Πώς να τηρoύμε τις αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς

Βρισκόμαστε στην εποχή του χρόνου όπου ο καθένας παίρνει αποφάσεις για την επόμενη χρονιά. Υποσχόμαστε στον εαυτό μας να κάνουμε δίαιτα, να υιοθετήσουμε ένα πιο υγιεινό τρόπο ζωής, να διαβάσουμε περισσότερα βιβλία, να σταματήσουμε το κάπνισμα, να γίνουμε χορτοφάγοι. Ωστόσο με την πάροδο των μηνών συνειδητοποιούμε ότι αυτές οι προσωπικές εξαγγελίες δύσκολα υλοποιούνται. «Είχα πει άπειρες φορές στον εαυτό μου ότι θα σταματήσω το κάπνισμα. Τελικά το κατάφερα μόνο όταν έμεινα έγκυος» λέει χαρακτηριστικά η Ντιάνα Σμιτ, μητέρα δύο παιδιών από την Κολωνία. Σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο Γιακί Σαγκί η περίπτωση της Ντιάνα είναι χαρακτηριστική για τη γενική τάση.

Θέτοντας υψηλούς στόχους για το νέο έτος

«Η ανακοίνωση των προσωπικών στόχων μοιάζει με έναν όρκο που δίνουμε στον εαυτό μας, έναν όρκο που μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας», αναφέρει ο κλινικός ψυχολόγος, κάνοντας έναν παραλληλισμό με το μυστήριο του γάμου: «Σκεφτείτε τη στιγμή που λέει κάποιος 'Δέχομαι' σε έναν γάμο. Αυτή η συμβολική δήλωση δεν αλλάζει τη νύφη ή το γαμπρό, παρά μόνο σε ένα ηθικό και ψυχολογικό επίπεδο». Για τον Γιακί Σαγκί αυτή η συμβολική δέσμευση είναι που μπορεί να φέρει την αλλαγή. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τις αποφάσεις που παίρνουμε κάθε Πρωτοχρονιά «Οι περισσότερες από αυτές τις αποφάσεις κινούνται στο επίπεδο του αυτοπεριορισμού και της εγκράτειας ως προς το φαγητό, ως προς κάποιες συνήθειες ή συμπεριφορές». Η διαδικασία αυτή θυμίζει τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση.

Χρειάζεται όμως πράγματι αυτός ο δημόσιος διακηρυκτικός χαρακτήρας προκειμένου οι όποιες αποφάσεις να υλοποιηθούν; Οι ειδικοί λένε μάλλον «ναι». Μάλιστα οι πιθανότητες αυξάνονται όταν κάποιος ανακοινώσει τις πράξεις ή τις σκέψεις του δημοσίως. Και εδώ το παράδειγμα του γάμου είναι ενδεικτικό. «Υπάρχουν λιγότερες πιθανότητες για έναν σύζυγο να απατήσει τον άλλον εάν προηγουμένως 500 καλεσμένοι τούς έχουν δει να ανταλλάσσουν όρκους αιώνιας πίστης». Το ίδιο ισχύει κατ´ αναλογία και με τις αποφάσεις της Πρωτοχρονιάς.

Περί ηθικών δεσμεύσεων και τύψεων

Ο Γιακί Σαγκί προχωρά όμως και ένα επίπεδο παραπέρα. Ο κλινικός ψυχολόγος συγκρίνει την τήρηση των δεσμεύσεων που αναλαμβάνουμε αυτοβούλως την Πρωτοχρονιά με την τήρηση του νόμου. Στην περίπτωση του νόμου η τήρησή του έρχεται εξαιτίας του φόβου των κυρώσεων. Στην περίπτωση των στόχων της Πρωτοχρονιάς πρόκειται για αποφάσεις που παίρνει το άτομο οικειοθελώς. Κι ενώ οι νόμοι επιβάλλονται εξωγενώς, οι στόχοι της Πρωτοχρονιάς ξεκινούν από μια προσωπική ανάγκη για αποφυγή ή επιδίωξη μιας συμπεριφοράς, σταθμίζοντας ελεύθερα τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα.

Στο σημείο αυτό εντοπίζεται και η δυσκολία της υλοποίησής τους. Η μη τήρηση των αυτοδεσμεύσεων μπορεί να μην επιφέρει καμία απτή συνέπεια στην καθημερινή μας ζωή, ωστόσο η μη υλοποίησή τους συνεπάγεται ηθικού τύπου αμφιταλαντεύσεις, ντροπή, ενοχές, απογοήτευση. Αντίστροφα, για τον ίδιο λόγο η επιτυχία στην τήρησή τους προσφέρει ικανοποίηση, μεγαλύτερη ακόμη και από την ικανοποίηση που δίνει η τήρηση των νόμων. Σε τελική ανάλυση, εκτιμά ο Γιακί Σαγκί, όλα έχουν να κάνουν με το πόσο πολύ θέλουμε κάτι αλλά και πόσο έτοιμοι είμαστε να πληρώσουμε το τίμημα των επιλογών μας πχ. κόβοντας το κάπνισμα ή ξεκινώντας δίαιτα. «Το σημαντικότερο απ' όλα είναι η εσωτερική κατάσταση του ατόμου που παίρνει μια τέτοια απόφαση. Πόσο μεγάλη είναι η επιθυμία μας να σταματήσουμε κάποιες απολαύσεις; Κάποιος που δεν είναι πρόθυμος να πληρώσει κανένα τίμημα είναι πολύ πιθανό να παραβεί τις προσωπικές του δεσμεύσεις».

Ντάνα Ρέγκεβ / Δήμητρα Κυρανούδη