Noμικές έριδες κλονίζουν τις εκδόσεις Suhrkamp

Οι εκδόσεις Suhrkamp θεωρούνται από τις σημαντικότερες στην Ευρώπη στον χώρο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών αλλά και της κλασικής, γερμανικής και ξενόγλωσσης λογοτεχνίας. Εντούτοις, εδώ και καιρό η διοίκηση του εκδοτικού οίκου κλονίζεται από μία δικαστική διαμάχη δίχως τέλος μεταξύ των δύο βασικών μεγαλομετόχων. Στην καρδιά της διένεξης βρίσκονται η Ούλα Ούνζελντ Mπέρκεβιτς -χήρα του ιδρυτή του οίκου Ζίγκφριντ Ούνζελντ- και ο Χανς Μπάρλαχ, ισχυρός άνδρας των γερμανικών μίντια, ο οποίος συμμετέχει επίσης ως μειοψηφικός εταίρος στον εκδοτικό οίκο από το 2006.

Θεσμός στο χώρο των γραμμάτων

Ο γερμανόφωνος εκδοτικός οίκος Suhrkamp έκανε την εμφάνισή του το 1950 και πολύ γρήγορα κατάφερε να εδραιωθεί ως ένας από τους σημαντικότερους οίκους στον ευρωπαϊκό χώρο. Ήδη τη δεκαετία του 1960 ήταν «ένας από τους βασικότερους διαμορφωτές νέων τάσεων σε όλα τα είδη πνευματικής δημιουργίας», σύμφωνα με την αυστριακή κριτικό λογοτεχνίας Ζίγκριντ Λέφλερ. Στη μεταπολεμική Γερμανία αποτέλεσε τον κατεξοχήν εκδοτικό οίκο με κριτική ματιά απέναντι στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι, αποτελώντας έναν αδιαμφισβήτητο θεσμό των γερμανικών γραμμάτων.

Ανάμεσα στα ηχηρά ονόματα που έχει εκδώσει ο Suhrkamp συγκαταλέγονται οι γερμανοί φιλόσοφοι Τέοντορ Αντόρνο, Ερνστ Μπλοχ και Γιούργκεν Χάμπερμας. Μεταξύ των μεγάλων μορφών της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας βρίσκονται ονόματα όπως αυτά των Μάρσελ Προυστ, Τόμας Σ. Έλιοτ και Σάμιουελ Μπέκετ. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από πολύ νωρίς στη σειρά ξένης λογοτεχνίας, με παρουσιάσεις σπουδαίων μεταφράσεων, άγνωστων μέχρι τότε στο ευρωπαϊκό αναγνωστικό κοινό, συγγραφέων από το Λίβανο, το Πακιστάν και διάφορες αφρικανικές χώρες. Στην ίδια σειρά μεταφράστηκαν και Έλληνες συγγραφείς, μεταξύ των οποίων και η Ιωάννα Καρυστιάνη.

Mέτοχος εναντίον μετόχου

Μετά το θάνατο του Ζίγκφριντ Ούνζελντ το 2002, τα ηνία ανέλαβε η χήρα και κληρονόμος του Ούλα Ούνζελντ Mπέρκεβιτς, αποκτώντας το 61% του μετοχικού κεφαλαίου. Το υπόλοιπο 39% ανήκει στον Χανς Μπάρλαχ, εγγονό του γερμανού εξπρεσιονιστή Ερνστ Μπάρλαχ και ισχυρού άνδρα του γερμανικού ομίλου ΜΜΕ «Medienholding Winterthur». O Mπάρλαχ θέλησε τα τελευταία χρόνια να αυξήσει τον τζίρο του εκδοτικού οίκου κάνοντας αμφιλεγόμενα επενδυτικά ανοίγματα, στα οποία ήταν αντίθετη η Ούλα Ούνζελντ Mπέρκεβιτς.

Τον Δεκέμβριο του 2012 γερμανικό δικαστήριο επέβαλε στην Ούνζελντ Mπέρκεβιτς χρηματική ποινή ύψους 300.000 € επειδή εκμίσθωσε τμήμα της βίλας Suhrkamp χωρίς να ρωτήσει προηγουμένως τον Μπάρλαχ. Έκτοτε άρχισε μία σειρά αγωγών του ενός κατά του άλλου. Στο μεταξύ η Ούνζελντ Mπέρκεβιτς κατηγορεί τον Μπάρλαχ ως αδίστακτο επιχειρηματία, που δε διστάζει να θυσιάσει στο βωμό του χρήματος την ποιότητα του οίκου. Ο Μπάρλαχ από την πλευρά του επιρρίπτει στην ονομαστή κληρονόμο ευθύνες για κακοδιοίκηση. Σε πρόσφατη δίκη στη Φρανκφούρτη ο καθένας ζήτησε για τον άλλο να τεθεί στο περιθώριο της διοίκησης του οίκου, ενώ ο Μπάρλαχ δε δίστασε να προτείνει την οριστική διάλυση της εταιρικής τους σχέσης. Η εκδίκαση της υπόθεσης αναβλήθηκε για τον Σεπτέμβριο.

150 συγγραφείς σε μία επιστολή

Στο μεταξύ ο συγγραφικός κόσμος δηλώνει έντονα θορυβημένος από τις νομικές έριδες, που σε τίποτα δε συνάδουν με το πνεύμα των ιστορικών εκδόσεων. Πρόσφατα 150 συγγραφείς, μεταφραστές και διανοητές, μεταξύ των οποίων και ο Γιούργκεν Χάμπερμας, υπέγραψαν μία επιστολή, στην οποία εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για το μέλλον του εκδοτικού οίκου εξαιτίας των νομικών διαμαχών. Στην ίδια επιστολή όλοι συμμερίζονται την πεποίθηση πως υπό τις παρούσες συνθήκες μόνο ένας αμερόληπτος κριτής, η γερμανική δηλαδή δικαιοσύνη, μπορεί να διαμεσολαβήσει για να βάλει τέλος στις έριδες προκειμένου να διασωθεί το όνομα του οίκου.

Η ουσία της υπόθεσης περιστρέφεται εν πολλοίς γύρω από το μελλοντικό εκδοτικό προφίλ του οίκου Suhrkamp σε μία παγκόσμια αγορά που μεταβάλλεται και που σίγουρα δεν ευνοεί τον χώρο του βιβλίου. Ποια πρέπει να είναι η οδός που θα επιλέξει να ακολουθήσει, ώστε να μη ζημιωθεί υλικά και κυρίως ποιοτικά; Ένα υπαρξιακής φύσης ερώτημα, στο οποίο είναι, ωστόσο, εξαιρετικά αμφίβολο εάν μία δικαστική απόφαση μπορεί να δώσει επαρκείς απαντήσεις.

Sonya Angelica Diehn, Petra Lambeck / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής