Καντίνσκι και Κλέε: μια αιώνια φιλία

Η φιλία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πολύ περισσότερο ανάμεσα σε δυο καλλιτέχνες. Η αγωνία για την αναγνώριση και η συχνά ναρκισσιστική φύση των καλλιτεχνών στέκεται πολλές φορές εμπόδιο. Υπάρχουν φυσικά και εξαιρέσεις.

Το γνωστό μουσείο Lenbachhaus στο Μόναχο αφιερώνει μια μεγάλη έκθεση στη μακροχρόνια φιλία ανάμεσα στον Πάουλ Κλέε (1879-1940) και τον Βασίλι Καντίνσκι (1866 – 1944). «Ο Καντίνσκι και ο Κλέε είναι ένα ονειρεμένο – εάν όχι το πλέον ονειρεμένο ζευγάρι φίλων στην ιστορία της τέχνης» λέει ο Πέτερ Φίσερ, διευθυντής του Κέντρου Πάουλ Κλέε στη Βέρνη.

Μέσα από 200 έργα ξετυλίγεται η προσωπική σχέση των δυο ζωγράφων. Ο τίτλος της έκθεσης είναι «Κλέε και Καντίνσκι – γείτονες, φίλοι, ανταγωνιστές».

Πρωτοπόροι της αφηρημένης ζωγραφικής

Οι δυο καλλιτέχνες θεωρούνται οι θεμελιωτές της αφηρημένης ζωγραφικής. Γνωρίστηκαν το 1911 σαν γείτονες στο Σβάμπινγκ, ένα προάστιο του Μονάχου και έμειναν αργότερα δίπλα – δίπλα σε μια διώροφη κατοικία στο Ντεσάου. Από το 1900 σπούδαζαν μαζί στην τάξη του Φραντζ φον Στουκ στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.

Από τις πιο σημαντικές στιγμές της συνάντησής τους ήταν η ίδρυση του καλλιτεχνικού κινήματος «Γαλάζιος Καβαλάρης». Ο Ρώσος ζωγράφος και θεωρητικός της τέχνης Βασίλι Καντίνσκι πρωτοστάτησε στη δημιουργία του σημαντικού αυτού κινήματος μαζί με τον Φραντζ Μαρκ. Αργότερα προσκάλεσε και τον Πάουλ Κλέε να συμμετάσχει στην ομάδα, η οποία προώθησε και προέβαλε την αφηρημένη ζωγραφική. Μια ζωγραφική που ήθελε να αντιπαρατεθεί με τη ζωγραφική των Σαλονιών και των Ακαδημιών, μια ζωγραφική κατά της διακοσμητική τέχνης.

Τους χώρισε ο ναζισμός

Το 1922 οι δυο φίλοι, οι οποίοι είχαν μια διαφορά ηλικίας δεκατριών χρόνων, βρέθηκαν να διδάσκουν στη Βαϊμάρη, στην περίφημη σχολή Bauhaus και το 1925 δίδαξαν στο Ντεσάου, άλλη μια πόλη στην οποία λειτουργούσε η διάσημη γερμανική σχολή.

Η άνοδος του Εθνικοσοσιαλισμού το 1933 ανάγκασε τους δυο φίλους να χωριστούν. Ο Καντίνσκι έφυγε για το Παρίσι και ο Κλέε επέστρεψε στην πατρίδα του, την Ελβετία.

Η έκθεση στο Μόναχο είναι χωρισμένη σε εφτά θεματικές ενότητες – από την εποχή της πρώτης τους συνάντησης και τον «Γαλάζιο Καβαλάρη» μέχρι την εποχή της αναγκαστικής μετανάστευσης. Σύμφωνα με τον διευθυντή του μουσείου, είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται σε τέτοια έκταση μια έκθεση για τη φιλία μεταξύ των δυο αυτών σπουδαίων καλλιτεχνών.

Το Lenbachhaus, στις αρχές του χρόνου είχε αφιερώσει μια έκθεση σε μια άλλη σπουδαία φιλία. Επρόκειτο για τη σχέση ανάμεσα στον Άουγκουστ Μάκε και τον Φραντζ Μαρκ.

Μαρία Ρηγούτσου (DPA)