ابتکار جدید در مذاکرات صلح میان ترکیه و کردها

تا چهار یا پنج ماه دیگر یک توافقنامه صلح به بحران 30 ساله بین ترکیه و شورشیان حزب کارگران کردستان (پ کا کا) پایان خواهد داد. این مسأله را عبدالله اوچلان، رهبر شورشیان کرد روز شنبه گذشته هنگام بازدید یک هیئت کردی در سلول زندان "یمرالی" در نزدیکی استانبول بیان داشته است. حزب دموکراتیک خلق کردها پس از آن اصول اساسی این طرح جامع اوچلان را به نشر رساند. در این طرح در پهلوی دیگر مسایل موضوع مقررات برای عفو مبارزان "پی کا کا" مذاکرات روی اصلاحات قانون اساسی و در نهایت خلع سلاح نهایی "پی کا کا" شامل است.

روند صلح در اثر شورش و ناآرامی های شدید کردها بر علیه سیاست ترکیه در قبال سوریه در ماه اکتوبر سال روان میلادی متوقف شد. اما هر دو طرف متعهد به پیشبرد مذاکرات صلح پس از چند دهه جنگ با بیش از 40 هزار کشته اند. از سال 2012 به این طرف حکومت ترکیه اوچلان را به عنوان طرف رسمی از جانب کردها پذیرفته است. بر این اساس او به طور غیرمستقیم عالی ترین مقام کردها به شمار می رود.

قیمت صلح

اما با وجود طرح جامع جدید اوچلان، هنوز مشکلات قابل توجهی وجود دارد. سوال کلیدی که تا حال به آن پاسخ داده نشده این است که ترکیه برای پایان دادن به خشونت کردها، چه امتیازهایی به آنها می دهد. اوچلان از سال 2013 به این طرف برای کردهای "پی کا کا" دستور آتش بس داده است اما این آتش بس در چند هفته گذشته در جنوب شرقی آناتولی بعضاً بسیار شکننده بوده است. "پی کا کا" مانند گذشته احتمال بازگشت به مبارزه مسلحانه را به عنوان یک آله فشار مطرح می کند.

چارچوب زمانی تعیین شده از سوی اوچلان با این هشدار همراه است که در صورت شکست این برنامه، ممکن است "هرج و مرج" صورت بگیرد. در حال حاضر توجه همه به حکومت در انقره است که چگونه از خود واکنش نشان می دهد. کردها در پهلوی دیگر موضوعات، خواستار اصلاح واژه " ترکی" به حیث شهروند این کشور در قانون اساسی شدیداً ملیگرای ترکیه می باشند. همچنان آنها خواهان توسعه خودمختاری محلی اند. احمد داوود اوغلو، نخست وزیر کشور و حکومت اش تا حال نگفته اند که تا چه حد به این خواست های کردها جواب مثبت می دهند.

تمرکز به انتخابات پارلمانی

فیصل آیهان، مدیر موسسه تحقیقاتی "ایمپر" در انقره در گفتگو با دویچه وله گفت که یکی از نقاط ضعف روند صلح در این مسأله نهفته است که "حکومت تاکنون هیچ مودلی برای یافتن راه حل بحران" ارائه نکرده است. حکومت تا حال جهت مشخص اش را نه در تعریف شهروندی و نه در مورد مسایلی مانند تدریس در مکاتب به زبان کردی و یا در قبال خواسته های کردها برای خودمختاری بیشتر در اداره محلی، ارائه نکرده است.

وقت برای تشخیص موقعیت حکومت بسیار کم است. در ماه جون سال آینده میلادی قرار است انتخابات پارلمانی راه اندازی شود. این انتخابات هم برای حزب حاکم عدالت و توسعه مربوط به نخست وزیر داوود اوغلو و هم برای حزب دموکراتیک خلق کردها مهم است. هر دو حزب رقبای اصلی برای به دست آوردن آرای مردم در منطقه کردنشین هستند. بنابراین مصالحه در جریان مبارزات انتخاباتی مشکل خواهد بود.

ترهان ایردم، مشهور مشهور نظرسنجی در انستیتوت "کوندا" به این نظر است که مسایل مهم در روند صلح، از جمله سست ساختن قوانین ضدترور، سازماندهی مجدد حکومت به نفع مناطق بیشتر کردنشین و یا پذیرش تدریس در مکاتب به زبان کردی در مناطق کردنشین، فعلا مشکل خواهد بود. این که آیا انقره در این سمت حرکت می کند یا خیر، هنوز معلوم نیست. ایردم در گفتگو با دویچه وله گفت که حکومت ترس از دست دادن آرا در مناطق ملی گرایان دارد، به همین دلیل جواب به این خواسته های کردها را به عقب انداخته است.