Η αργή πορεία των διάδοχων κρατών της πρώην Γιουγκοσλαβίας προς την ΕΕ

Πριν από το 1990 πολλοί πολιτολόγοι και διπλωμάτες εκτιμούσαν ότι η Γιουγκοσλαβία θα ήταν το πρώτο κράτος των δυτικών Βαλκανίων που θα εντασσόταν στην ΕΕ. Και αυτό παρά τα εμφανή ελλείμματα δημοκρατίας του σοσιαλιστικού μοντέλου της αυτοδιαχείρισης, που εφάρμοζε ο Τίτο και οι διάδοχοί του. Όμως οι πόλεμοι του 1990-1995 και οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί του 1999 άλλαξαν άρδην τα εθνικά σύνορα και τις κοινωνικοπολιτικές και οικονομικές δομές της περιοχής. Έτσι τα περισσότερα από τα διάδοχα κράτη που προέκυψαν από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας παρά τις διακηρυγμένες θέσεις τους για ένταξη στην ΕΕ δεν είναι σε θέση να εκπληρώσουν τα απαιτούμενα κριτήρια. Ο Βασίλης Μαραγκάρς, αναλυτής από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πολιτικών Μελετών στις Βρυξέλλες, υπογραμμίζει ότι «ο πόλεμος και οι συνέπειές του ευθύνονται για την καθυστέρηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στην περιοχή. Στα μυαλά των ανθρώπων καρφώθηκε ξαφνικά η ιδέα ότι τα δυτικά Βαλκάνια δεν έχουν πια τίποτε κοινό με την υπόλοιπη Ευρώπη.»

Η ευρωπαϊκή προοπτική θα ολοκληρωθεί το νωρίτερο μετά από μία δεκαετία

Σήμερα πέραν της Σλοβενίας που είναι ήδη μέλος της ΕΕ από το 2004 και της Κροατίας που ολοκληρώνει σε λίγο τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις τα υπόλοιπα 4 κράτη δεν είναι δυνατόν να δρομολογήσουν άμεσα την ένταξή τους στην ΕΕ.

Η ΠΓΔΜ ταλανίζεται από τη διένεξη για την ονομασία. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη μπλοκάρεται έσωθεν από τα διαφορετικά συμφέροντα των τριών εθνικοτήτων που ζουν στην επικράτειά της (Βόσνιοι, Σέρβοι και Κροάτες).

Η Σερβία παραμένει στη γωνία γιατί δεν συνεργάζεται επαρκώς με το Δικαστήριο της Χάγης όσον αφορά τα εγκλήματα πολέμου και ειδικά τη σύλληψη του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς.

Το Κοσσυφοπέδιο που έχει αυτοανακηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος δεν έχει αναγνωριστεί ακόμη από όλες τις χώρες – μέλη της ΕΕ.

Μόνο το Μαυροβούνιο φαίνεται να κινείται σε ομαλή πορεία.

Η ευρωβουλευτής Ντόρις Πακ, εισηγήτρια για την Βοσνία-Ερζεγοβίνη στο ευρωκοινοβούλιο, τονίζει ότι ο δρόμος για την ένταξη είναι μακρύς και δύσκολος γιατί «όλες αυτές οι χώρες έχουν διαφορετικό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, δημοκρατικής εξέλιξης και κοινωνικοπολιτικών δομών. Έχουν ακόμη πολύ δρόμο μπροστά τους.»

Επιπλέον διαφαίνεται μια κόπωση στην ΕΕ από τη διεύρυνση-μαμούθ του 2004, η οποία απωθεί μάλλον την ιδέα ενός νέου γύρου, αν και οι περισσότεροι πολιτικοί και διπλωμάτες εγγυώνται πως πρόκειται για προσεκτική προσέγγιση του ζητήματος παρά για κόπωση. Διότι πρέπει να ολοκληρωθεί η δρομολόγηση ριζικών αλλαγών και η ανάπτυξη σταθερών δημοκρατικών θεσμών στην περιοχή.

Έτσι, αν και η ένταξη των δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ συνιστά συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, φαίνεται ότι η πορεία ένταξής τους θα καθυστερήσει τουλάχιστον μία δεκαετία.

Marina Maksimovic / Βιβή Παπαναγιώτου

Υπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου