Το πρώτο Νόμπελ Οικονομίας σε γυναίκα

Έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης που συγκλονίζει ακόμη τις οικονομίες του κόσμου, δύο αμερικανοί οικονομολόγοι, η Έλινορ Όστρομ και ο Ολιβερ Ουΐλιαμσον τιμώνται με το Νόμπελ. Σύμφωνα με την επιτροπή απονομής του βραβείου οι Όστρομ και Ουΐλιαμσον βραβεύονται με το Νόμπελ Οικονομίας 2009 για τις εργασίες τους επί της οικονομικής διακυβέρνησης. Οι δύο επιστήμονες θα μοιραστούν το βραβείο και το ένα εκατομμύριο ευρώ που το συνοδεύει.

Κατέδειξε πώς μπορούν να αξιοποιηθούν με συλλογικό τρόπο οι κοινοί πόροι

Πρεμιέρα για τον θεσμό, το γεγονός ότι το Νόμπελ Οικονομίας απονέμεται σε μια γυναίκα, την Έλινορ Όστρομ, που διδάσκει Πολιτική Επιστήμη στο πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. Και όπως η ίδια υπογράμμισε: «Δεν γνώριζα ότι είμαι η πρώτη γυναίκα, στην οποία γίνεται αυτή η τιμή. Για μένα η απόφαση αυτή είναι έκπληξη και ταυτόχρονα χαρά. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι, τους οποίους θα πρέπει να ευχαριστήσω. Η τιμή που μου έγινε είναι μεγάλη. Είναι για μένα ένα σοκ».

Η επιτροπή απονομής των Νόμπελ αιτιολόγησε την απόφασή της, υπογραμμίζοντας ότι οι δύο επιστήμονες κατέδειξαν ότι οι οικονομολογικές αναλύσεις μπορούν να φωτίσουν και τις περισσότερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Τι σημαίνει αυτό στην περίπτωση της Έλινορ Όστρομ, εξήγησε το μέλος της επιτροπής Πέτερ Ένγκλουντ:

«Η κυρία Όστρομ ασχολήθηκε με την αξιοποίηση φυσικών πόρων. Για παράδειγμα με τα αλιευτικά και υδάτινα αποθέματα. Στο πεδίο αυτό οι οικονομολόγοι πίστευαν ότι οι αρχές της αγοράς δυσλειτουργούσαν. Το διαπιστώνουμε άλλωστε στο παράδειγμα της υπεραλιείας στη Βαλτική. Στις σχετικές της μελέτες η Έλινορ Όστρομ κατέδειξε πώς μπορούν να αξιοποιηθούν με συλλογικό τρόπο οι πόροι».

Ο ρόλος της «αυτοοργάνωσης» και του «αποκεντρωμένου μάνατζμεντ»

Σύμφωνα με την επιτροπή, οι χρήστες των κοινών πόρων, όπως είναι τα δάση και οι υδάτινοι πόροι, υιοθετούν κοινούς κανόνες, καθώς είναι εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον. Σε μία από τις περιπτώσεις που μελέτησε η Όστρομ, το αντικείμενο ήταν τα αρδευτικά φράγματα στο Νεπάλ, τα οποία διαχειρίζεται ο τοπικός πληθυσμός. Όταν το κράτος εκσυγχρόνισε τα φράγματα με τη χρήση αναπτυξιακής βοήθειας και αφαίρεσε από τους κατοίκους της διαχείριση, τα υφιστάμενα δίκτυα που λειτουργούσαν άψογα κατέρρευσαν. Με τον τρόπο αυτόν η Έλινορ Όστρομ κατέρριψε την διαδεδομένη άποψη που ήθελε τους χρήστες να εκμεταλλεύονται , μέχρι εξάντλησης την κοινή περιουσία, δηλαδή τους υδάτινους πόρους και τα βοσκοτόπια. Καταρρίπτει δηλαδή τη θεωρία που βλέπει ως μοναδικές λύσεις του προβλήματος την ιδιωτικοποίηση ή τη ρύθμιση. «Η αυτοοργάνωση και το αποκεντρωμένο μάνατζμεντ συμβάλλουν συχνά στην άμβλυνση κοινωνικών προβλημάτων και στην βιωσιμότητα», υποστηρίζει η Αμερικανίδα οικονομολόγος.

Τέλος δύο λόγια για τον Όλιβερ Ουΐλιαμσον. Πρόκειται για καθηγητή του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, ο οποίος απέδειξε ότι οι αγορές και οι ιεραρχικά δομημένοι τύποι οργάνωσης, διαθέτουν εναλλακτικές δομές διαχείρισης που διαφέρουν μεταξύ τους στη διαδικασία αντιμετώπισης ζητημάτων σύγκρουσης συμφερόντων.

Επιμέλεια: Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. Σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης