنرا خواستارشود."

درحالیکه برگزاری انتخابات یکی ازشاخصهای اساسی دموکراسی درمفهوم امروزین آن است، باوجود آن ، ضابطه های متعددی باید رعایت گردند تا یک انتخابات واقعاً منصفانه وآزاد باشد.

مانند هرانتخابات دیگردرسایرنقاط جهان، درافغانستان نیزشماری ازنامزدان ولسی جرگه، درموردبرخی رخدادهای دوران کمپاین یا مبارزات انتخاباتی ابرازنارضایتی نموده ، وزبان به شکوه وانتقاد گشوده اند. درین اینجا ضمن معرفی وجوه مختلف این انتقادات خواهیم کوشید تا آن حقوق ووجایبی را که پابندی به آنها- بخاطرتضمین منصفانه وآزدانه بودن انتخابات- ، هم برای نامزدهای انتخاباتی وهم برای حکومتهاحتمی است ،یادآوری نماییم :

انتقاد دوحزب سیاسی

ازچگونگی روند برگزاری انتخابات

درافغانستان

انتقاد ازناسالم بودن روند انتخابات حق هرفرد است. همچنان همانطوریکه شرکت درانتخابات حق هرشهروند یک کشوراست، تحریم انتخابات نیزازحقوق وی به شمارمیرود.

لاکن تاسیس دموکراسی درکشورهایی مانند افغانستان مسوولیتهای سنگینی ومضاعفی را بردوش نخبگان سیاسی این کشورها میگذارد. این مهم نیست که نخبگان سیاسی برمسند قدرت نشسته اند، ویا درموضع مخالف حکومت یا اپوزسیون قراردارند.

درکشورفقیروجنگزده ای مانند افغانستان ، درمراحل مقدم تاسیس یک نظام دموکراتیک، وجود کاستیها ونارسایی ها- حتا بزرگ -، امورقابل درکی میباشند.ازهمینروعده ای ازدانشمندان ، برای کشورهای مانند افغانستان ازدموکراسیهای حداقل سخن به میان آورده اند.ناگفته پیداست که دموکراسی کامل وبی عیب درهچ نقطه ی دنیا تاکنون بوجود نیامده است.

باوجود آن، کمال نظام وانسان دموکرات درشفافیت دعاوی وخواستها ی شان نهفته است. انسان ونظام دموکرات هردومنتقد وانتقاد پذیرمی باشند.

ازآنجاییکه کمسیون نظارت ازانتخابات ، ناظران بین المللی ومحاکم رسیدگی ازمناقشات انتخاباتی برای آن بوجود آمده اند، تا بطورعادلانه به این دعاوی رسیدگی نمایند؛ قانونیت ایجاب می نماید که هم منتقدان روند انتخاباتی وهم مدافعان آن، که عبارت ازدستگاه دولتی باشد، دلایل مشخص ومحکمه پسندی برای دعاوی ودفع دعاوی شان ابرازدارند.هرگاه چنین قانونیت خویی، خویشتنداری وبلند نظری ازهردوجانب رعایت نگردد، فرهنگ دموکراسی که پیش شرط پیروزی یک نظام دموکراتیک است، هرگزبوجود نخواهد آمد:

اخیراًرسانه های گروهی گزارش نموده اندکه دوحزب افغانی ، یکی کنگره ملی افغانستان ودیگری حزب تفاهم ودموکراسی روند انتخابات را غیرمنصفانه خوانده اند:

آژانس سینهوا ازقول بشیراحمد بیژن معاون حزب کنگره ملی افغانستان نقل نموده است که:

"هرگاه مقامات دررد تقاضای ما برای شمارش آرا درمراکزرای گیری ادامه بدهند، ما ومتحدین ما نتایج انتخابات ولسی جرگه را تحریم می نماییم"

همچنان احمد شاهین رهبر حزب تفاهم ودموکراسی گفته است که :

"پروسه ی انتخابات غیرمنصفانه است" " درصورتیکه حکومت اعتراضات ما را نادیده بگیرد، بعنوان آخرین گزینه ما انتخابات را تحریم خواهیم نمود، وحتا ما نتایج انتخابات را نیزرد خواهیم نمود."

وقتیکه خبرنگاررادیوی دویچه ویله صدای آلمان ازآقای بیژن دلایل مشخص ویرا برای غیرمنصفانه خواندن انتخابات را پرسید؛ نامبرده چنین پاسخ داد:

" کسانیرا که میخواهند به پارلمان بیاورند، کمپاین آنها را یک ماه پیش ازطریق قوماندانها، ازطریق ولسوالها وازطریق والیها شروع کرده اند.یک مورد جدی که من درمورد آن نگران هستم ، اینست که آنها بیش از40 ملیون کارت چاپ کرده اند...ازامکانات اقتصادی دولتی ، ازامکانات زور، اداره وقدرت ، وازامکانات کمیسیون مستقل انتخابات برای اعمال نفوذ کارگرفته میتوانند."

احزاب سیاسی چرا درمبارزات انتخاباتی ازپا درمی آیند

درکشورهایی مانند افغانستان، که فرهنگ دموکراسی پیشینه چندان قابل ذکری ندارد، ومردم درفقروبیسوادی دست وپامیزنند، واحزاب سیاسی نیرومند وکاردانی هنوزدرصحنه مبارزات انتخاباتی ظهورنکرده اند، میتوان انتظارداشت که انتقادات برحق ویا ناحق فراوانی درمورد جریان انتخابات براه بیافتند.

درحالیکه احزاب سیاسی درافغانستان ، قانوناً مجازاند دست به فعالیت بزنند، انتخابات جاری ولسی جرگه درافغانستان براساس اصول حزبی صورت نمی گیرد، بنابراین سیاسیون منفرد، ولو هرقدرصادق وباحسن نیت باشند، خواهی نخواهی دربرابرگروه های قدرتمند تاب مقاومت آورده نمیتوانند.

درجهان امروزوحتا درکشورهای آسیایی ایکه دارای نظام دموکراتیک می باشند، این احزاب سیاسی اند که برای نامزدان پارلمانها دست به تبلیغات میزنند. آنان دست کم درجریان یک کارپیگیروخلل ناپذیرکه حداوسط یک سال را دربرمیگیرد، برای رسیدن به نتایج مطلوب درپارلمان ، سعی وتلاش می نمایند. کمیته ی مبارزه ی انتخاباتی تشکیل میدهند. نگرانیها وعلاقه مندیهای مردم را کشف می نمایند، وآنرا جزء برنامه ی انتخاباتی خود میسازند. پیرامون همین برنامه ی انتخاباتی است که مردم یا به آنها اعتماد میکنند ویا اینکه ازآنها دوری می نمایند وبه مخالفان شان رای میدهند. پلاتفرم انتخاباتی کنگره ملی افریقا زیررهبری نلسون ماندیلا درزمان انتقال ازاپارتاید وتبعیض نژادی تقریباً 150 صفحه را درمیگرفت . آنان دردوراول پس ازپیروزی درمبارزات پارلمانی وقرارگرفتن درجایگاه حکومت، بخش اعظم این برنامه را عملی ساختند وباردیگربا موفقیت چشمگیری به پارلمان راه یافتند.

رفتن بدون تعارف وبدون مقدمه دربین مردم وآنهم برای جلب آرای آنها دریک زمان کوتاه - یک ماه ویا دوماه- ، ولو آنکه هیچگونه مانع سیاسی یا عملی هم وجود نداشته باشد، نمیتواند اعتماد مردم را برانگیزد.درصورتیکه احزاب سیاسی دریک جامعه حضورفعالی درزندگی مردم نداشته باشند، ناگزیر، خلای بی اطلاعی را عوامل دیگری مانند پول ، قدرت وحتا اجبارپرمی کند.حضوریک نیروی سیاسی پرتوان وکوشا دربین مردم ، هرگاه نتواند کاملاً جلو سواستفادهء قدرتمندان را بگیرد، دست کم ساحهء تاثیرآنربسیارمحدود ساخته میتواند.

هیچ آرمان دموکراتیک بدون حضورفعال یک جامعه مدنی مستقل به حقیقت پیوسته نمیتواند. درافغانستان آنچه جامعه مدنی خوانده میشود، بیشتربه حمایت موسسات غیردولتی خارجی متکی میباشند. کمترسازمان سیاسی افغانی را میتوان سراغ کرد که بدون حمایت سازمانهای غیردولتی خارجی یا انجوها، خود به اتکای نیروی مردم محل دست به ایجاد موسسات غیردولتی ونهادهای جامعه مدنی زده باشند.

درسیاست نیز، اعتبارمانند تجارت، عنصراصلی بشمارمیرود.معمولاًاحزاب وگروه های سیاسی بیشتربا هویت رهبران آنها شناخته میشوند.

درروزگارخوب وبد درکنارمردم بودن ، تقوای سیاسی، فضیلت وفرهیختگی سرمایهء نادریست که به مشکل میتوان یکسره آنرا با پول وقدرت سرکوب نمود.

پول درمبارزات انتخاباتی ، بدون تردید اهمیت زیادی دارد، دراروپا نیز این مشکل دامنگیراحزاب بوده است، ولی آنان کوشیده اند با گسترش دامنه ء عضویت ، وگرفتن حق العضویتها ازاعضای شان براین مشکل غلبه نمایند.

واقعیات جاری نشان میدهندکه بسیاری ازاحزاب سیاسی ایکه رسماً ازوزارت عدلیه افغانستان جوازفعالیت سیاسی بدست آورده اند، دریک اغتشاش فکری بسربرده ،دامنهء عضویت شان بسیارمحدود بوده، با مردم روابط ناچیز وتصادفی داشته، ازلحاظ مالی خود کفانیستند.

درآستانه انتخابات ولسی جرگه، این احزاب مجبورمی گردند، روابط غیررسمی وسنتی را مانند گروه های رقیب مورد استفاده قراردهند. هرگاه این احزاب دربرابررقبای نیرومند تر، چه دولتی وچه محلی ازپا درآیند، درقدم اول مسئوولیت متوجهء کم کاری وضعف درونی خود شان میباشد.

جلوگیری ازاعمال نفوذ حکومتها درانتخابات

درهیچ نقطه ی دنیا به شمول افغانستان ، نمیتوان نسبت به امکان اعمال نفوذ ناجایزدولتها درروند انتخابات غافل بود. این اعمال نفوذ میتواند اشکال مختلف داشته باشد. نزدیکترین احتمال آنست که دولتها، اتوریته ، وامکانات عامه را درخدمت افراد یا گروه های هم پیمان شان، به رغم گروه های مخالف یا رقیب قراردهند. این نکته میتواند، مسائل خورد وبزرگی را ازتعیین حوزه ی انتخاباتی گرفته ،تا تعیین شکل انتخابات، تعیین کمسیون برگزاری انتخابات را دربرگیرد. تبعیض دربکارگرفتن رسانه های دولتی یکی ازوجوه دیگراین اعمال نفوذ ناجایزبه شمارمیرود. بسیاری پژوهشگران امورانتخابات بدین نظراند که لازم است تااراکین دولت ازبسیاری اختیارات شان ، بجزآن بخشی که برای برای تامین قانونیت وامنیت لازم است، کناره گیری نمایند.

تخلفات انتخاباتی مانند رشوه دهی ، تهدید ، جهل هویت ، موارد دیگری اند که باید دولتهارا ازآن برحذرداشت.

دربسیاری کشورها، دولتها مصارف انتخابات را مطابق به درصد معینی که ازجانب قانون تعیین شده است، پس ازاعلام نتایج انتخابات به احزاب واجد شرایط دوباره می پردازد. درجاییکه چنین چیزی معمول ویامروج نباشد، باید حداعظم مصارف انتخاباتی تعیین گردد.