Με στόχο το τέλος της λιτότητας

Μόλις 10 ημέρες διήρκεσε η δεύτερη θητεία του Πορτογάλου πρωθυπουργού Πέδρο Πάσους Κοέλιο. Η δεξιά συντηρητική κυβέρνηση μειοψηφίας, αποτελούμενη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSD) και το Λαϊκό Κόμμα (CDS-PP) αποτελεί ήδη παρελθόν. Η συμμαχία των Σοσιαλιστών (PS), του Κομμουνιστικού Κόμματος, του Αριστερού Μπλοκ (BE) και των Πρασίνων (CDU) απέρριψαν με τη βοήθεια της πλειοψηφίας εδρών που διαθέτουν στο κοινοβούλιο το κυβερνητικό πρόγραμμα και επιδιώκουν τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης. Μιας κυβέρνησης που σκοπεύει να τερματίσει την σκληρή πολιτική λιτότητας στην Πορτογαλία.

Η σημερινή εξέλιξη είχε αρχίσει να διαφαίνεται ήδη από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου, όταν ο κυβερνητικός συνασπισμός του Πέδρο Πάσους Κοέλιο αναδείχθηκε μεν πρώτη δύναμη με 107 σε σύνολο 230 εδρών, ωστόσο απώλεσε την απόλυτη πλειοψηφία. Παρά τις παραινέσεις του Πορτογάλου προέδρου Καβάκο Σίλβα για συνεργατικό πνεύμα προς τον επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) Αντόνιο Κόστα, ο τελευταίος πέτυχε έναν πολιτικό συμβιβασμό με τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο βασικός του όρος είναι λιγότερη λιτότητα έναντι στήριξης σε κυβέρνηση μειοψηφίας του PS. «Μια λύση σταθερότητας για τα επόμενα χρόνια», διαβεβαιώνει ο Αντόνιο Κόστα.

Ασυμβίβαστοι στόχοι των Σοσιαλιστών

Ο διακεκριμένος Πορτογάλος οικονομολόγος Ζοάο Ντούκε επισήμανε στην DW ότι «σίγουρα μια αριστερή κυβέρνηση δεν θα ήταν το τέλος του κόσμου. Αλλά σε βάθος χρόνου θα αντιμετωπίσει προβλήματα». Όπως εξηγεί ο Πορτογάλος ειδικός, οι Σοσιαλιστές αναγνωρίζουν τους όρους λιτότητας που απορρέουν από το κοινό νόμισμα, το οποίο δεν θέλουν να εγκαταλείψουν σε καμία περίπτωση. Από την άλλη, όμως, επιθυμούν να αυξήσουν τους κατώτατους μισθούς και τις συντάξεις και να διευρύνουν ξανά το κοινωνικό κράτος. Ο συνδυασμός αυτών των πολιτικών είναι αδύνατος κατά τον Ζοάο Ντούκε.

Η σταδιακή κατάργηση πρόσθετων φορολογικών επιβαρύνσεων, η ταχεία αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου από το κράτος εισοδήματος στα 600 ευρώ και η αύξηση των παροχών για άπορους συνταξιούχους απαιτούν χρήματα που η Πορτογαλία δεν διαθέτει. «Μια κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών με τη στήριξη των άλλων αριστερών κομμάτων θα επιχειρήσει να τετραγωνίσει τον κύκλο», σχολιάζει στην DW ο Ζοσέ Μαρία Κάστρο Κάλδας από το Κέντρο Κοινωνικών Σπουδών (CES) του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα. Όπως επισημαίνει, οι κύριοι στόχοι είναι να περιορίσει την πολιτική λιτότητας και να ενισχύσει τις κρατικές δομές υγείας και εκπαίδευσης. Και όλα αυτά χωρίς επιπτώσεις στο δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος της χώρας. Εξόχως δύσκολο εγχείρημα, εκτιμά ο Πορτογάλος αναλυτής. Σύμφωνα με δηλώσεις κορυφαίων στελεχών των κομμάτων της αριστεράς, ο τρόπος για να επιτευχθούν οι στόχοι είναι μεν η αύξηση φόρων, αλλά μόνο για τους ιδιαίτερα εύπορους και τις επιχειρήσεις.

«Η εμπειρία έχει δείξει ότι αυτό δεν πετυχαίνει», επισημαίνει στην DW η Αουρόρα Τεσέιρα, καθηγήτρια Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Πόρτο. «Οι πλούσιοι μεταφέρουν τα χρήματά τους σε φορολογικούς παραδείσους, οι επιχειρήσεις μεταφέρουν την έδρα τους σε χώρες με χαμηλή φορολογία και τον λογαριασμό πληρώνει ο απλός πολίτης που δεν μπορεί να προστατευθεί».

Ο λόγος στον πρόεδρο

Τον λόγο έχει τώρα ο Πορτογάλος πρόεδρος Καβάκο Σίλβα, ο οποίος καλείται να αποφασίσει αν θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στους Σοσιαλιστές. Η εναλλακτική επιλογή του θα ήταν να διατηρήσει ως υπηρεσιακό πρωθυπουργό τον Πέδρο Πάσους Κοέλιο έως τον Ιανουάριο, οπότε και εκλέγεται νέος πρόεδρος που θα μπορούσε ακολούθως να προκηρύξει νέες εκλογές.

Πάντως είναι γνωστή σε όλους η επιθυμία του Καβάκο Σίλβα να κρατήσει μακριά από την εξουσία τους Κομμουνιστές και το Αριστερό Μπλοκ. Ήδη κατά τον διορισμό της κυβέρνησης που έπεσε προειδοποίησε για κίνδυνο να επικρατήσει χάος και αστάθεια σε περίπτωση που οι αριστερές δυνάμεις ανέλθουν στη εξουσία. Από την πλευρά τους οι Σοσιαλιστές, οι Κομμουνιστές και το Αριστερό Μπλοκ δεσμεύονται για άσκηση υπεύθυνης πολιτικής και σχηματισμό σταθερής κυβέρνησης για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, η σταθερότητα της οποίας θα διασφαλίζεται με υπογραφή διακομματικών συμφωνιών. Τόσο οι Κομμουνιστές όσο και το Αριστερό Μπλοκ δεσμεύθηκαν γραπτώς να μην ρίξουν μια κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών.

Γιόχεν Φάγκετ / Άρης Καλτιριμτζής