1. رفتن به محتوا
  2. رفتن به مطالب اصلی
  3. رفتن به دیگر صفحات دویچه وله

آيا سکولاريزم در پاکستان در حال مرگ است؟

۱۳۸۹ دی ۲۲, چهارشنبه

اين روزها سکولاريزم در پاکستان به عنواني خطرناک و مرگبار تبديل شده است، در حالي که افراط گرايان آهسته آهسته در اين کشور هسته يي و متحد امريکا قدرت مي گيرند و ثبات آن را به چالش مي کشند.

https://p.dw.com/p/QqsO
افراط گرایی در پاکستان درحال رشد به نظر می رسد
افراط گرایی در پاکستان درحال رشد به نظر می رسدعکس: AP

سلمان تاثير، فرماندار ايالت پنجاب يک مسلمان ليبرال و سکولار بود که هفته گذشته توسط محافظش به ضرب گلوله کشته شد. سلمان تاثير به خاطر قانون "توهين به مقدسات (اسلام)" کشته شد. بسياري از فعالان حقوق بشر به اين باورند که اين قانون مي تواند باعث تبعيض عليه اقليت هاي مذهبي و نژادي شود.

کشته شدن تاثير، بسياري را در داخل و خارج پاکستان حيرت زده کرد. اما بيش از آن، قهرمان ساختن قاتل او، مالک حسين قادري براي آينده پاکستان نگران کننده است. براي کشوري که واشنگتن به آن به عنوان مهره کليدي در جنگ عليه تروريزم مي نگرد.

هفته گذشته سلمان تاثیر، فرماندار ایالات پنجاب توسط محافظ اش به قتل رسید
هفته گذشته سلمان تاثیر، فرماندار ایالات پنجاب توسط محافظ اش به قتل رسیدعکس: DW

به عقيده تحليلگران سياسي، خشونت دولت پاکستان به معناي سکوت بيشتر ليبرال ها و ميانه روها خواهد بود، و اين مساله به احزاب مذهبي و جنگجويان فرصت مانور بيشتري در سياست پاکستان خواهد داد.

سيد حسن عسکري رضوي، يک تحليلگر سياسي به اين باور است که «جامعه پاکستان در 20 تا 25 سال گذشته با فشار به طرف جنگجويي مذهبي کشانده شده است». او مي گويد: «احساسات ضدامريکايي بسيار قوي است؛ چرا که اين تفکري است که مردم با آن تربيت شده اند».

رضوي پيشبيني مي کند که پاکستان دهه دشواري را پيش روي خواهد داشت، چون نسلي که در دهه هشتاد ميلادي متولد شده اند و ايديولوژي افراطي گري ديني را در مکتب و تلويزيون آموخته اند، اکنون به عرصه قدرت وارد شده اند.

قادري 27 گلوله به سلمان تاثير شليک کرد و سپس خود را به پوليس تسليم نمود. در پي آن، بي درنگ جنگجوياني که خواهان ايجاد امارت اسلامي در پاکستان هستند، به او لقب قهرمان دادند. صدها وکيل و تعداد کمي هم افسران پوليس قادري را هنگام آوردن به دادگاه، گلباران کردند. هزاران کاربر پاکستاني شبکههاي انترنتي فيس بوک و تويتر، از قتل سلمان تاثير حمايت کردند، در حالي که اين جوانان حتا هوادار خوانندگان پاپ همچون ميلي کيروس، و جاستين بيبر مي باشند. بيش از 500 تن از علماي ديني که ميانه رو شمرده مي شوند، قتل تاثير را توجيه کرده و به کساني که براي تاثير ابراز اندوه مي کنند هشدار داده اند.

صدها وکيل و تعداد کمي هم افسران پوليس قادري را هنگام آوردن به دادگاه، گلباران کردند
صدها وکيل و تعداد کمي هم افسران پوليس قاتل تاثیر را هنگام آوردن به دادگاه، گلباران کردندعکس: AP

پي جي. کراولي، سخنگوي دولت ايالات متحده امريکا چند روز پس از مرگ تاثير گفت: «ما گهگاهي از افزايش افراطي گري در پاکستان ابراز نگراني کرده ايم». او همچنين افزود: «ما به صورت واضح گفتيم که خشونت سياسي تهديدي عليه دولت غيرنظامي پاکستان مي باشد، و آنچه اتفاق افتاد يک نمونه اخير اين ادعا است».

بسياري هراس دارند که مبادا قتل تاثير آغازي باشد بر قتل بسياري از افرادي که عقايد ضدافراطي گري دارند: وزير سابق اطلاعات، شري رحمان که پيشنهاد تغيير قانون "توهين به مقدسات" را داده بود، اکنون پنهان شده است و وزير داخله پاکستان از او خواسته تا از کشور خارج شود.

"اکثريت خاموش"

ثبات سياسي در پاکستان نقش کليدي در جنگ امريکا بر ضد طالبان در افغانستان دارد. همچنين جلوگيري از تحرک جنگجويان و نگهداشتن آنها در محلات خودشان نيز يکي از نکات کليدي امريکا مي باشد؛ چرا که برخي حملات مانند بمبگذاري در ميدان تايمز با پاکستان ارتباط دارد.

واشنگتن سال ها، در جنگ عليه افراطي گري و جنگجويان طالبان که از مناطق قبايلي نشات گرفتند، بر روي "اکثريت خاموش" در پاکستان حساب کرده بود. اما تجليل از قادري، قاتل سلمان تاثير، تاثيرگذاري مورد انتظار از ميانه روها را زير سوال برد؛ و تصوري را که ليبرال ها از پاکستان به عنوان يک کشور شکيباي مسلمان در جنوب آسيا داشتند، تکه تکه کرد.

مشرف زيدي، خبرنگار به رويترز گفت: «احياي خدا در پاکستان، پس گرفتن الله و پس گرفتن پيامبر و پس گرفتن مسجد، در واقع پروژه اصلي پاکستان است».

سجاد انور، معاون حزب جماعت اسلامي، بزرگترين حزب مذهبي پاکستان به رويترز گفت: «سکولاريزم هيچ آينده يي در پاکستان نداشت». اين گفته به اين معنا است که هر گفتگوي ملي، چه اصلاح ماليات يا تعقيب جنگ عليه تروريزم، مي تواند به مساله يي مذهبي و مقدس تغيير کند.

"چه کسي سرزنش مي شود؟"

«احساسات ضدامريکايي بسيار قوي است؛ چرا که اين تفکري است که مردم با آن تربيت شده اند».
«احساسات ضدامريکايي بسيار قوي است؛ چرا که اين تفکري است که مردم با آن تربيت شده اند».عکس: AP

گرايش بسياري از پاکستاني ها به افراطي گري اسلامي را مي توان از زمان رياست جمهوري جنرال ضيا الحق پي گرفت، کسي که در دهه هشتاد مشتاقانه کمک هايي را از ايالات متحده امريکا عليه اشغال افغانستان توسط شوروي، دريافت کرد. ضياالحق جنگجويان مسلمان را کمک مالي کرد و از پول آمريکا براي تغيير جامعه پاکستان استفاده کرد، تا جامعه يي نسبتا ميانه رو و شکيباي پاکستان را، به سوي جامعه افراطي اسلامي، الهام گرفته از وهابيت عربستان سعودي سوق دهد.

برخي ديگر، دولت ضعيف پاکستان را دليل افزايش راديکاليزم مي دانند و در واقع به "ميانه روهاي روشنفکر" دوران حکومت مشرف امتياز مي دهند. ناتواني دولت در تامين خدمات اوليه، از تحصيلات گرفته تا برق، دولت را بين مردم کاملاً بي اعتبار کرده است. روحانيون افراطي از نارضايتي مردم فقير و بيسواد بهره مي گيرند و اسلام سختگيرانه و نابخشنده خود را پيش مي برند. وقتي سيلاب بسياري مناطق پاکستان را سال گذشته زير آب برد، موسسه هاي خيريه اسلامي رهبري کمک رساني را به عهده گرفتند و به روستاييان ياري رساندند، کاري که دولت از انجام آن عاجز بود.

پس از آن که سلمان تاثير برضد طالبان پنجابي بر پا خاست، و با قانون "توهين به مقدسات" مقابله کرد، رهبري حزب مردم پاکستان او را رسماً ترک کرد. درخواست قتل تاثير ماه ها از بلندگوهاي مساجد پخش مي شد، اما دولت هيچ کاري براي جلوگيري از آن نکرد.

در حالي که دولت پاکستان حمايت کمپين خود را در تغيير قانون "اهانت به مقدسات" دارد، حزب مردم پاکستان تلاش دارد دليل قتل تاثير را يک توطيه سياسي جلوه دهد، تا يک انگيزه ديني.

برخي پاکستاني ها مي گويند که همه چيز زير چتر يک نظام دموکراتيک واقعي خوب خواهد بود، در حالي که برخي ديگر به اين باورند که اين مساله چندان ارتباطي به سيستم حکومتي ندارد، بلکه به صلاحيت بستگي دارد. يک پاکستاني بريتانيايي که نخواست نامش فاش شود گفت: «اين ربطي به دموکراسي ندارد، بلکه مربوط به اين است که کشور در 30- 40 سال گذشته چگونه اداره شده است». او گفت: «راه حل اين است که کشور به طور صحيح اداره شود. دولت خوب نيست. آنها هيچ کاري کرده نمي توانند».

رويترز/ عاصف حسيني

ويراستار: عارف فرهمند