70 χρόνια από την συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας

Η άνευ όρων συνθηκολόγηση του γερμανικού Ράιχ στις 8 Μάιου 1945 τελείωσε τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη. Ο πόλεμος όμως στον Ειρηνικό διήρκησε ακόμα τρεις μήνες. Η Ιαπωνία και κυρίως ο Αυτοκράτορας Χιροχίτο αναζητούσαν απεγνωσμένα μια αξιοπρεπή συνθηκολόγηση. Ο λόγος δεν ήταν για να δοθεί ένα τέλος στο θάνατο και τη δυστυχία του ιαπωνικού λαού αλλά για να διατηρηθεί η μοναρχία και το ιαπωνικό σύστημα διακυβέρνησης, σύμφωνα με τον Αμερικάνο ιστορικό Χέρμπερτ Μπιξ όπως αναφέρει στη βιογραφία του Αυτοκράτορα Χιροχίτο.

«Η ηγεσία της Ιαπωνίας γνώριζε ήδη από τις αρχές του 1945 με βεβαιότητα, ότι η εξεύρεση μιας στρατιωτικής λύσης προς όφελός της ήταν μάταιη» συμπληρώνει ο Φλόριαν Κούλμας, από το Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο του Έσεν.

Λάθος εκτιμήσεις

Το θέμα δεν ήταν λοιπόν πλέον εάν θα χανόταν ο πόλεμος αλλά οι όροι της συνθηκολόγησης. Στο εσωτερικό της χώρας υπήρχαν δυο μέτωπα. Το ένα μέτωπο ήταν «των ειρηνιστών» που στόχευαν σε καλύτερους όρους συνθηκολόγησης ιδιαίτερα με τη Σοβιετική Ένωση μέσω συνομιλιών και το άλλο μέτωπο ήταν το «στρατιωτικό». Ο Αυτοκράτορας Χιροχίτο προέκρινε το δεύτερο μέτωπο που έλεγε ότι οι σύμμαχοι έπρεπε να έχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, χρησιμοποιώντας χιλιάδες Ιάπωνες καμικάζι. Άλλαξε τη γνώμη του στο τέλος Ιουνίου του 1945 μετά την πικρή ήττα στην Οκινάβα.

Η Ιαπωνία είχε υπολογίσει λάθος στη βοήθεια του Στάλιν. Ο Αυτοκράτορας Χιροχίτο είχε την παράλογη πεποίθηση ότι ο Στάλιν θα ήταν έτοιμος να δεχθεί τους όρους της Ιαπωνίας για να μη διακινδυνεύσει ακόμα ένα μέτωπο. Διαφαινόταν ήδη μια ένταση με τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ και πίστευε πως για το λόγο αυτό θα συνεργαζόταν με την Ιαπωνία. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν συνέβη. Όπως λέει ο Χέρμπερτ Μπιξ, «η ιαπωνική ηγεσία έχασε μια σειρά από ευκαιρίες να τερματίσει τον χαμένο πόλεμο γιατί ήταν πολύ μεγάλη η επιθυμία της να σώσει τον αυτοκρατορικό οίκο».

Αδιέξοδοι οι ιαπωνικοί ελιγμοί

Όλοι οι ιαπωνικοί ελιγμοί αποδείχθηκαν τελικά άχρηστοι. Η Διάσκεψη του Πότσνταμ από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τις αρχές Αυγούστου έθεσε ένα τελεσίγραφο στην Ιαπωνία. Ζητούνταν ο πλήρης αφοπλισμός του ιαπωνικού στρατού, η κατοχή της χώρας και η επιστροφή όλων των εδαφών που κατέκτησε από τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν δινόταν καμία εγγύηση για το στάτους του αυτοκράτορα.

Στις 6 και 9 Αυγούστου οι Αμερικανοί βομβάρδισαν την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Τις 8 Αυγούστου η Σοβιετική Ένωση έσπασε μονομερώς το σύμφωνο ουδετερότητας που ίσχυε ακόμα με την Ιαπωνία και εισέβαλε στη Ματζουρία. Ένα κράτος μαριονέτα σε κινεζικό έδαφος που έλεγχε η Ιαπωνία. Τρεις μήνες δηλαδή μετά τη συνθηκολόγηση της Γερμανίας η Σοβιετική Ένωση κήρυττε τον πόλεμο στην Ιαπωνία. Μια εισβολή που είχε συμφωνηθεί με τους συμμάχους στη Γιάλτα τον Φεβρουάριο του 1945.

Στις 15 Αυγούστους στις 12 η ώρα το μεσημέρι τοπική ώρα οι ραδιοφωνικοί σταθμοί μετέδιδαν ένα ηχογραφημένο μήνυμα συνθηκολόγησης του Αυτοκράτορα.

Ρόντιον Εμπιγκχάουζεν / Μαρία Ρηγούτσου