Το «φαινόμενο» Μέρκελ

Πολλοί πιστεύουν ότι η καγκελάριος οφείλει τη δημοτικότητά της στην προτεσταντική προέλευσή της, αλλά και στα σημεία των καιρών. Με άλλα λόγια: παράγοντες αστάθειας, όπως η παγκοσμιοποίηση, ο κίνδυνος της τρομοκρατίας και η ευρωκρίση εντείνουν την επιθυμία των ψηφοφόρων για σίγουρες επιλογές και για μία αίσθηση ασφάλειας. Οι κοινωνιολόγοι μιλούν για μία νέα «γενιά Μπιντερμάγερ» στη Γερμανία, προσανατολισμένη σε αξίες όπως η οικογένεια, η σίγουρη δουλειά και η ιδιοκτησία. Ο δημόσιος χώρος υποχωρεί, ο κόσμος οχυρώνεται στο ιδιωτικό του σύμπαν. Κάποιοι πιστεύουν ότι η διακυβέρνηση της Άγκελα Μέρκελ από το 2005 έχει συμβάλει σε αυτήν την τάση, η οποία οδηγεί την αστική τάξη της χώρας να αναζητά τη λιγότερη δυνατή ενόχληση, μακριά από οράματα συνολικής κοινωνικής ευθύνης.

Ο Καρλ Ρούντολφ Κόρτε, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο πανεπιστήμιο του Έσεν-Ντούισμπουργκ, θεωρεί υπερβολική την απόδοση ευθύνης στην Άγκελα Μέρκελ. Συμφωνεί ωστόσο, ότι στην προσωπική της συμπεριφορά η καγκελάριος διαχωρίζει αυστηρά το «δημόσιο» από το «ιδιωτικό». «Μπορεί να προβάλλει τον εαυτό της, αλλά στην πραγματικότητα δεν μαθαίνουμε τίποτα για την ιδιωτική της ζωή. Άλλωστε στη Γερμανία θεωρείται στοιχείο του αστικού πολιτισμού να μην σκαλίζουμε τον ιδιωτικό χώρο του άλλου, αλλά να τον κρίνουμε με βάση τη συμπεριφορά του στη δημόσια σφαίρα».

Μέρκελ: Η πολιτικός που «νοιάζεται»

Η δημόσια εικόνα της Άγκελα Μέρκελ είναι πολύ συγκεκριμένη: είναι η πολιτικός που νοιάζεται, που καθοδηγεί τους πολίτες σε δύσκολους καιρούς. Είχε υποσχεθεί ότι η Γερμανία θα βγει ενισχυμένη από την κρίση και πράγματι, οι αριθμοί φαίνεται να τη δικαιώνουν. Έχει δώσει την εικόνα μίας πολιτικού που διαχειρίζεται με σύνεση τα χρήματα των Γερμανών φορολογουμένων. Ακόμα και η εξωτερική της εμφάνιση αποπνέει σιγουριά: ελάχιστες αλλαγές στην ένδυση ή στην κόμμωση, χαμηλό προφίλ στην καθημερινότητα και μία αίσθηση ανεπιτήδευτης συμπεριφοράς.

Όπως λέει ο Καρλ Ρούντολφ Κόρτε «δίνει την εντύπωση ότι είναι αυθεντική, σοβαρή, ότι δεν παρασύρεται από πάθη και υπηρετεί τους πολίτες, όχι τον εαυτό της. Αυτήν την εικόνα έχει περάσει στον περισσότερο κόσμο…». Η ίδια η Μέρκελ, κόρη ιερέα της ευαγγελικής εκκλησίας, είχε πει ότι έμαθε από την οικογένειά της να είναι ήρεμη και εγκρατής και να αναζητεί προσωπική εκπλήρωση στη δουλειά της. Φαίνεται ότι η οικογενειακή προέλευση είναι μία εξήγηση για το στιλ της, αλλά και για την επιτυχία της, υποστηρίζει ο καθηγητής Κόρτε. «Διακρίνω μία προτεσταντική ηθική της εργασίας, αλλά και μία αντίστοιχη αισθητική αντίληψη στην προσωπικότητά της, η οποία προφανώς σχετίζεται με την καταγωγή της. Αλλά αυτό που ξεχωρίζει είναι η αίσθηση του καθήκοντος και η παραίτησή της από ο,τιδήποτε αναδύει επιβολή και εξουσία».

Νέα εποχή «προτεσταντικών» αξιών;

Ο προτεσταντισμός είχε ανδρωθεί ως αντίδραση στην υποκρισία και την επίδειξη ισχύος της καθολικής εκκλησίας. Ευαγγελίζεται την απλότητα, την ταπεινοφροσύνη, την παραίτηση. Προβάλλει τις εσωτερικές αξίες και περιφρονεί τη χλιδή. Όλες αυτές οι αρετές φαίνεται να γνωρίζουν και πάλι άνθηση στη Γερμανία, κάτι που φαίνεται και στην πολιτική. Όπως είχαν προβλέψει πολλοί, η χώρα έγινε πιο ανατολικογερμανική και πιο προτεσταντική μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Βερολίνο. Η Μέρκελ πρωταγωνίστησε στη διαδικασία μετασχηματισμού, αλλά και ωφελήθηκε από αυτήν. Σήμερα στην κομματική ηγεσία των χριστιανοδημοκρατών βρίσκονται πέντε προτεστάντες και δύο καθολικοί, ενώ από τους χριστιανοδημοκράτες υπουργούς της ομοσπονδιακής κυβέρνησης μόνο ένας είναι καθολικός.

Ασφαλώς η Άγκελα Μέρκελ οφείλει την επιτυχία της στο ένστικτο εξουσίας που έχει, στη μαεστρία της σε τακτικούς ελιγμούς και στην ικανότητα προσαρμογής που διαθέτει. Αλλά υπάρχει και μία ακόμη εξήγηση: ότι απλούστατα ταιριάζει στο πνεύμα της εποχής. Αυτό επιβεβαιώνουν άλλωστε και τα υψηλά ποσοστά της στις δημοσκοπήσεις. Αλλά αυτό δεν θα συνεχιστεί για πάντα, πιστεύει ο καθηγητής Καρλ Ρούντολφ Κόρτε: «Πιστεύω ότι έχει περάσει η εποχή των ηρώων και γι' αυτό σήμερα οι ήρωες δεν έχουν πέραση. Κάποτε όμως το εκκρεμές θα γυρίσει και τότε ο κόσμος θα αισθανθεί και πάλι την ανάγκη για έναν χαρισματικό πολιτικό».

Kay-Alexander Scholz / Γιάννης Παπαδημητρίου
Υπεύθ.σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη