Οι Ετρούσκοι στην Καρλσρούη

Για τους αρχαίους Έλληνες ήταν σκάνδαλο, άντρες και γυναίκες να γευματίζουν μαζί στο γιορτινό συμπόσιο. Οι γυναίκες των Ετρούσκων όμως μπορούσαν να απολαύσουν το ποτό και μάλιστα πρέπει να ήταν πολύ όμορφες. Έτσι, μας πληροφορεί τουλάχιστον ο αρχαίος έλληνας Θεόπομπος και ταυτόχρονα περιγράφει πόσο απελυθερωμένες ήταν. Αυτές τις ιστορίες έχουν διαδώσει άλλοι για τους Ετρούσκους. Από τους Ετρούσκους έχουμε μόνο λιγοστές επιγραφές και κάποια έγγραφα. 

Ποιοι ήταν όμως οι Ετρούσκοι;

Το Badisches Landesmuseum της Καρλσρούης διοργανώνει φέτος την μεγαλύτερη έκθεση για τους Ετρούσκους που έχει γίνει στη Γερμανία εδώ και πολλά χρόνια. Αφήνει μάλιστα τα αρχαιολογικά ευρήματα να μιλήσουν από μόνα τους. Τα εκθέματά της ποικίλουν: από αρχαία ανάγλυφα μέχρι αγάλματα, από όπλα και κοσμήματα μέχρι και καθημερινά ή λατρευτικά αντικείμενα. Η έκθεση «Ετρούσκοι. Παγκόσμιος Πολιτισμός στην Αρχαία Ιταλία» που φιλοξενείται στο Κάστρο της Καρλσρούης, άνοιξε τις πύλες της πριν από λίγες μέρες για να παρουσιάσει περίπου 400 εκθέματα από τα μουσεία της Ιταλίας και θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Ιουνίου 2018. Πολλά από τα εκθέματα φιλοξενούνται για πρώτη φορά στη Γερμανία.

Οι Ετρούσκοι είναι ο λαός που κυριαρχούσε πριν από τους Ρωμαίους στην βόρεια και την κεντρική Ιταλία. Μεταξύ 1ου και 9ου αιώνα π. Χ. προσέφεραν πολλά στα μέρη της σημερινής Τοσκάνης, του Λάτσιο, της Ούμπριας, της Εμίλια Ρομάνια και τμήματα της Καμπανίας. Όπως επισημαίνει ο διευθυντής του μουσείου Έκαρτ Κένε «οι Ετρούσκοι εκπολίτισαν την Ιταλία». Κατά την άποψη των διοργανωτών της έκθεσης εσφαλμένα βρίσκονται στη σκιά της Ελλάδας και της αρχαίας Ρώμης.

Περιήγηση στην έκθεση

Εκτός από διάφορα ευρήματα που έχουν βρεθεί σε επιτύμβια μνημεία, στην έκθεση εκτίθενται ανάγλυφα, τοιχογραφίες και αγάλματα με θέμα το συμπόσιο και απεικονίζουν γιορτινές σκηνές κατά τη διάρκεια του φαγητού με υπηρέτες, μουσικούς και χορεύτριες. Για την Σουζάνε Έρμπεντινγκ, επιμελήτρια της έκθεσης, το γεγονός αυτό είναι μια σαφή ένδειξη για την ευημερία των Ετρούσκων, αλλά και για την κοινωνική θέση της γυναίκας, διότι άνδρες και γυναίκες γευμάτιζαν μαζί στο τραπέζι. Σύμφωνα με τον έλληνα ιστορικό Διόδωρο, οι Ετρούσκοι προετοίμαζαν πλούσια πιάτα που ταίριαζαν σε μεγάλα γλέντια.

Τον 6ο αιώνα π.Χ. οι Ετρούσκοι βρίσκονται στο ζενίθ της δύναμής τους. «Η Ετρουρία ήταν τόσο ισχυρή που ήταν ξακουστοί όχι μόνο στη γη, αλλά και στη θάλασσα, σε όλο το μήκος της Ιταλίας, από τις Άλπεις μέχρι το Στενό της Μεσσήνης», αναφέρει ο ρωμαίος ιστορικός Λίβιος. Οι επισκέπτες μέσω ενός διαδραστικού χάρτη μπορούν να δουν τους οικισμούς.

Οι Ετρούσκοι θεωρούνταν πρωτοπόροι στην ίδρυση πόλεων, οι οποίες διέθεταν μάλιστα αίθριους χώρους, πλακόστρωτους δρόμους, αποχετευτικά συστήματα και τείχη. Οι Ετρούσκοι διέθεταν επίσης νομικό σύστημα, όπως επιβεβαιώνει η χάλκινη επιγραφή «Tabula Cortonensis» (3ος-2ος αι. Π.Χ.).  Οι στρατιωτικές ήττες ωστόσο επέφεραν την παρακμή των Ετρούσκων και σταδιακά συγχωνεύτηκαν με τους Ρωμαίους, στα χέρια των οποίων το 89/88 π. Χ. πέρασε το κράτος τους. Τα κτίρια και οι παραδόσεις τους συνεχίζουν να ζουν όμως, όπως μας δείχνει το χάλκινο άγαλμα του ετρούσκου Avle Metele (2ος-1ος αιώνας π.Χ.). Οι Ρωμαίοι αντέγραψαν το κύριο ένδυμά τους, την τόγα, από τους Ετρούσκους. Όπως επισημαίνει ο διευθυντής του μουσείου, «αυτή η φιγούρα αντιπροσωπεύει την μεγάλη πολιτιστική επίδραση αυτού του μοναδικού πολιτισμού στη Ρώμη και την αρχαία Ιταλία».

Σουζάνε Κούπκε (dpa) / Νατάσα Κουκουγιάννη