1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

To κίνημα πολυτελείας και η απογερμανοποίηση του φασισμού

Γιώργος Παππάς18 Απριλίου 2008

Το 1968 φαντάζει μακρινό για τον ακτιβιστή τότε και ιστορικό σήμερα Γκετς Άλι. Στην αιρετική ματιά του στο γερμανικό 68 μιλά για κίνημα πολυτελείας, γοητεία του ολοκληρωτισμού και τον πάγο στις γερμανικές οικογένειες.

https://p.dw.com/p/DkGI
Ο ιστορικός Γκετς Άλι το "μύθο" των 68άρηδων ότι άλλαξαν ριζικά τη χώρα.Εικόνα: presse

Βλέποντάς το με τη σημερινή απόσταση ο γερμανός ιστορικός Γκετς Άλι σπάει πολλά ταμπού που είναι συνδεδεμένα με το κίνημα του 68 στη Γερμανία. Για το βιβλίο του «Unser Kampf 1968» (Ο Αγώνας μας) που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 08 από τις εκδ. S. Fischer ο ιστορικός Άλι αναδίφησε στα αρχεία της κυβέρνησης - του τότε εχθρού. «Εμείς οι νέοι τότε Γερμανοί - εγώ γεννήθηκα το 1947, ανήκω στην πρώτη μεταπολεμική γενιά – από τα σχολεία μας στα μέσα της δεκαετίας του 60 ήμασταν ενημερωμένοι για τα εγκλήματα του εθνικοσοσιαλισμού. Βεβαίως ξέραμε λιγότερα απ΄ όσα ξέρουμε σήμερα, αλλά τελικά πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να αντέξει ένας νέος. Το 67-68 έγιναν οι περισσότερες δίκες για τους Ναζί στη Γερμανία. Βλέπαμε ότι τελικά επρόκειτο για ανθρώπους που ποτέ δεν είχαν εγκληματήσει στη ζωή τους. Ήταν γείτονες, αγαπημένοι δάσκαλοι, άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Αυτό ήταν τεράστιο βάρος, και το κίνημα του 68 του γύρισε την πλάτη».

Historiker Götz Aly stellt neues Buch vor
Γκετς Άλι: "δεν μπορούσαμε να αντέξουμε το βάρος των ναζιστικών εγκλημάτων".Εικόνα: picture-alliance/ ZB

«Διεθνοποιήσαμε το φασισμό»

Τι εννοεί ο ιστορικός Γκετς Άλι, σε ποιόν ακριβώς γύρισε την πλάτη το κίνημα του 68 στη Γερμανία;

«Στα εγκλήματα της ναζιστικής περιόδου», εξηγεί. «Τρόπον τινά διεθνοποίησε το φασισμό. Τον από-γερμανοποίησε, τον έκανε μια διεθνή υπόθεση. Αίφνης οι φασίστες ήταν στην Ουάσιγκτον και βομβάρδιζαν το Βιετνάμ έκαναν γενοκτονία, έτσι δεν χρειάζονταν να μιλάμε για τη δική μας γενοκτονία. Οι φασίστες ήταν στην Αθήνα, στη Μαδρίτη, παντού εκτός της Γερμανίας».

Το ενδιαφέρον μάλιστα, επισημαίνω, είναι ότι το ναζιστικό παρελθόν της Γερμανίας ήταν και η αντιπαράθεση με τη γενιά του πολέμου ήταν ισχυρό ηθικό κίνητρο για τους εξεγερμένους φοιτητές του 68, επισημαίνω …

«…ναι ήταν ισχυρό ηθικό κίνητρο», λέει ο ιστορικός Γκετς Άλι, «αλλά κατά παράδοξο τρόπο, ήταν τόσο ισχυρό, που δεν μπορούσε κανείς να ζήσει μ΄ αυτό. Σκεφτείτε ότι ήταν εγκλήματα που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο όριο. Κατά τη γνώμη μου ήταν το μεγαλύτερο συλλογικό τραύμα στην Ευρώπη μετά τον τριακονταετή πόλεμο. Δεν μπορούσαμε με τίποτα να το αντέξουμε, και στην ουσία αναζητούσαμε διαφυγές. Αντί να ασχολούμαστε με τους γονείς μας και τη γερμανική κοινωνία, αμφισβητήσαμε ολόκληρο το σύστημα».

Η RAF «νόμιμο παιδί» του 68

Το κίνημα του 68 στη Γερμανία διαφοροποιείται από το κίνημα άλλων χωρών στην ένταση τη διάρκεια, αλλά και την απόληξη, τουλάχιστον ενός τμήματός του, στην τρομοκρατία της RAF. Ποια ερμηνεία δίνει ο Γκετς Άλι.

«Το φοιτητικό κίνημα στη Γερμανία ήταν πολύ σκληρότερο απ΄ ότι στη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες», σημειώνει ο ιστορικός. «Και πολύ πιο δύσκολα επανεντάχθηκαν κοινωνικά εκείνοι που κατέληξαν στην τρομοκρατία με τη μορφή της RAF με 70, 80 θύματα. Ήταν σωστές οι διαδηλώσεις, αλλά δημιουργήθηκε μια δυναμική σε εντελώς λάθος κατεύθυνση. Θα πρέπει να πω ότι είναι το νόμιμο παιδί αυτού του κινήματος του 68».

Oster-Demonstration 1968 Joschka Fischer bezieht Prügel
Συγκρούσεις αστυνομικών και διαδηλωτών στη Φραγκφούρτη τον Απρίλιο του 1968.Εικόνα: dpa

Τα αίτια ο ιστορικός Γκετς Άλι αναζητεί στη συσσωρευμένη εσωστρεφή επιθετικότητα στη Γερμανική κοινωνία μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η ομοσπονδιακή Γερμανία για να βρει τον εαυτό της έπρεπε να μπει σε ένα τεχνητό κόμμα, ένα είδος ηθικής νάρκωσης, Τα παιδιά επανέλαβαν τα λάθη των γονέων τους, υποστηρίζει ο Γκετς Άλι. Και παραπέμπει στον ενθουσιασμό για το Μάο Τσε Τουνγκ και την πολιτιστική επανάσταση ο ολοκληρωτισμός της οποίας είναι στον αντίποδα του ολοκληρωτισμού που εφήρμοσαν οι γονείς τους δεκαετίες πριν στην ακροδεξιά του έκφραση.

Ο ενθουσιασμός για τον ολοκληρωτισμό του Μάο

«Σήμερα ξέρουμε ότι η πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα είχε 3 εκατομμύρια θύματα της κρατικής βίας», σημειώνει ο κ. Άλι. «Τα παιδιά των Ναζί – δολοφόνων, στο βαθμό που συμμετείχαν στο κίνημα του 68, θαύμαζαν έναν άλλο εγκληματία. Αυτό δεν κάτι που μας κάνει περήφανους, αλλά ερμηνεύεται ιστορικά. Ακόμη και αν οι γονείς δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πρότυπο, ρεαλιστικά ήταν, μεταβιβάζοντας στα παιδιά νόρμες, και συμπεριφορές, τη μετωπική αντιπαράθεση, το έλλειμμα δημοκρατικής παιδείας».

Ο Γκετς Άλι αντικρούει το μύθο εκείνων των 68άρηδων που διατείνονται ότι αυτοί άλλαξαν ριζικά τη χώρα. Βεβαίως η κοινωνία της δεκαετίας του 60 ήταν «μετα-φασιστική», πουριτανική και άλλαξαν πολλά στη συνέχεια, αλλά το κίνημα του 68 ήταν κίνημα πολυτελείας κατά το Γκετς Άλι.

Κίνημα πολυτελείας και ο πάγος στις γερμανικές οικογένειες

«Κατά βάση ήμασταν μια πολύ πλούσια χώρα, ήταν μια εξέγερση πολυτελείας, πρέπει να πω καθαρά, στη σκιά της ανελευθερίας των άλλων» – και εδώ ο ιστορικός εννοεί τις κομμουνιστικές τότε χώρες και την «Άνοιξη της Πράγας» για την οποία όπως λέει αδιαφορούσαν τότε. «Σκεφτείτε προσθέτει ότι οι συντάξεις τότε αυξάνονταν 9% ετησίως οι μισθοί με διψήφιο αριθμό. Αδιανόητο σήμερα. Εκεί έρχεται και η εξέγερση. Δεν ήταν δα και τέχνη».

Εκείνο πάντως που μένει για το Γκέτς Άλι είναι ότι έσπασε ο πάγος που πλάκωνε τις γερμανικές οικογένειες μετά τον πόλεμο.

«Ήταν κρύο, δεν μιλούσαμε πολύ, δεν φιλούσαμε πολύ, δεν χαϊδεύαμε πολύ. Αυτό τον πάγο έσπασε το κίνημα», λέει ο Γκετς Άλι. «Και πιστεύω ότι γεφυρώθηκε και το χάσμα ανάμεσα στις γενιές προσεγγίζοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ελπίζω».